Σοφία-Rose Κοσμίδου: "Η ηθική βελτίωση είναι προϋπόθεση της καλλιτεχνικής εξέλιξης"

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΕΛΙΟ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ

Ο θάνατος, οι μορφές του και οι διαφορετικές προσεγγίσεις πάνω σε αυτήν την προαιώνια αγωνία των ανθρώπων βρίσκονται στο επίκεντρο της ομαδικής εικαστικής έκθεσης "Ραντεβού στη Σαμαρκάνδη" που πραγματοποιείται αυτήν την περίοδο στον ατμοσφαιρικό χώρο της Trii Art Hub. Σημαντικός αριθμός καταξιωμένων αλλά και ανερχόμενων καλλιτεχνών, καταθέτουν τη δική τους οπτική ως προς το θάνατο με κοινό παρονομαστή το ταλέντο τους. Και φυσικά, εφόσον αναφερόμαστε σε ταλέντο, δεν θα μπορούσαμε να μην έχουμε κατά νου την σταθερά ανερχόμενη εικαστικό Σοφία-Rose Κοσμίδου. 

Γεννημένη στην Αθήνα, απόφοιτη της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία της Φιλοσοφίας και υποψήφια διδάκτωρ Βυζαντινής Φιλοσοφίας, η Σοφία-Rose έχει ήδη… καταθέσει τα πρώτα διαπιστευτήρια στο χώρο της Τέχνης κατακτώντας το Πρώτο Βραβείο στην έκθεση που διοργάνωσε η Εθνική Ασφαλιστική για τους αποφοίτους της ΑΣΚΤ τον περασμένο Ιανουάριο. 

Ευγενής, εγγενώς μετριόφρων και αυθεντικά ταλαντούχα η Ελληνοϊρλανδή εικαστικός, η οποία ζει το τώρα χωρίς μεγάλα όνειρα και φόβους, μας συστήνεται μέσα από το "The Columnist" μιλώντας για το θάνατο και τις διάφορες εκφάνσεις του στην καθημερινή ζωή, την αντίληψή της περί Τέχνης, την επιλογή της αυτοπροσωπογραφίας στα έργα της, την πίστη της στην αξιοκρατία στην Ελλάδα της κρίσης και πολλά άλλα. 

- Ας ξεκινήσουμε από το βασικό. Τι ήταν αυτό που σε οδήγησε στην απόφαση να συμμετάσχεις στην έκθεση Ραντεβού στη Σαμαρκάνδη; 

Σ.-R.Κ.: "Το θέμα της έκθεσης, που οργάνωσε και επιμελήθηκε η Νικολένα Καλαϊτζάκη, μου φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρον. Πραγματεύεται ένα πολύ βαθύ, εσωτερικό, μεταφυσικό και προσωπικό ζήτημα, αυτό της σχέσης του καθενός από εμάς με το θάνατο. Κυρίως, θα έλεγα, ότι μας βάζει στο "τριπάκι" να διερωτηθούμε κατά πόσον είμαστε έτοιμοι και έτοιμες να τον αντιμετωπίσουμε ακόμα και αύριο! Κατά μία έννοια παραπέμπει στο φιλοσοφικό θέμα της "μνήμης θανάτου", όπως αναφέρουν οι Νηπτικοί Πατέρες, με το οποίο και ασχολήθηκα ενδελεχώς κατά τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη βυζαντινή φιλοσοφία. Οπότε με ενδιέφερε να αναζητήσω και τη σύνδεση των εικαστικών με τις προηγούμενες σπουδές μου. Τέλος, ήταν μεγάλη χαρά για μένα που μου δόθηκε η ευκαιρία να συνεκθέσω με καθηγητές μου από την ΑΣΚΤ, όπως τον Γιώργο Καζάζη και τον Παναγιώτη Σιάγκρη, αλλά και με φίλους εικαστικούς, υπό την επιμέλεια και ασίγαστη φροντίδα της Νικολένας Καλαϊτζάκη."

- Ενώ έχουμε ταυτίσει το θάνατο με σκοτεινά χρώματα όπως το μαύρο, στο έργο σου κυριαρχεί έντονα το ροζ και η χρυσόσκονη. Πώς προέκυψε αυτή η επιλογή; 

Σ.-R.Κ.: "Γνωρίζω πως στη συνείδηση των πολλών ο θάνατος, αλλά και κάθε τι "ζοφερό" σκιαγραφείται με τα πιο μελανά χρώματα. Ωστόσο αυτή η αντίληψη και αντιμετώπιση δεν συμβαδίζει με τις δικές μου πεποιθήσεις! Για εμένα ο θάνατος δε νοείται κατ' ανάγκη ως κάτι το "κακό". Απεναντίας, αποτελεί τη φυσική στάση και το τέλος, νοούμενο ως σκοπός κατά την αριστοτελική ορολογία, στην ζωή του ανθρώπου αλλά και το πέρασμα σε μία νέα ζωή. Επίσης, πρέπει να προσθέσω, ότι με ιντριγκάρει ιδιαίτερα η ιδέα της δημιουργίας εικόνων και αφηγημάτων δραματικών ή θλιβερών με τρόπο απολαυστικό και θελκτικό! Έτσι, σε μία πρώτη ανάγνωση, ελκύεται το μάτι του αναγνώστη-θεατή από τα φανταχτερά χρώματα και τα εντυπωσιακά μοτίβα, ώστε εν συνεχεία να προβληματιστεί γύρω από το εκάστοτε θέμα. Η πολλή μαυρίλα, εξάλλου, είναι ξεπερασμένη πλέον ακόμα και στις κηδείες!"

- Παράλληλα όμως βλέπουμε και διάφορες παραστάσεις συνδεδεμένες με αυτοπροσωπογραφίες από διαφορετικές χρονικές περιόδους της ζωής σου, ένα ιδιαίτερο στοιχείο το οποίο ενυπάρχει και σε άλλα έργα σου. Τι νοηματοδοτεί αυτή η προσέγγιση και ποια είναι η σχέση σου με το χρόνο; 

Σ-R.Κ.: "Πάντα στα έργα μου, ακόμα κι όταν αυτά προκύπτουν από "ανάθεση" και υπηρετούν ένα συγκεκριμένο θέμα, επιδιώκω να κάνω σύνδεση με την ζωή μου. Δεν πιστεύω ότι ένα έργο μπορεί να είναι ειλικρινές όταν δεν έχει βιωματικό χαρακτήρα. Αρχικά, λοιπόν, προσπαθώ να τοποθετήσω νοερά τον εαυτό μου μέσα στο θέμα και να το βιώσω, κατά τον δυνατόν, ή να ανακαλέσω μνήμες αντίστοιχες. Αυτό συχνά, αλλά όχι πάντα, μπορεί να εκφραστεί και με την αυτοπροσωπογραφία που μου είναι εξαιρετικά προσφιλής και τυχαίνει να αποτελεί, τρόπον τινά, το θέμα της πτυχιακής μου εργασίας."

- Αν και η πρώτη σκέψη που μας έρχεται στο νου όταν ακούμε τη λέξη "θάνατος" είναι το βιολογικό τέλος, εντούτοις βιώνουμε και άλλου είδους "θανάτους" στα πλαίσια της καθημερινότητάς μας: ο χωρισμός από ένα σύντροφο, η ματαίωση των ονείρων και των προσδοκιών μας, η αποξένωση. Πώς διαχειρίζεσαι τέτοιου είδους καταστάσεις και με ποιο τρόπο επιδρούν στο έργο σου και στη γενικότερη αντίληψή σου περί Τέχνης; 

Σ.-R.Κ.: "Το ζήτημα του θανάτου, του χωρισμού και της ματαίωσης των ονείρων ή μίας ριζωμένης πραγματικότητας είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την ίδια μας την ύπαρξη. Όλοι έχουμε κληθεί ή θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε τους "θανάτους" που προαναφέρατε. Το ερώτημα είναι τι στάση κρατάμε εμείς απέναντί τους και πόσο γενναία τους αντιμετωπίζουμε. Προσωπικά νιώθω τυχερή που μπορώ να τους ξορκίζω εκφραζόμενη. Είχα την ατυχία να βιώσω βιολογικούς θανάτους στον συγγενικό και φιλικό μου κύκλο, αλλά και κάθε άλλου είδους θανάτους που έτειναν να με βυθίζουν σε πένθος. Η ζωγραφική και η προσευχή είναι τα φάρμακα που με βοηθούν να ανακτώ τις δυνάμεις μου και να ξαναστέκομαι στα πόδια μου."

"Ο θάνατος" όπως τον αποδίδει η Σοφία-Rose Κοσμίδου

- Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι η ανάγκη για δημιουργία πηγάζει στον καλλιτέχνη αποκλειστικά από τα πάθη, τις αδυναμίες και τις εμπειρίες του. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι η πηγή της δημιουργίας βρίσκεται σε εξωτερικά ερεθίσματα, στην καθημερινότητά του, στην κοινωνία. Εσύ πώς αντιλαμβάνεσαι αυτές τις απόψεις και πού οριοθετείς σε προσωπικό επίπεδο αυτό το αντάμωμα εσωτερικών με εξωτερικούς παράγοντες; 

Σ.-R.Κ.: "Οι μηχανισμοί που κινητοποιούν προς καλλιτεχνική δημιουργία -οποιουδήποτε είδους- τον καθένα από εμάς είναι ποικίλοι. Προσωπικά, ως ερεθίσματα, αντιλαμβάνομαι πολλές και αντιφατικές συχνά καταστάσεις: για παράδειγμα όταν βρίσκομαι σε περιόδους κρίσης, εν μέσω προβλημάτων, νιώθω πάντα μία πολύ δυνατή παρόρμηση να εκφραστώ καλλιτεχνικά, προφανώς για να εκτονώσω την εσωτερική μου ένταση. Όμως και τις στιγμές που βιώνω έντονη εσωτερική γαλήνη και ειρήνη, έχω παρατηρήσει ότι είμαι εξίσου δημιουργική. Το μυστικό είναι να μην πέφτει κανείς σε ψυχικό και συναισθηματικό τέλμα. Όποιος έχει βιώσει αντίστοιχες καταστάσεις μπορεί να το κατανοήσει."

- Ποιους εικαστικούς έχεις ως πρότυπα και με ποιο τρόπο αισθάνεσαι ότι έχουν επηρεάσει το έργο σου; 

Σ.-R.Κ.: "Στην προκειμένη φάση δεν μπορώ να πω ότι θαυμάζω ή ότι δέχομαι άμεσες επιρροές από κάποιο συγκεκριμένο καλλιτέχνη. Συχνά ανατρέχω, ως οφείλω, σε πληθώρα καλλιτεχνών, σύγχρονων και μη, για να τους "συμβουλευτώ" ή να βρω μέσα στο έργο τους τον εαυτό μου. Έτσι, αναπόφευκτα, μοιραία και ασυναίσθητα, έχω δεχτεί ζύμωση από όλες αυτές τις προσλαμβάνουσες που ανάγονται σε άπειρες χρονικές περιόδους και πρόσωπα μέσα στην ιστορία της τέχνης."

- Εκτός από εικαστικός είσαι και φιλόλογος. Κατά πόσο σε έχει επηρεάσει αυτή η ιδιότητα στην αναζήτηση και στην καλλιέργεια της καλλιτεχνικής σου ταυτότητας; 

Σ.-R.Κ.: "Θεωρώ ότι όλες οι προσλαμβάνουσες, τα βιβλία που διάβασα, τα είδη μουσικής που άκουσα, τα θεατρικά έργα και οι ταινίες που παρακολούθησα, τα ταξίδια που είχα την τύχη να κάνω, όλα αυτά και πολλά άλλα επέδρασαν ασυναίσθητα μα καταλυτικά επάνω μου, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωσή μου όπως είμαι σήμερα."

- Το μεταπτυχιακό σου ήταν πάνω στην Βυζαντινή Φιλοσοφία ενώ αυτήν την περίοδο είσαι υποψήφια διδάκτωρ Βυζαντινής Φιλολογίας. Με δεδομένη την έντονη παρουσία του θρησκευτικού στοιχείου σε κάθε πτυχή της βυζαντινής περιόδου την οποία έχεις μελετήσει ενδελεχώς, ποια θα έλεγες ότι είναι η σχέση σου με την πίστη και το Θεό γενικότερα; 

Σ.-R.Κ.: "Επέλεξα να καταπιαστώ, ως φιλόλογος, με τα κείμενα της βυζαντινής γραμματείας ακριβώς επειδή αναφέρονται σε ζητήματα οντολογικά και μεταφυσικά και πιο συγκεκριμένα σε θέματα που άπτονται της αθανασίας της ψυχής και της ηθικής της τελείωσης. Μάλιστα θεωρώ ότι αυτά είναι ζητήματα διαχρονικά και θα έπρεπε να προβληματίζουν το σύγχρονο άνθρωπο. Οπότε σίγουρα θα μπορούσε κανείς να βρει στο καλλιτεχνικό μου έργο και τέτοιους είδους αφετηρίες και προβληματισμούς."

- Όπως μαρτυρά και το όνομά σου έχεις ιρλανδικές ρίζες από την πλευρά της μητέρας σου. Ποια στοιχεία της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας πιστεύεις ότι σε χαρακτηρίζουν ως προσωπικότητα και ποια της ιρλανδικής κουλτούρας αντίστοιχα; 

Σ.-R.Κ.: "Μου είναι δύσκολο να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση για δύο λόγους. Πρωτίστως διότι έχω γεννηθεί, μεγαλώσει και ζήσει στην Ελλάδα, ενώ έχω γνωρίσει ουσιαστικά το ιρλανδικό ιδίωμα και ταπεραμέντο έμμεσα, δηλαδή μέσω της μητέρας μου και των επισκέψεών μου στο "Σμαραγδένιο νησί". Επιπροσθέτως, θεωρώ ότι οι δύο λαοί μοιάζουν τόσο πολύ ως προς τα χαρακτηριστικά και τον τρόπο ζωής τους -άλλωστε όχι τυχαία η Ιρλανδία αποκαλείται "η Μεσόγειος του Βορρά"- που θα ήταν άδικο να αποδώσω στον έναν ή στον άλλο τις αρετές ή τις ιδιοτροπίες μου."

- Πρόσφατα κέρδισες το Πρώτο Βραβείο στο διαγωνισμό των τελειόφοιτων της ΑΣΚΤ με το έργο σου "Η ζωή μου/My life". Πόσο δύσκολο είναι το ξεκίνημα για έναν νέο καλλιτέχνη στην Ελλάδα της κρίσης και πόσο σημαντικές είναι τέτοιες διακρίσεις για τη συνέχεια; 

Σ.-R.Κ.: "Στις 30 Ιανουαρίου πραγματοποιήθηκαν στο χώρο της ΣΤΟart τα εγκαίνια της έκθεσης που οργάνωσε η Εθνική Ασφαλιστική για τους 25 τελειόφοιτους φοιτητές οι οποίοι επελέγησαν από επιτροπή της ΑΣΚΤ. Την ίδια ημέρα η Εθνική-Ασφαλιστική με τίμησε απονέμοντας στο έργο μου το πρώτο βραβείο και ένα χρηματικό ποσό. Αυτή η διάκριση ήρθε σε μία δύσκολη χρονική περίοδο για εμένα, γεγονός το οποίο μου δίνει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση και όρεξη για δουλειά. Επίσης, σε ηθικό επίπεδο, η αναγνώριση της δουλειάς μου από έναν τέτοιο φορέα, που στήριζε ανέκαθεν τις ελληνικές τέχνες, με τιμά ιδιαίτερα! Ελπίζω να ενθαρρυνθούν, να παραδειγματιστούν και να κινητοποιηθούν και άλλοι φορείς για αντίστοιχες δραστηριότητες. 

Σε πρακτικό επίπεδο, σαφώς θεωρώ ότι αυτό το βραβείο αποτελεί ένα πολύ δυνατό χαρτί για το βιογραφικό μου και τη μετέπειτα πορεία και σταδιοδρομία μου. Το μέλλον φυσικά στην Ελλάδα φαντάζει κάπως αβέβαιο όσον αφορά στις τέχνες. Οπότε όσο περισσότερες οι επιτυχίες, τόσο μεγαλύτερη η δύναμη που λαμβάνει κανείς για να εργαστεί και να επιτύχει. Τέλος, θα ήθελα να προσθέσω ότι -παρότι φαντάζει παράδοξο και ουτοπικό- ωστόσο στην Ελλάδα του σήμερα υπάρχει αξιοκρατία. Δεν προχωράνε μόνο όσοι έχουν "γνωριμίες". Η τετριμμένη κουβέντα "δεν αξίζει η προσπάθεια αν δεν έχεις μέσον" για μένα ισοδυναμεί με άλλοθι ώστε να μην προσπαθήσω. Όσα πέτυχα μέχρι τώρα ήταν προϊόντα σκληρής δουλειάς και μεγάλων θυσιών. Εάν επιθυμούσα να επαναπαύομαι, θα το είχα κάνει. Ήταν και αυτή μία επιλογή."

- Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό σου και ποιος ο χειρότερος φόβος σου; 

Σ.-R.Κ.: "Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω όνειρα αλλά ούτε και φόβους. Προσπαθώ να συγκρατώ το νου μου στο τώρα, στο παρόν το οποίο και ζω με τον τρόπο που θεωρώ εγώ σωστό. Αξιοποιώ και αδράττω τις εκάστοτε ευκαιρίες που μου παρουσιάζονται, χωρίς να αναλώνομαι σε μελλοντικά μεγαλεπίβολα σχέδια και οράματα. Αντίστοιχα, αποστρέφομαι, κατά το δυνατό και ανθρωπίνως, το φόβο ο οποίος αποτελεί τροχοπέδη για κάθε θετική σκέψη. Σίγουρα θα επιθυμούσα, σε καλλιτεχνικό επίπεδο, να έχω μία καλή εξέλιξη. Όμως, θεωρώ ότι προϋπόθεση sine qua non της καλλιτεχνικής εξέλιξης είναι η ηθική βελτίωση και διαμόρφωση μία υγιούς προσωπικότητας."

Από τη βραδιά των απόλυτα επιτυχημένων εγκαινίων της έκθεσης "Ραντεβού στη Σαμαρκάνδη"

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

Facebook

Twitter