Το Σχέδιο Ανάκαμψης και η ευκαιρία για το αύριο της Ευρώπης

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ζήτημα των ημερών αλλά και του επόμενου διαστήματος είναι η πρωτοφανής απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην εξίσου πρωτόγνωρη οικονομική κρίση του κορωνοϊού, με το πρόγραμμα Next Generation EU, ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 500 καθαρές επιχορηγήσεις, αλλά και με την συνεπακόλουθη αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ σε 1,85 τρισ. ευρώ. Μία πρόταση η οποία, αν γίνει αποδεκτή από το Συμβούλιο, θα "φέρει" στη χώρα μας 32 δισ. ευρώ, σχεδόν δηλαδή ένα νέο ΕΣΠΑ. 

Η πρόταση, η οποία έτυχε αποδοχής με λιγότερες ή περισσότερες επιφυλάξεις από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη, έχει πυροδοτήσει έναν νέο κύκλο συζητήσεων, αναλύσεων και πολλές φορές εύλογων προβληματισμών ως προς τους όρους, το περιεχόμενο, τον τρόπο εφαρμογής της αλλά και το τί ακριβώς σηματοδοτεί για την πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. 

Πρόσφατα, το "The Columnist" παρακολούθησε ένα πολύ ενδιαφέρον webinar υπό τον τίτλο "Recovery Now" που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αναφορικά την πρόταση και τις προεκτάσεις της, όπου συμμετείχαν εκτός από τον Πρόεδρο Luca Jahier, ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Valdis Dombrovskis, η Πρόεδρος της επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του ΕΚ Irene Tinagli και η Γαλλίδα υπουργός αρμόδια για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις Amélie de Montchalin.

Το τριπλό "δίχτυ ασφαλείας" της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Το πρώτο και βασικό συμπέρασμα ήταν ότι όντως η πρόταση της ξεπέρασε τις προσδοκίες πολλών, ενδεχομένως και των πιο δύσπιστων αφού ακόμη και όσοι ζητούσαν ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, αυτό που έλαβαν ως απάντηση ήταν ένα πολυεπίπεδο πρόγραμμα τετραπλάσιο εκείνου που κράτησε όρθια την Ευρώπη μετά τον πόλεμο. Η κινητοποίηση πόρων συνολικού ύψους 3,4 τρισ. ευρώ σε συνδυασμό με τα τρία "δίχτυα ασφαλείας" της Κομισιόν, δηλαδή το SURE που αφορά τους εργαζομένους, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων που στηρίζει τις επιχειρήσεις αλλά και τον ESM που σχετίζεται με πόρους που θα δαπανηθούν για την υγειονομική κρίση, αποτελούν μία τομή στην μέχρι τώρα λειτουργία της Ένωσης. Ταυτόχρονα η αμοιβαιοποίηση του χρέους, έστω και προσωρινή, με την ίδια την Κομισιόν να δανείζεται προς όφελος των κρατών-μελών, αποτελεί μια πρωτόγνωρη κίνηση, δείγμα ότι η Ευρώπη μαθαίνει από τα λάθη του παρελθόντος. 

Ως προς τα κριτήρια με βάση τα οποία θα διανεμηθούν τα κεφάλαια στα κράτη μέλη, ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έθεσε την ανεργία, τη δημοσιονομική τους κατάσταση και το βαθμό  προετοιμασίας τους πλαίσιο της μετάβασης στην ψηφιακή και την πράσινη οικονομία. Βέβαια το πόσο γρήγορα θα λάβουν τα κεφάλαια αποτελεί ένα σημείο έντονου προβληματισμού ειδικά για χώρες που βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού, με τον κ. Dombrovskis τόνισε ότι η ρευστότητα θα αρχίσει αρχές του 2021. 

Από την άλλη η κ. Tinagli δήλωσε επιφυλακτική στο αν το ποσό επαρκεί καθώς κανείς δεν γνωρίζει ακόμη τις επαρκείς διαστάσεις της κρίσης, τονίζοντας ότι αν και δεν έχει γίνει μέχρι στιγμής κάποιο debate επί της πρότασης, εντούτοις υπάρχει θετική αίσθηση. Κι αυτό ακόμη κι αν δεν υιοθετήθηκαν οι προτάσεις του ΕΚ για το ΠΔΠ, το οποίο σημειωτέον είναι ο πλέον προοδευτικός θεσμός της ΕΕ, χάριν συμβιβασμών. Το γεγονός για παράδειγμα ότι προγράμματα όπως το Erasmus ενισχύονται μεν αλλά όχι όσο θα έπρεπε, αποτελεί ένα ζήτημα. Το βέβαιο είναι ότι όσο μεγαλύτερη είναι η δημοσιονομική ενσωμάτωση και η αλληλεγγύη τόσο περισσότερο αποτελεσματική θα είναι η Ευρώπη σε μελλοντικές κρίσεις. 

Το ζητούμενο πάντως όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα των μέτρων είναι αναμφίβολα η σωστή, αναλογική και έγκαιρη εφαρμογή τους. Δεν θα έχει κανένα απολύτως νόημα ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός αν αυτός δεν συνοδευτεί από αλληλεγγύη και κυρίως συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών, κάτι στο οποίο έκανε ιδιαίτερη αναφορά ο Πρόεδρος Jahier.

Για τον επικεφαλής της ΕΟΚΕ, έχει ιδιαίτερη σημασία ότι μέσα σε 2,5 μήνες η ΕΕ κατάφερε να κάνει όσα δεν μπόρεσε μέσα σε 10 χρόνια, όμως απαιτείται ένα μακρόπνοο όραμα στρατηγικής που θα υπερβαίνει το τύπωμα χρήματος και θα αφορά το μέλλον. Τομείς όπως η κοινή υγειονομική πολιτική, η στήριξη του τομέα του τουρισμού, όπου μόνο στο Βέλγιο προβλέπεται ότι το 30% των επιχειρήσεων του κλάδου θα είναι εκτός λειτουργίας, αλλά και η η χρήση ίδιων πόρων αποτελούν σημαντικούς παράγοντες επιτυχίας για το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μάλιστα μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Jahier προχώρησε ακόμα παραπέρα προτείνοντας ένα γενικό πρόγραμμα ανανέωσης της ευρωπαϊκής ιδέας, που ονόμασε "rEUnaissance plan".

Η αυτονομία της ΕΕ έναντι ΗΠΑ και Κίνας και οι πράσινη οικονομία

Ειδικά ως προς τους ίδιους πόρους, ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα ενώ ως έναν τρόπο ενίσχυσής τους ανέφερε την ψηφιακή φορολογία. Το διττό στόχο του μηχανισμού ανάκαμψης τόνισε η κ. de Montchalin, υπογραμμίζοντας τόσο το σκέλος της ανάκαμψης όσο και εκείνο των επενδύσεων κυρίως στις "πράσινες" επιχειρήσεις. Και πράγματι σε έναν κόσμο που η ΕΕ πρέπει να σταθεί αυτόνομη απέναντι σε ΗΠΑ και Κίνα απαιτείται σαφήνεια, καλή θέληση και προσοχή στις λεπτομέρειες του σχεδίου με τις συνήθεις θεωρητικολογίες των ευρωπαϊκών θεσμών να μην αποτελούν πλέον λύση. Υποστήριξε με θέρμη ότι είναι επιτακτική ανάγκη να στηρίξουν την ευρωπαϊκή ανάκαμψη αυτοί που εκμεταλλεύονται την κοινή αγορά χωρίς να συνεισφέρουν ανάλογα. Θεώρησε δε κορυφαία προτεραιότητα για την ΕΕ να απαντήσει τώρα και με απτά αποτελέσματα σε προκλήσεις των καιρών που απασχολούν άμεσα του Ευρωπαίους πολίτες όπως υγεία, η τεχνολογία, οι υπηρεσίες. Το κρίσιμο εν τέλει, σύμφωνα με την Γαλλίδα υπουργό είναι να βρούμε το δικό μας ευρωπαϊκό τρόπο σε αυτόν το πολυπολικό κόσμο. Άλλωστε χωρίς μέσα, ευελιξία και ισχυρούς θεσμούς που λειτουργούν, δεν υπάρχει αξιοπιστία σε οποιοδήποτε πλάνο προταθεί. 

Όπως φαίνεται, μετά το καλοκαίρι αναμένονται πυκνές εξελίξεις τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η Ευρώπη απάντησε απρόσμενα αποφασιστικά σε αυτήν την κρίση, προκρίνοντας ένα νέο μοντέλο βασισμένο στις εμπειρίες και στα λάθη του παρελθόντος. Φυσικά, όλα θα εξαρτηθούν από το βάθος της κρίσης με το οποίο θα έρθει αντιμέτωπη η Ένωση γι’ αυτό και δεν υπάρχει κάποιος σταθερός οδηγός για το μέλλον. Το βέβαιο πάντως, όπως είπε και ο Πρόεδρος της ΕΟΚΕ είναι ένα: "Δεν έχουμε δεύτερη ευκαιρία. Αυτή είναι η ευκαιρία για το αύριο."

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος

Email: jskpapadopoulos@gmail.com

 Facebook

 Twitter