Πατέρας: Μία ξεχωριστή φιγούρα...

ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΝΝΑ ΝΤΙΖΟΥ Ο πατέρας καλείται να εισχωρήσει ως το τρίτο άτομο στη στενή σχέση που έχουν η μητέρα με το μωρό, η λειτουργί...


ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΝΝΑ ΝΤΙΖΟΥ

Ο πατέρας καλείται να εισχωρήσει ως το τρίτο άτομο στη στενή σχέση που έχουν η μητέρα με το μωρό, η λειτουργία του πατέρα είναι να βοηθήσει το παιδί να τον αναγνωρίσει ως μορφή ανεξάρτητη από τη μορφή της μητέρας, ως ένα ξεχωριστό πρόσωπο, που έρχεται να "μπεί" ανάμεσά τους. Με αυτόν τον τρόπο, ξεκινά η διαδικασία αποχωρισμού του παιδιού από το μητρικό σώμα και κατ' επέκταση η εξατομίκευσή του. 

Πρόκειται για την ψυχολογική γέννηση του υποκειμένου, διαδικασία μέγιστης σημασίας για τη συναισθηματική και νοητική ωρίμανση του παιδιού. Αυτή είναι η πρώτη μορφή κοινωνικοποίησης του παιδιού. Αρχίζει έτσι το παιδί, διαμέσου του πατέρα, να ανοίγεται προς την κοινωνία, αποκτώντας βαθμιαία ανεξαρτητοποίηση από τη μητέρα. Ο πατέρας καλείται να γίνει ο πρώτος οδηγός στην πορεία του παιδιού προς την αυτονομία, είναι εκείνος που θα εισαγάγει το νόμο, την απαγόρευση, τους κανόνες της κοινωνίας, θέτοντας ένα όριο σε αυτή τη δυαδική κατάσταση μητέρας-βρέφους. Το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ξεχωριστό από τη μητέρα, αλλά και ως ξεχωριστό από το ζευγάρι: Υπάρχει μια σχέση ζευγαριού, από την οποία το ίδιο είναι αποκλεισμένο· η μητέρα ανήκει στον πατέρα. 

Τη λειτουργία αυτή την επιτελεί ο πατέρας με δύο τρόπους: Πρώτον, ασχολούμενος με το παιδί του, με τρόπο ανάλογο κάθε φορά με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού. Και, δεύτερον, ασχολούμενος με τη γυναίκα του και μητέρα του παιδιού, την οποία πρέπει να διεκδικήσει, ώστε αυτή να βγει από την αποκλειστική μητρική ενασχόληση. 

Ήδη, όμως, πριν ακόμα ασκηθεί με αυτόν τον τρόπο, η πατρική λειτουργία εισάγεται κατ’ αρχήν στην ψυχική σκηνή του παιδιού, διαμέσου της μητέρας: μέσω της θέσης που κατέχει ο άντρας της στο δικό της ψυχικό, φαντασιακό πεδίο. Η πατρότητα μεταγγίζεται κατ’ αρχήν στο παιδί μέσω της σχέσης μάνας-παιδιού. Εάν η μητέρα πράγματι αναγνωρίζει τον άντρα της ως πατέρα του παιδιού της, εάν αναφέρεται σ’ αυτόν και τον αγαπά, τον ποθεί, τον θέλει, εάν υπάρχει η πατρική αναφορά στον ψυχισμό της, δηλαδή εάν υπάρχει στη σκέψη της η πατρική εικόνα ως τρίτο σύστημα αναφοράς που εκείνη θαυμάζει και προσκολλάται σ’ αυτήν, αυτό θα γίνει αντιληπτό από το παιδί, θα επηρεάσει σημαντικά την εικόνα που θα σχηματίσει το παιδί και θα διευκολυνθεί η σύνδεσή του με τον πατέρα του. 

Πώς το επιτυγχάνει αυτό η μητέρα; Μιλώντας στο παιδί για τον πατέρα του, τον εισάγει και υποστηρίζει το ρόλο του, τη λειτουργία του. Βέβαια, όπως και στα περισσότερα θέματα, δεν έχει τόση σημασία το περιεχόμενο των λόγων της αυτό καθεαυτό, αλλά ο συναισθηματικός τους τόνος και το ψυχικό τους αντίκρισμα. Σύμφωνα με τη Ντολτό, "ο πατέρας δεν αποκτά σημασία στη ζωή του παιδιού, παρά από τη στιγμή που η μητέρα μιλάει γι’ αυτόν στο παιδί και από τον τρόπο με τον οποίο μιλάει γι’ αυτόν". Σημειώνεται ότι, ακόμη και απουσία του φυσικού πατέρα, η μητέρα μπορεί να διατηρεί μέσα της την πατρική αναφορά, είτε αυτή παραπέμπει στον πατέρα του παιδιού, είτε στο δικό της πατέρα, είτε σε κάποιο άλλο σύστημα αναφοράς. Εάν δεν υφίσταται αυτή η πατρική αναφορά στον ψυχισμό της μητέρας, το παιδί τείνει να προσλάβει τον πατέρα, ως μητρική μορφή, ως υποκατάστατο της μητέρας. Η σχέση δηλαδή παραμένει δυαδική. 

Το πέρασμα από τη δυαδική στην τριαδική σχέση εκκινεί μια διεργασία πένθους. Εφόσον ο εαυτός και ο άλλος δεν είναι ένα, αλλά ξεχωριστά πρόσωπα, αυτό σημαίνει ότι το παιδί καλείται να αντέχει να χάσει για λίγο τον άλλον –καλείται να αντέχει την απουσία. Αυτό είναι ένα πένθος για το παιδί και υπάρχει πάντα μέσα μας η νοσταλγία για τη συμβιωτική εκείνη σχέση. Σημειώνεται, δε, ότι και η μητέρα καλείται να πενθήσει το τέλος της συμβιωτικής ενότητας. Με το πέρασμα στην τριαδικότητα, αναδύεται συνήθως και ο λόγος, η ομιλία. Μέχρι τότε, η επικοινωνία μητέρας-παιδιού είναι χωρίς λόγια, μια κατάσταση που αναβιώνουμε στον έρωτα. Από τη στιγμή που ο άλλος γίνεται ξεχωριστός, διακριτός, χρειάζεται ο λόγος για να γεφυρώσει το χάσμα της διακριτότητας.

* Η Άννα Ντίζου είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας-μουσικοθεραπεύτρια και επιστημονικός συνεργάτης του ιστοτόπου www.psychorropia.gr

Related

What's hot? 273126169332583655

Δημοσίευση σχολίου

Έχετε άποψη; Μοιραστείτε τη μαζί μας.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Σχόλια με υβριστικό και προσβλητικό περιεχόμενο θα διαγράφονται.

emo-but-icon

Recent Posts Widget

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

ΑΡΘΡΟ ΜΑΝΩΛΗ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ HERBERT DORFMANN

ΑΡΘΡΟ ΜΑΝΩΛΗ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ HERBERT DORFMANN
"Ο πρωτογενής τομέας είναι η λύση, όχι το πρόβλημα"

FACEBOOK

TWITTER

item