Ανεπαρκή πρόοδο στις μεταρρυθμίσεις της Ουγγαρίας διαπιστώνει η Κομισιόν

Η Επιτροπή υπέβαλε χθες στην Ουγγαρία αξιολόγηση στο πλαίσιο της διαδικασίας αιρεσιμότητας διαπιστώνοντας ότι, παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί, εξακολουθεί να υφίσταται κίνδυνος για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, δεδομένου ότι τα διορθωτικά μέτρα που πρέπει ακόμη να ληφθούν είναι διαρθρωτικού και οριζόντιου χαρακτήρα.

Αν και ορισμένες μεταρρυθμίσεις έχουν ήδη αναληφθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη, η Ουγγαρία δεν εφάρμοσε επαρκώς, όπως είχε δεσμευτεί, μερικές ουσιώδεις πτυχές των αναγκαίων 17 διορθωτικών μέτρων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του γενικού μηχανισμού αιρεσιμότητας έως την προθεσμία της 19ης Νοεμβρίου. Πρόκειται, ειδικότερα, για την αποτελεσματικότητα της νεοσυσταθείσας Αρχής Ακεραιότητας και για τη διαδικασία δικαστικού ελέγχου των εισαγγελικών αποφάσεων.

Η Κομισιόν κατέληξε στο συμπέρασμα ότι εξακολουθούν να ισχύουν οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του κανονισμού και ότι θα απαιτηθεί η λήψη περαιτέρω ουσιαστικών μέτρων προκειμένου να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι που εξακολουθούν να απειλούν τον προϋπολογισμό της ΕΕ στην Ουγγαρία. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να εμμείνει στην αρχική της πρόταση της 18ης Σεπτεμβρίου να ανασταλεί το 65 % των αναλήψεων υποχρεώσεων για τρία επιχειρησιακά προγράμματα στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, ύψους 7,5 δισ. EUR. Η Επιτροπή εμμένει επίσης στην πρότασή της να μην μπορούν να αναληφθούν νομικές δεσμεύσεις με οποιοδήποτε καταπίστευμα δημοσίου συμφέροντος. 

Το Συμβούλιο θα έχει πλέον προθεσμία έως τις 19 Δεκεμβρίου για να προβεί σε σχετική ψηφοφορία ενώ θα απαιτηθεί ειδική πλειοψηφία για να τεθεί σε ισχύ η αναστολή των κονδυλίων. 

Η Επιτροπή αποφάσισε επίσης χθες να εγκρίνει το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ουγγαρίας, αφού διασφάλισε ότι είχαν συμπεριληφθεί σε αυτό τα ουσιαστικά ορόσημα όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ· προϋπόθεση για την έγκριση είναι η πλήρης και αποτελεσματική υλοποίηση των απαιτούμενων οροσήμων. Πράγματι, στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, και με σκοπό την επίλυση των παραβιάσεων που θέτουν σε κίνδυνο τον προϋπολογισμό της ΕΕ, η Ουγγαρία έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει τα 17 διορθωτικά μέτρα, ενσωματώνοντάς τα, μαζί με άλλες μεταρρυθμίσεις στον τομέα του κράτους δικαίου που σχετίζονται με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, σε ένα σαφώς καθορισμένο σύνολο 27 «υπερ-οροσήμων». Αυτό σημαίνει ότι δεν θα είναι δυνατή η πραγματοποίηση καμίας πληρωμής στο πλαίσιο του ΜΑΑ έως ότου η Ουγγαρία εφαρμόσει πλήρως και ορθά αυτά τα 27 «υπερ-ορόσημα». 

Ορόσημα σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ που ενσωματώνονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολόγησε το σχέδιο της Ουγγαρίας με βάση τα κριτήρια που καθορίζονται στον κανονισμό για τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Το σχέδιο της Ουγγαρίας περιλαμβάνει ευρεία δέσμη αλληλοενισχυόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που συμβάλλουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του συνόλου ή σημαντικού μέρους των προκλήσεων που επισημαίνονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που απευθύνονται στην Ουγγαρία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Το σχέδιο αποτελεί μια ολοκληρωμένη και αρκούντως ισορροπημένη απάντηση στην οικονομική και κοινωνική κατάσταση της Ουγγαρίας, συμβάλλοντας έτσι κατάλληλα και στους έξι πυλώνες του ΜΑΑ. 

Στην αξιολόγηση διαπιστώνεται επίσης ότι το ουγγρικό σχέδιο αφιερώνει το 48,1 % των συνολικών κονδυλίων του σε μέτρα που στηρίζουν τον στόχο για το κλίμα. Η εφαρμογή του σχεδίου της Ουγγαρίας αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στους στόχους του REPowerEU για ταχεία μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και ταχεία προώθηση της απανθρακοποίησης της ουγγρικής οικονομίας, μέσω της υλοποίησης ευρέος φάσματος μεταρρυθμίσεων στον τομέα των βιώσιμων μεταφορών, της ενέργειας, της διαχείρισης των υδάτων και της κυκλικής οικονομίας. Για παράδειγμα, το σχέδιο περιλαμβάνει ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για την ενέργεια, με μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που επιδιώκουν τον μετασχηματισμό για την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το σχέδιο της Ουγγαρίας αφιερώνει το 29,8 % των συνολικών κονδυλίων σε μέτρα για τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης, όπως, για παράδειγμα, μέτρα για την ψηφιοποίηση και τη βελτίωση της εκπαίδευσης και της δημόσιας διοίκησης. Η ψηφιοποίηση των μεταφορών, της ενέργειας και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης αναμένεται να προωθήσει τη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σχέδιο πληροί όλα τα σχετικά κριτήρια και ότι κανένα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται σε αυτό δεν αναμένεται να βλάψει σημαντικά το περιβάλλον, σύμφωνα με τις απαιτήσεις που ορίζονται στον κανονισμό για τον ΜΑΑ. 

Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης ένα ολοκληρωμένο σύνολο βασικών θεσμικών μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση του κράτους δικαίου. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις που απευθύνονται στην Ουγγαρία σε σχέση με το κράτος δικαίου και συμβάλλουν επίσης στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Αναμένεται επίσης να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και την ανθεκτικότητα της οικονομίας ενισχύοντας την καταπολέμηση της διαφθοράς, προωθώντας ανταγωνιστικές δημόσιες συμβάσεις και ενισχύοντας την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αποτυπώνονται σε σύνολο 27 «υπερ-οροσήμων», τα οποία θα πρέπει να υλοποιηθούν πλήρως και ορθά πριν καταστεί δυνατή η πραγματοποίηση οποιασδήποτε πληρωμής στην Ουγγαρία στο πλαίσιο του ΜΑΑ.

Ειδικότερα, αφορούν: 

• Την αποτελεσματική εφαρμογή και των 17 διορθωτικών μέτρων στο πλαίσιο του μηχανισμού αιρεσιμότητας: 

- Μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς: σ’ αυτά περιλαμβάνονται η σύσταση νέων, ανεξάρτητων φορέων και αρχών — μιας Αρχής Ακεραιότητας και μιας Ειδικής ομάδας για την πάταξη της διαφθοράς — εξοπλισμένων με τα εργαλεία και την ικανότητα που είναι αναγκαία ώστε να ενεργούν όταν οι δημόσιες αρχές δεν το πράττουν· η καθιέρωση της δυνατότητας να μπορεί οποιοδήποτε πρόσωπο να προσβάλλει ενώπιον δικαστηρίου τις αποφάσεις ανακριτών ή εισαγγελέων να θέσουν μια υπόθεση στο αρχείο ή να μην ασκήσουν δίωξη· σημαντική αύξηση του όγκου των πληροφοριών που απαιτούνται από τους δημόσιους λειτουργούς κατά την υποβολή δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων· και η ενίσχυση της διαφάνειας. 

- Μέτρα για τη βελτίωση του ανταγωνισμού και της διαφάνειας στις δημόσιες συμβάσεις. 

- Ενίσχυση των κανόνων σχετικά με τις συγκρούσεις συμφερόντων

- Αύξηση των απαιτήσεων για λογιστικούς και άλλους ελέγχους·

- Χρήση του εργαλείου βαθμολόγησης κινδύνου Arachne της Επιτροπής, ενός εργαλείου ΤΠ που στηρίζει τα κράτη μέλη στις δραστηριότητές τους για την καταπολέμηση της απάτης, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να συλλέγουν δεδομένα σχετικά με τους τελικούς αποδέκτες των κονδυλίων, τους αναδόχους, τους υπεργολάβους και τους πραγματικούς δικαιούχους· και 

- Διασφάλιση της αποτελεσματικής διεξαγωγής ερευνών από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) στην Ουγγαρία. 

• Μέτρα για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης: 

- Ενίσχυση των εξουσιών του ανεξάρτητου Εθνικού Δικαστικού Συμβουλίου, για τον περιορισμό της αθέμιτης επιρροής και των αποφάσεων που λαμβάνονται κατά διακριτική ευχέρεια, και για τη διασφάλιση μιας περισσότερο αντικειμενικής και διαφανούς διοίκησης των δικαστηρίων· 

- Μεταρρύθμιση της λειτουργίας του Ανώτατου Δικαστηρίου για τον περιορισμό των κινδύνων πολιτικής επιρροής· o κατάργηση του ρόλου του Συνταγματικού Δικαστηρίου στην επανεξέταση των οριστικών αποφάσεων δικαστών κατόπιν αιτήματος των δημόσιων αρχών· και

- Κατάργηση της δυνατότητας του Ανώτατου Δικαστηρίου να επανεξετάζει ζητήματα που οι δικαστές προτίθενται να παραπέμψουν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

• Συνήθη μέτρα λογιστικού και άλλου ελέγχου, παρόμοια με εκείνα που απαιτούνται επίσης στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας άλλων κρατών μελών:

- Πλήρως λειτουργικό εθνικό σύστημα για την παρακολούθηση της εφαρμογής του σχεδίου· 

- Στρατηγική που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο η ουγγρική ελεγκτική αρχή θα ελέγχει τα κονδύλια του ΜΑΑ, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ελέγχου. 

Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι τα μέτρα λογιστικού και άλλου ελέγχου που προβλέπονται από την Ουγγαρία, τα οποία καλύπτουν όλα τα μέτρα που προβλέπει η Ουγγαρία, τα οποία καλύπτουν όλα τα μέτρα που αναφέρονται παραπάνω, επαρκούν για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, εφόσον εφαρμοστούν πλήρως πριν από την εκταμίευση των κονδυλίων του ΜΑΑ. 

Όσον αφορά τον κανονισμό για την αιρεσιμότητα, η Επιτροπή θα διαβιβάσει τώρα στο Συμβούλιο την ανάλυσή της σχετικά με την εφαρμογή των 17 διορθωτικών μέτρων από την Ουγγαρία. Στη συνέχεια, το Συμβούλιο θα έχει προθεσμία έως τις 19 Δεκεμβρίου για να λάβει απόφαση σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής. Η Επιτροπή θα τηρεί επίσης ενήμερο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 

Όσον αφορά τον ΜΑΑ, η Επιτροπή εξέδωσε χθες πρόταση εκτελεστικής απόφασης του Συμβουλίου για την έγκριση της θετικής αξιολόγησης του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ουγγαρίας. Το Συμβούλιο θα διαθέτει πλέον, κατά γενικό κανόνα, τέσσερις εβδομάδες για να εκδώσει την εκτελεστική του απόφαση. Ο κανονισμός για τον ΜΑΑ προβλέπει ότι η ανάληψη υποχρεώσεων για το 70 % των επιχορηγήσεων του ΜΑΑ που διατίθενται στα κράτη μέλη πρέπει να πραγματοποιηθεί πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Η διάταξη αυτή αφορά επίσης την παροχή επιχορηγήσεων από την Ουγγαρία. 

Η Επιτροπή θα εγκρίνει εκταμιεύσεις ύψους 5,8 δισ. EUR σε επιχορηγήσεις εφόσον εκπληρωθούν ικανοποιητικά όλα τα ορόσημα και οι στόχοι που αναφέρονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, γεγονός που θα αντανακλά την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων. 

Πριν καταστεί δυνατή η πραγματοποίηση οποιασδήποτε πληρωμής στην Ουγγαρία στο πλαίσιο του ΜΑΑ πρέπει να πληρούνται και τα 27 ορόσημα που είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Αν αργότερα τα ορόσημα αυτά πάψουν να πληρούνται, θα δεσμευτεί οποιαδήποτε μεταγενέστερη πληρωμή στο πλαίσιο του ΜΑΑ. 

Σε σχέση με όλα τα προαναφερθέντα, η Επιτροπή θα παραμείνει σε στενή και εποικοδομητική επαφή με τις ουγγρικές αρχές προκειμένου να εξακολουθήσουν να καταβάλλουν προσπάθειες για την ταχεία και ουσιαστική επίλυση των ανησυχιών που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο αμφότερων των διαδικασιών.