Η ΕΕ στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής

Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία έχει αυξηθεί σημαντικά από τα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης και η τελευταία δεκαετία (2008 - 2017) υπήρξε η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ. Οι 16 από τις 17 θερμότερες χρονιές που έχουν καταγραφεί στην ιστορία σημειώθηκαν από το 2000 κι έπειτα. 

Σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής Copernicus, το 2018 υπήρξε μία από τις τρεις θερμότερες χρονιές που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη. Η πλειοψηφία των συλλεγμένων στοιχείων δείχνουν ότι αυτό οφείλεται στην αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες. 

Η μέσα παγκόσμια θερμοκρασία είναι σήμερα κατά 0.85°C υψηλότερη από εκείνη του 19ου αιώνα. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πρέπει να διατηρηθεί κάτω από το μέγιστο όριο των +2°C, σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου, ώστε να αποφευχθούν οι καταστροφικές συνέπειες για το κλίμα και το περιβάλλον. 

Γι’ αυτό τον λόγο, η διεθνής κοινότητα συμφωνεί ως προς την ανάγκη διατήρησης της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς κελσίου. 

Γιατί έχει σημασία η απάντηση της ΕΕ στην κλιματική αλλαγή; 

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, η ΕΕ συνιστά την τρίτη μεγαλύτερη πηγή εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ. Ο ενεργειακός τομέας ήταν υπεύθυνος για το 78% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2015. 

Για την αντιμετώπιση της διεθνούς αυτής πρόκλησης είναι απαραίτητη η κινητοποίηση κοινών προσπαθειών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, ακόμα κι αν οι τρόποι αντιμετώπισης διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. 

Στην περιοχή της Μεσογείου αναμένεται περισσότερο ακραία υψηλές θερμοκρασίες και λιγότερες βροχοπτώσεις, ενώ οι χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης κινδυνεύουν περισσότερο από πλημμύρες ποταμών και δασικών πυρκαγιών. 

Οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφέρουν καρπούς. Το 2008, η ΕΕ έθεσε ως στόχο τον περιορισμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% έως το 2020, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Παράλληλα, το 2015 τα επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ μειώθηκαν κατά 22% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. 

Η ΕΕ και η διεθνής κλιματική πολιτική 

Η ΕΕ διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα. Το 2015, επικύρωσε τη Συμφωνία του Παρισίου, την πρώτη διεθνή συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στόχος της είναι η ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής διατηρώντας την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 15 βαθμούς Κελσίου, σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου. 

Στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισίου, η ΕΕ δεσμεύτηκε να μειώσει μέχρι το 2030 τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 40% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Έχει θέσει σε εφαρμογή διάφορα μέτρα για την επίτευξη αυτού του στόχου. 

Περιορισμός των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου 

Η ΕΕ έχει θέσει σε εφαρμογή διάφορα είδη μηχανισμών, ανάλογα με τον κάθε τομέα. 

Για τον περιορισμό των εκπομπών προερχόμενων από τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και τη βιομηχανία, η ΕΕ έχει δημιουργήσει την πρώτη μεγάλη αγορά άνθρακα μέσω του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων (ETS). Βάσει του συστήματος αυτού, που καλύπτει το 45% του συνόλου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ, οι εταιρείες πρέπει να αγοράζουν άδειες εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα ώστε να επιβραβεύονται οι εταιρίες που μειώνουν την εξάρτηση της παραγωγής τους από τον άνθρακα. 

Για τους άλλους τομείς, θα επιτευχθούν μειώσεις μέσω συμφωνημένων εθνικών στόχων για τις εκπομπές, οι οποίοι υπολογίζονται βάσει του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος των χωρών. 

Όσον αφορά τις οδικές μεταφορές, στις αρχές του 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε νομοθεσία για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 37,5% για τα νέα αυτοκίνητα, 31% για τα ημιφορτηγά και 30% για τα νέα φορτηγά έως το 2030. 

Η ΕΕ θέλει επίσης να χρησιμοποιήσει την δυνατότητα απορρόφησης των δασών για την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος. To 2017, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ της πρόληψης των εκπομπών που προκαλούνται από την αποδάσωση και την μεταβολή της χρήσης γης. Μάθετε περισσότερα σχετικά με τα μέτρα της ΕΕ για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. 

Το πρόβλημα της ενέργειας 

Η ΕΕ καταπολεμά επίσης την αλλαγή του κλίματος με μια νέα πολιτική για την καθαρή ενέργεια που υιοθετήθηκε το 2018. Πρώτος στόχος είναι να αυξηθεί το μερίδιο της παραγόμενης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο 32% έως το 2030 και να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να παράγουν τη δική τους «πράσινη» ενέργεια. 

Ο δεύτερος στόχος αφορά την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και των οικιακών συσκευών. 

Η χρηματοδότηση της ΕΕ για το κλίμα 

Ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και οι στόχοι προσαρμογής έχουν ενσωματωθεί στα κύρια προγράμματα δαπανών της ΕΕ. 

Η ΕΕ συμφώνησε να αυξήσει το ποσοστό του κοινοτικού προϋπολογισμού που σχετίζεται µε το κλίμα τουλάχιστον στο 20% για το 2014-2020, συμπεριλαμβανομένου του προϋπολογισμού για το πρόγραμμα LIFE για το περιβάλλον και την κλιματική δράση, ύψους 3,4 δισ. ευρώ.