Περί ελευθερίας...

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 

Η αγωνία και η περιπέτεια του ανθρώπου δεν έχουν άλλο στόχο από τη στερέωση της ελευθερίας. Αυτό θα πει ότι ο άνθρωπος αναζητά μια κατάσταση ζωής σύμφωνη με τη φύση του, όπως αυτή ορίζεται από βιολογικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. 

Η ελευθερία είναι μια πλατιά έννοια. Για να γίνει κατανοητή διαιρείται σε διάφορες μορφές. Είναι η αδέσμευτη σκέψη και ανεμπόδιστη έκφραση, ο έλεγχος των παθών και των ενστίκτων…Είναι όμως και μια ταλαιπωρημένη έννοια. Κι αυτό γιατί πολλοί την συγχέουν με την ασυδοσία.

Ο Αλμπέρ Καμύ, στον λόγο του, κατά την παραλαβή του Νόμπελ Λογοτεχνίας σημείωνε: "Η ελευθερία δεν είναι φτιαγμένη από προνόμια, είναι κυρίως φτιαγμένη από χρέος". 

"Πράττω όπως θέλω", όχι μόνο δεν αποδίδει την έννοια της ελευθερίας αλλά, τουναντίον, διαστρεβλώνει την αλήθεια την οποία αυτή φέρει. Την Ευθύνη. 

Η ευθύνη που αφορά κάθε ολοκληρωμένο άνθρωπο είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη γιατί διαχωρίζεται σε όλες εκείνες τις ειδικότερες μορφές που αντιστοιχούν στην ποικιλία των κοινωνικών ρόλων που τον βαραίνουν. Όλες όμως καταλήγουν σε μια γενική ευθύνη που απορρέει από την ίδια του την ανθρώπινη υπόσταση. Να σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους και να αγωνίζεται για το καλό και το συμφέρον τους. 

Μάλιστα το χρέος του δεν εξαντλείται σε όσα κάνει αλλά και σε όσα θα έπρεπε να έχει κάνει και από συμφέρον, παραίτηση ή αβελτηρία δεν έκανε.

Τόσο τα δικαιώματα όσο και τα καθήκοντα αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την ατομική συγκρότηση και τη συλλογική ευημερία. Η απαίτηση για την απόλαυση πολιτιστικών αγαθών και σεβασμού συμβαδίζει με το χρέος για πράξη και συνεισφορά στις υποθέσεις της κοινότητας. Και οι δύο έννοιες γεννήθηκαν στα πλαίσια μιας συλλογικής ηθικής και η συνειδητοποίησή τους εναρμονίζεται με την επίγνωση του «εγώ», την αναγνώριση του "άλλου" και τη μετάβαση στο "εμείς". 

Λόγω των καταστάσεων που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, η ανάληψη της ευθύνης που αναλογεί στον καθένα είναι πλέον μονόδρομος. Θα πρέπει να γίνει μια μεγάλη προσπάθεια ώστε να διακοπεί επιτέλους η πορεία μας μέσα στην παραζάλη μιας ευγενικής ψευδαίσθησης, ότι μπορούμε να λειτουργούμε παραμερίζοντας το γενικό συμφέρον. Καλό είναι οι ανθρώπινες ατομικές πλάνες και το άμετρο των προσωπικών υπερβολών σιγά σιγά να περιοριστούν έως ότου εξαφανιστούν.

Έχουμε το χρέος να αναλάβουμε την προσωπική ευθύνη για αυτό που μας αντιστοιχεί, και παράλληλα να διατηρήσουμε τη διαύγεια, την τόλμη και τον ενθουσιασμό μας. Να είμαστε αλληλέγγυοι, όχι μόνο να νιώθουμε αλλά και να εκφράζουμε τη συμπόνοια μας προς τον συνάνθρωπο. Να προφυλάξουμε τις παλαιότερες αλλά και τις νεότερες γενιές. 

Κυρίως όμως έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε την ανθρώπινη υπόστασή μας.

Πέτρος Παπανικολάου