Ο ισλαμικός εξτρεμισμός στην Ευρώπη στο επίκεντρο της συζήτησης στο Ινστιτούτο Γκαίτε

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Μία ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερα επίκαιρη συζήτηση με θέμα το θρησκευτικό ριζοσπαστισμό στην Ευρώπη είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όσοι βρέθηκαν χθες το απόγευμα στο Ινστιτούτο Γκαίτε. Κεντρικοί ομιλητές στη συζήτηση, την οποία διοργάνωσε το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής σε συνεργασία με το Ίδρυμα Konrad Adenauer, ήταν ο Γάλλος καθηγητής στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων και ειδικός σε ζητήματα σύγχρονου ισλαμικού και αραβικού κόσμου, Gilles Kepel και ο πρώην υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Δένδιας. Όπως βέβαια γίνεται αντιληπτό, με δεδομένες τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη και τη δράση του ISIS, οι εισηγήσεις και οι αναλύσεις περιεστράφησαν σχεδόν αποκλειστικά γύρω από τον ισλαμικό εξτρεμισμό. 

Ο καθηγητής Kepel από την πλευρά του, ξεκίνησε με μία ιστορική αναδρομή του τζιχαντισμού κατηγοριοποιώντας το σε τρεις φάσεις. Η πρώτη φάση διήρκησε από το 1979, δηλαδή την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90 κατά τη διάρκεια της οποίας η τελική επικράτηση των τζιχαντιστών επί της τότε υπερδύναμης δε συνοδεύτηκε από τη δημιουργία ενός ευρέως, μαζικού κινήματος στον αραβικό κόσμο, κάτι που θεωρήθηκε ως αποτυχία από τον Μπιν Λάντεν και τον αλ Ζαουάχρι. Αυτή ακριβώς η αποτυχία συνέβαλε στην αλλαγή του modus operandi όπου ο πόλεμος ενάντια στη Δύση και κυρίως τις ΗΠΑ, μεταφέρθηκε από την Μέση Ανατολή στην καρδιά του "αντιπάλου" με την τραγική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2001 να αποτελεί ένα γεγονός-σταθμό για τη δεύτερη φάση του τζιχαντισμού. Το σκεπτικό φυσικά ήταν η ολομέτωπη επίθεση στις ΗΠΑ μέχρι την τελική τους πτώση, όπως ακριβώς και στην πολιορκία του Βυζαντίου. Όταν και πάλι τα αποτελέσματα δεν ήταν τα επιθυμητά, ως η πλέον πρόσφορη λύση επελέγη η Ευρώπη η οποία δεν είναι ούτε τόσο μακρυά όσο οι ΗΠΑ ούτε όμως και κοντά όπως η Μέση Ανατολή. 

Κάπως έτσι περάσαμε, σύμφωνα με τον καθηγητή, στην νέα εποχή όπου ένα πολύ καλά οργανωμένο δίκτυο στρατολογεί παραπλανημένους νέους Μουσουλμάνους, Ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι απελπισμένοι από την ανεργία, την περιθωριοποίηση και, στις περισσότερες φορές, με την έλλειψη της πατρικής φιγούρας στην οικογένεια να τους βαραίνει σε κάθε στιγμή και βήμα της ζωής τους, στρέφονται προς μία εξαιρετικά διαστρεβλωμένη ερμηνεία του Κορανίου. Βέβαια κομβικό ρόλο σε αυτό το φαινόμενο, που λειτουργεί «από κάτω προς τα πάνω» παίζει η εξέλιξη της τεχνολογίας, η ανεμπόδιστη διάδοση του ίντερνετ και η εκμετάλλευση της ανεκτικότητας της δημοκρατίας στο διαφορετικό. Μία από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις του ρόλου της τεχνολογίας σε αυτήν την πολύ επικίνδυνη εξέλιξη, είναι εκείνη των παιδιών Γιαζίντι που απήχθησαν το 2014, τα οποία ωσάν άλλοι γενίτσαροι μαθαίνουν ένα φρικιαστικό παιχνίδι virtual reality στα πλαίσια του οποίου δήθεν εκτελούν απίστους σε φυλακές του αυτοαποκαλούμενου Χαλιφάτου. 

Σε κάθε περίπτωση τόνισε ότι οι δυτικές κοινωνίες δεν πρέπει να παίξουν το παιχνίδι των τζιχαντιστών, απεμπολώντας δημοκρατικές αρχές και αξίες και περιθωριοποιώντας και όχι περικλείοντας το διαφορετικό καθώς αυτό θα στρέψει ακόμη περισσότερους Ευρωπαίους μουσουλμάνους στο ριζοσπαστισμό ενισχύοντας παράλληλα τα ακροδεξιά, μισαλλόδοξα και γενικότερα αντισυστημικά στοιχεία στην Ευρώπη. 

Όσο δε ειδικά για τη Γαλλία, το αποικιοκρατικό της παρελθόν, οι αθρόες μεταναστευτικές ροές από τις πρώην αποικίες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής και η ανεκτικότητα της γαλλικής κοινωνίας στο διαφορετικό είναι ακριβώς αυτά τα στοιχεία στα οποία στηρίζουν τη δράση τους οι τζιχαντιστές για να πλήξουν το δυτικό τρόπο ζωής και τη δημοκρατία. Παράλληλα, όπως επεσήμανε ο Γάλλος ακαδημαϊκός, η επίθεση στη Νίκαια τον περασμένο Ιούλιο μόνο τυχαία δεν ήταν, έστω και από έναν "μοναχικό λύκο", καθώς το δίκτυο των τζιχαντιστών στην περιοχή είναι πολύ ισχυρό, κάτι που φαίνεται και από το ότι η Νίκαια είναι ο δεύτερος πιο δημοφιλής τόπος αναχώρησης μαχητών προς τη Συρία. 

Από την άλλη, ο πρώην υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Δένδιας επεσήμανε ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει σοβαρό ζήτημα ασφαλείας όχι όμως πόλεμο εντός των ορίων της εφιστώντας παράλληλα την προσοχή σε αυτό που ανέφερε και ο Kepel, δηλαδή στο να μην πέσουν οι δυτικές κοινωνίες στην παγίδα των τζιχαντιστών περιθωριοποιώντας τους μουσουλμάνους που ζουν εντός τους. Αναγνώρισε ότι η σημασία της θρησκείας είναι τεράστια, δυνάμενη να αλλάξει προς το καλύτερο ή το χειρότερο τις πολιτικές δομές ενώ ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην αμερικανική αντίδραση στην 11η Σεπτεμβρίου όπου αναρωτήθηκε με ποια λογική άνθρωποι εξαιρετικά ευφυείς όπως ο Ράμσφελντ, ο Ασκροφτ και ο Τσέινι οδήγησαν τον πρόεδρο Μπους στην "ακατανόητη εισβολή στο Ιράκ" η οποία και άνοιξε τον ασκό του Αιόλου στην εν γένει περιοχή. 

Ως προς την Ελλάδα παρατήρησε ότι το νομικό πλαίσιο ασύλου έχει σοβαρά μειονεκτήματα καθώς σχεδιάστηκε με την υπόθεση ότι θα αφορούσε εκατοντάδες ή μερικές χιλιάδες ανθρώπους και όχι "εκατοντάδες χιλιάδες που υπό προϋποθέσεις μπορούν να φτάσουν και το εκατομμύριο", ενώ συμφώνησε με τον Γάλλο πολιτικό επιστήμονα ότι πρέπει να υπάρξει διαφορετική αντιμετώπιση της μικροεγκληματικότητας καθώς πολλοί τζιχαντιστές αν και ξεκίνησαν την πορεία τους με μικροκλοπές και άλλα ήσσονος σημασίας αδικήματα, στη συνέχεια ο εγκλεισμός τους συνέβαλε καθοριστικά στην μετατροπή τους σε δολοφόνους. 

Σε αυτό το σημείο ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η δήλωσή του ότι "στην Ελλάδα παριστάνουμε ότι έχουμε σωφρονιστικό σύστημα", δήλωση η οποία αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία αν λάβουμε υπόψη ότι έχει διατελέσει υπουργός Δικαιοσύνης στο παρελθόν. Τέλος, ο βουλευτής της ΝΔ επεσήμανε ότι η χαλαρότητα με την οποία η Ελλάδα αντιμετωπίζει το ζήτημα της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι αδικαιολόγητη κι αυτό κάποια στιγμή θα το πληρώσει στο μέλλον, καθώς "δεν υπάρχουν χώρες στο απυρόβλητο", επιμένοντας παράλληλα ότι η ασφάλεια είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη στις δημοκρατικές κοινωνίες. 

Σε κάθε περίπτωση η χθεσινή συζήτηση αν και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα τόσο ως προς την ιστορική διαδρομή του ισλαμικού φονταμεταλισμού όσο και ως προς τις αιτίες και τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου στην Ευρώπη και όχι μόνο, το ερώτημα παραμένει: πώς μπορεί να εξασφαλιστεί το δικαίωμα στην ασφάλεια των πολιτών σε μια δημοκρατία χωρίς προηγουμένως να αλλοιωθεί η ουσία και ο χαρακτήρας του πολιτεύματος με εκπτώσεις στα υπόλοιπα ατομικά δικαιώματά τους;

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος

Facebook: www.facebook.com/jspapadopoulos

Twitter: www.twitter.com/JohnStelios1983