Ευρωβουλευτές προς Κομισιόν: "Διασφαλίστε τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο"

Επιστολή απέστειλαν 122 Ευρωβουλευτές από τέσσερις πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Αριστερά, Σοσιαλιστές, Πράσινοι, Renew Europe) στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, τον αντιπρόεδρο Μαργαρίτη Σχοινά και την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιοχάνσον, επισημαίνοντας την καταπάτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο στα σύνορα και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τις υποχρεώσεις της ΕΕ απέναντι στη διαφύλαξη τους, σε συνδυασμό με την προστασία της Δημόσιας Υγείας υπό την απειλή του covid-19. 

Μετά την πρωτοβουλία των Κορνήλια Έρνστ (GUE/NGL), Μπίργκιτ Σίπελ (S&D) και Τίνεκε Στρικ (Πράσινοι), συντονιστριών των πολιτικών τους ομάδων στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE), την επιστολή υπέγραψαν συνολικά 122 ευρωβουλευτές μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος της LIBE, Χουάν Φερνάντο Λόπεζ Αγκιλάρ (S&D) και η συντονίστρια των Φιλελευθέρων στην ίδια επιτροπή. 

Το κείμενο της επιστολής έχει ως εξής: 

Αγαπητή Πρόεδρε Von der Leyen, 

Αγαπητέ Αντιπρόεδρε Σχοινά, 

Αγαπητή Επίτροπε Johansson, 

Τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε γίνει μάρτυρες μιας σοβαρής χειροτέρευσης της κατάστασης των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, πράγμα που μας οδήγησε στο να σας απευθύνουμε αυτήν την επιστολή και να σας ζητήσουμε να δράσετε ως οι εγγυητές των Συνθηκών ώστε να διερευνήσετε την κατάσταση και να πράξετε αναλόγως. Από την άποψη αυτή, χαιρετίζουμε τις πρόσφατες δηλώσεις της Προέδρου vonderLeyen και της Επιτρόπου Johansson, περί της ανάγκης σεβασμού τωνθεμελιωδών δικαιωμάτων καθώς και το δικαίωμα στο άσυλο, οι δηλώσεις αυτές όμως, πρέπει να μεταφραστούν και σε πράξεις, για να διασφαλιστεί η αντιμετώπιση αυτών των σοβαρών ελλειμάτων. Καταρχάς, τρέφουμε σοβαρές ανησυχίες ως προς την χρήση της πανδημίας του COVID 19, για να δικαιολογηθεί η άρνηση του δικαιώματος αίτησης διεθνούς προστασίας στα σύνορά μας, η κράτηση αιτούντων άσυλο και οι αναγκαστικές επιστροφές τους, σε επικίνδυνες συνθήκες. Όπως υπέδειξε και ομάδα ειδικών του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις 16 Μαρτίου 2020 «δηλώσεις που έγιναν υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως βάση στοχοποίησης συγκεκριμένων ομάδων, μειονοτήτων ή ατόμων. Δεν θα πρέπει να λειτουργήσουν ως κάλυψη για τη λήψη καταπιεστικών μέτρων, με πρόσχημα την προστασία της δημόσιας υγείας». Σας καλούμε να διασφαλίσετε ότι η απαγόρευση των διεθνών μετακινήσεων και ο περιορισμός της ελευθερίας της μετακίνησης λαμβάνει χώρα χωρίς διακρίσεις και δεν στερούν από κανέναν το δικαίωμα να αιτηθεί άσυλο ή παραβιάζουν την απόλυτη απαγόρευση της επαναπροώθησης σε περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος διώξεων ή βασανιστηρίων. Θυμίζουμε ότι λύσεις υπάρχουν, όπως υπέδειξε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στις 19 Μαρτίου του 2020, για να γίνει η άφιξη αιτούντων άσυλο αντικείμενο διαχείρισης με ασφάλεια, παράλληλα σεβόμενη τα διεθνή πρότυπα προστασίας των προσφύγων, ενσωματώνοντας διαδικασίες τεστ, καραντίνας και άλλα μέτρα. Ακόμη, μας ανησυχούν ιδιαίτερα τα μέτρα που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση για την πρόληψη της διάδοσης του COVID19 στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, μαζί με την απόφαση να μετατρέψει αρκετά από αυτά σε κλειστά κέντρα κράτησης.

Συμμεριζόμαστε τις ανησυχίες που εξέφρασαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, στις 23 Μαρτίου 2020, σε επιστολή τους προς τις ελληνικές αρχές. Σας καλούμε να ερευνήσετε τον χαρακτήρα διακρίσεων και τις υγειονομικές επιπτώσεις αυτών των αποφάσεων, καθώς και τη συμβατότητά τους με την Ευρωπαϊκή και Διεθνή νομοθεσία. Όπως ανέδειξαν οι επαγγελματίες ιατροί, η κράτηση μεγάλου αριθμού ανθρώπων υπό συνθήκες που καθιστούν αδύνατη τη συμμόρφωση με κάποιο ελάχιστο πρότυπο προληπτικών και προστατευτικών μέτρων, εκθέτει τα άτομα αυτά σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο. 

Δεύτερον, θα θέλαμε να σας καλέσουμε να αναλάβετε δράση σχετικά με τα σοβαρά ελλείματα που εμφανίστηκαν στην Ελλάδα πριν ακόμη από το ξέσπασμα του COVID 19 και συνεχίζουν να χειροτερεύουν. Τα παραπάνω σχετίζονται κυρίως με το δικαίωμα στην αίτηση για άσυλο και διεθνή προστασία, τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στην Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και τις προβλέψεις της Οδηγίας περί Επιστροφής, τον Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν και τη χρήση του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν. Από την 1η Μαρτίου, σε συνέχεια Προεδρικού Διατάγματος, το δικαίωμα στο άσυλο έχει ανασταλλεί για έναν μήνα. Δεν πρόκειται για μία «καθυστέρηση ενός μηνός» στην αίτηση ασύλου, αλλά, κυριολεκτικά, για απαγόρευση στην πρόσβαση σε άπασες τις διαδικασίες ασύλου για όσους εισέρχονται στην χώρα παράτυπα παρά το ότι δεν παρέχονται δυνατότητες νόμιμης οδού εισόδου. 

Στην πράξη, και όπως αναφέρουν πολλαπλές πηγές, ακόμη και επίσημες, όσοι εισήλθαν στην Ελλάδα μετά την 1η Μαρτίου, συμπεριλαμβανομένων ανηλίκων και τουλάχιστον δέκα ασυνόδευτων ανηλίκων, δεν έχουν το δικαίωμα να αιτηθούν άσυλο, τίθενται άμεσα και μαζικά υπό κράτηση και είτε δικάζονται για παράνομη είσοδο στην χώρα είτε τους δίνονται «αποφάσεις» επιστροφής της Ελληνικής Αστυνομίαςγραμμένες στα ελληνικά και τους ζητείται να τις υπογράψουν, και εν συνεχεία καταχωρούνται στο SISII, με απαγόρευση εισόδου για έως και πέντε χρόνια. Τα δύο Προεδρικά Διατάγματα, ένα για την επικύρωση της αναστολής του δικαιώματος στο άσυλο και την κράτηση μέχρι την επαναπροώθηση όσων έχουν εισέλθει παράτυπα στην χώρα από την 1η Μαρτίου και ένα δεύτερο για την επικύρωση της επίταξης εκτάσεων σε τρία νησιά (Λέσβος, Χίος και Σάμος) για την κατασκευή κέντρων κράτησης για αιτούντες άσυλο, θα έρθουν προς ψήφιση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο μέχρι το τέλος της εβδομάδας. Επιπροσθέτως, στην αντίληψή μας έχουν υποπέσει αρκετές αναφορές ακραίας βίας και παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα σύνορα. 

Συμμεριζόμαστε την ανησυχία του FelipeGonzalesMorales, Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων, όπως εκφράστηκε στις 23 Μαρτίου του 2020, οπότε εξέφρασε έντονη ανησυχία για τις αναφορές επιθέσεων και άσκησης βίας σε αιτούντες άσυλο από της ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας, αλλά και άγνωστους οπλισμένους άνδρες, με στόχο τη βίαιη επαναπροώθησή τους στην Τουρκική πλευρά των συνόρων, καθώς και τη γενικότερη αύξηση της επιθετικότητας και της βίας με στόχο εργαζόμενους σε ανθρωπιστικές αποστολές, υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων και δημοσιογράφους που εργάζονται στην περιοχή των συνόρων και στα ελληνικά νησιά. Εξ όσων γνωρίζουμε αυτή η διαδικασία αντιβαίνει στις υποχρεώσεις των Κρατών-Μελών για τη διασφάλιση του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού, τις υποχρεώσεις τους απέναντι στον θεσμό της διεθνούς προστασίας, όπως αυτός κατοχυρώνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο και στο Άρθρο 18 της Χάρτας των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, στην πολύ πρόσφατη απόφαση του ΔΕΕ, η οποία ορίζει πως: «τα προβλήματα που ίσως συναντήσουν τα Κράτη κατά τη διαχείριση των προσφυγικών ροών ή την υποδοχή αιτούντων άσυλο, δεν δύνανται να δικαιολογήσουν καταφυγή σε πρακτικές ασύμβατες με τη Συνθήκη και τα σχετικά Πρωτόκολλα.

Από αυτήν την άποψη θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν ότι η Συνθήκη αποσκοπεί στην εξασφάλιση δικαιωμάτων όχι θεωρητικών ή εικονικών, αλλά απτών και αποτελεσματικών», καθώς και, τέλος, στα Άρθρα 3, 4, 7 και 13 του Κώδικα Συνόρων της Σένγκεν, που αναφέρονται στα δικαιώματα των προσφύγων και των αιτούντων διεθνή προστασία, συγκεκριμένα δε τη μη-επαναπροώθηση, το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, τις επιτρεπόμενες συμπεριφορές στα σύνορα και την ανάγκη επιστροφών κατά τα όσα ορίζει η Οδηγία περί Επιστροφής. Βάσει των καταγγελιών αυτών για παραβίαση του Ευρωπαϊκού και του Διεθνούς Δικαίου, φοβόμαστε ακόμη πως οι επιχειρήσεις παρατήρησης συνόρων και επιστροφής της FRONTEX, διακινδυνεύουν να εμπλακούν σε σοβαρής φύσεως παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων ή των υποχρεώσεων περί διεθνούς προστασίας, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναστολή ή και διακοπή των επιχειρήσεων, σύμφωνα με το άρθρο 46 του κανονισμού της. 

Ως εκ τούτου, ζητούμε επειγόντως να διερευνηθούν οι εντολές του συντονιστικού κέντρου Poseidon, που φέρονται να παραβιάζουν τη διεθνή νομοθεσία και τις οποίες το προσωπικό της FRONTEX από τη Δανία αρνήθηκε να εκτελέσει. Δεδομένων των παραπάνω, θα θέλαμε να σας ζητήσουμε να προβείτε επειγόντως σε κάθε απαραίτητη δράση, προκείμενου να διερευνηθούν οι παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και να αντιμετωπιστεί άμεσα η κατάσταση, καθώς και να διασφαλίσετε τον πλήρη σεβασμό όλων των θεμελιωδών δικαιωμάτων και τις προβλέψεις της σχετικής νομοθεσίας, όπως και να ενημερώνετε πλήρως την επιτροπή LIBE καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής διαδικασίας. 

Σας ευχαριστούμε για την προσοχή και τις ενέργειές σας στο ιδιαίτερα επείγον αυτό ζήτημα.