Ο μεγάλος αδελφός και η μικρή αδελφοσύνη

ΓΡΑΦΕΙ Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΗ

Η επικαιρότητα τρέχει με γοργότατους ρυθμούς, υπενθυμίζοντάς μας, αενάως, την έμμονη τάση μας στην επονομαζόμενη «trash TV», που, εξαιρετικά θλιβερά, συνδέεται με τον εθισμό μας να αντλούμε μία χείριστης ποιότητας ηδονή, από τηλεοπτικά αποβράσματα σεξιστικών, μισογυνιστικών και, αν μη τι άλλο, ρατσιστικών καταλοίπων. Φαντάζει, το λιγότερο, στενάχωρο να στηρίζουμε, άμεσα ή έμμεσα, τηλεοπτικές εκπομπές και ριάλιτι, που προωθούν κάθε είδους αηδιαστικές απόψεις και που, με απελπιστική κανονικότητα, διαμορφώνουν ένα μέρος των αντιλήψεων όσων τα παρακολουθούν. 

Μπορεί πλέον να υπάρχει η συνειδητοποίηση, από μέρους του τηλεοπτικού κοινού, πως πρόκειται για «τηλεοπτικά αποβράσματα» και πως τα εν λόγω προγράμματα παρακολουθούνται εν πλήρει επιγώσει του κινδύνου τους, όμως, σε μια πιότερο βαθιά ανάλυση, θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ως «προκάλυμμα» αυτήν την υποτιθέμενη συνειδητοποίηση. Σαφώς και είναι ένα βήμα η αναγνώριση της χυδαιότητας που αποπνέουν ριάλιτι και εκπομπές όπως το «Big brother» -για να μιλάμε και με ονόματα-, όμως αυτό δεν αρκεί. 

Αντιθέτως, το γεγονός πως πλέον μοιάζει να γνωρίζουμε την επικινδυνότητα τέτοιων προγραμμάτων, αλλά παρ’ όλ’ αυτά εξακολουθούμε να τα παρακολουθούμε «από περιέργεια και άπλετη βαρεμάρα», μας καθιστά, το λιγότερο, υποκριτικούς και, συν τοις άλλοις, συνένοχους στη διαιώνιση τραγικότατων αντιλήψεων, που καθιερώνουν την κουλτούρα του βιασμού και , απελπιστικά, οδηγούν σε μια εκλογίκευση του παραλόγου, που προσπαθεί να κυριεύσει ανενδοίαστα την ανθρωπότητα και να νομιμοποιήσει τη βία και κάθε έκφανση αυτής. 

Σε άλλα νέα, το εκδήλως πολιτικώς υποκινούμενο κανάλι «ΣΚΑΙ», μέσω της εκπομπής «Big brother» που προβάλλει, δε δίστασε με την «ανοχή» του σε αντιλήψεις που δικαιώνουν την υπόσταση του βιασμού, να προωθήσει τη λογικότητα της έλλειψης ελέγχου των «αντρικών ορμών», οι οποίοι -άντρες- «αν δεν αδειάσουν το πακέτο τους», επέρχεται ο βιασμός. Το να επιτρέπουν κάποιοι την προβολή τέτοιου είδους επικίνδυνων και αηδιαστικών αντιλήψεων, καθιστά έκδηλο ότι κι οι ίδιοι –το κανάλι και οι κοινωνοί του εν προκειμένω- ενστερνίζονται κοινές απόψεις και, σα να μην έφτανε αυτό, δε διστάζουν να τις μεταβιβάσουν και σε ένα ευρύ κοινό. Όταν κάποιος γνωρίζει πως έχει ένα βήμα και μια αρκετά μεγάλη επιρροή, είναι αναγκαίο να φιλτράρει όσα δηλώνει κι όσα, με την καθαυτή ή έμμεση προώθηση, αναπαράγει και διαιωνίζει. Η μετέπειτα απόφαση του «ΣΚΑΙ» να διώξει τον κρητικό παίχτη, ο οποίος εξέφρασε τις σαχλές και ανενδοίαστες αντιλήψεις του, ήταν «αναγκαία». Δε διέπραξε κάποιο κατόρθωμα ο εν λόγω τηλεοπτικός σταθμός, ούτε κάτι που χρήζει συζητήσεως. Ήταν αυτό, που όσο κι αν σιχαίνομαι τις δεοντολογίες, στην προκειμένη περίπτωση, «έπρεπε» να γίνει. Και κάθε εκθειαστική αντιμετώπιση αυτού του γεγονότος, υποκρύπτει την κοινωνική άρνηση περί αποκατάστασης της δικαιοσύνης. Συμπερασματικά, ο «ΣΚΑΙ», ούτε άξιος σεβασμού είναι γι’ αυτήν του την ενέργεια, ούτε, φυσικά, «εξιλεώνεται» για την ανοχή και τη συναίνεσή του στην, ανεκδιηγήτως, επικίνδυνη προβολή τέτοιων σαχλών απόψεων. Στον αντίποδα, όφειλε και οφείλει -όπως και ο καθείς από’ μας εννοείται- να φιλτράρει ό,τι προωθεί, πόσο μάλλον όταν γνωρίζει πως έχει μια τεραστίων διαστάσεων επιρροή και διαμορφώνει γνώμες, συμπεριφορές, ακόμη και προσωπικότητες. 

Κι εδώ δύναται να τεθεί, και να θιχτεί συνάμα, το θέμα της επιρροής και της «κατάχρησης εξουσίας», που, δυστυχώς, ταλανίζει αδυσώπητα τις κοινωνίες. Είναι θλιβερό να καταχράται κανείς το «βήμα», που του δίνεται και, καλώς ή κακώς, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ασκούσαν, ασκούν και θα εξακολουθήσουν να ασκούν τεράστια επιρροή στους ανθρώπους, είτε τα παρακολουθούν άμεσα, είτε όχι. 

Το προαναφερθέν, θα μπορούσε να αποδοθεί στην εκ φύσεως μιμητικότητα του ανθρώπου, ή ακόμη και στην εύπλαστη και συνεχώς διαμορφούμενη προσωπικότητά του. Ωστόσο, μέγιστο θέμα δεν αποτελεί το καθαυτό γεγονός της τεραστίων διαστάσεων επιρροής των ΜΜΕ, αλλά η ελλιπής ευθύνη, από μέρους τους, όσον αφορά τα «προϊόντα», που παράγουν και προσφέρουν. Όπως έχει αποδείξει περίτρανα η ιστορία, άτομα με εξουσία, πολύ συχνά δε διστάζουν να καταπατήσουν κάθε ηθικό φραγμό και να θυσιάσουν κάθε ψήγμα αξιοπρέπειας, στον χυδαιότατο βωμό του κέρδους και της χρησιμοθηρίας. Στην περίπτωση της τηλεόρασης, τέτοιες κερδοσκοπικές συμπεριφορές προσπαθούν να φωλιάσουν κάτω απ’ το συνηθέστατο επιχείρημα: «Αυτά θέλει ο κόσμος, αυτά του δίνουμε». Στην ουσία, μέσω αυτού, καθίσταται έκδηλο το γεγονός ότι και οι ίδιοι που ενστερνίζονται μια άποψη σαν και την προαναφερθείσα, πάσχουν από σοβαρή «έλλειψη προσωπικότητας», αντιμετωπίζοντας τη δουλειά τους ως «προϊόν», που καθορίζεται από την υπάρχουσα ζήτηση. Έτσι, δημιουργείται μια εντέχνως φτιαγμένη πλάνη, που δίνει την στρεβλή εντύπωση, ότι το «πάνω χέρι» το έχει το ευρύ κοινό και όχι τα ΜΜΕ. Τα τελευταία, παρουσιάζονται ως ανδρείκελα στα χέρια των τηλεθεατών, που επιδιώκουν την «τρασίλα» και, ως απότοκο, τα «έρημα και αθώα» ΜΜΕ, υποκύπτουν. 

Τι τραγελαφικό! Ένα ατελεύτητο «θέατρο του παραλόγου», με εναλλαγές σε ρόλους και καταστάσεις, που συμβάλλουν, έτι μία φορά, στην εκλογίκευση του αλόγου, δημιουργώντας μια μεγάλη σύγχυση, που κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν πως πράγματι εκείνοι είναι αυτοί που έχουν τα ηνία. Και ναι, ο εθισμός μας σε αυτό το καλοφτιαγμένο σκουπιδαριό, είναι γεγονός. Και μόνο η παρακολούθηση τέτοιου είδους προγραμμάτων είναι συνενοχή. Ωστόσο, μπορούμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, γνωρίζοντας συνάμα ότι η εξουσία ανήκει στα μεγαλοκάναλα, τα οποία θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους, προκειμένου να επιτύχουν τον ύψιστο στόχο της κερδοφορίας. Θα ήταν λοιπόν εξαιρετικά ωφέλιμο, να μη συμβιβαστούμε σ’ αυτήν την κατάχρηση εξουσίας που κυριαρχεί και να προσπαθήσουμε να πάρουμε, πραγματικά, και όχι κατ’ επίφαση ως είθισται, την κατάσταση στα χέρια μας. 

Με όπλα την παιδεία, την κριτική ικανότητα και τη διαλλακτικότητα, μπορούμε να ανατρέψουμε την αμιγώς ρατσιστική διάκριση ανάμεσα στην ελίτ , με την τεράστια εξουσία και –κατ’ επέκταση- δύναμη, και του «απλού λαού», η οποία, καταφανώς, τοποθετεί σε μια αξιακή κλίμακα τους ανθρώπους και καταρρίπτει κάθε αρχή ισότητας, ισονομίας και δικαιοσύνης. Τα προαναφερθέντα δεν αποτελούν τίποτε το ιδεατό και το ουτοπικό, αλλά πανανθρώπινες αξίες-προϋποθέσεις, για μια αρμονική και ευδαίμονα ζωή. Κι ακριβώς σ’ αυτήν τη συνειδητοποίηση έγκεινται και τα θεμέλια της πολυπόθητης αλλαγής, που χρήζει να επέλθει και, μέσω της οποίας, θα αναλάβουμε την αρμόζουσα ευθύνη και θα πάρουμε, επιτέλους, την κατάσταση στα χέρια μας.

Κωνσταντίνα Αρχοντούλη