Oliver Röpke: "Η διεύρυνση αποτελεί εύλογο βήμα προόδου για την Ευρώπη"

ΓΡΑΦΕΙ Ο OLIVER ROPKE 

Τον περασμένο μήνα γιορτάσαμε την εικοστή επέτειο της μεγάλης διεύρυνσης της ΕΕ. Ήταν τον Μάιο του 2004 όταν οι πολίτες της Κύπρου, της Τσεχίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Πολωνίας, της Σλοβακίας και της Σλοβενίας έγιναν πολίτες της ΕΕ. Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο διότι η προσχώρηση στην ΕΕ αποτελεί, ως γνωστόν, επίμοχθη και χρονοβόρα διαδικασία. 

Ωστόσο, μετά από μια εικοσαετία μπορούμε να πούμε ότι η διεύρυνση του 2004 στέφθηκε με επιτυχία. Εκτός από το γεγονός ότι η ΕΕ κατέστη μία από τις μεγαλύτερες ενιαίες αγορές στον κόσμο, η διεύρυνση συνέβαλε στη δημιουργία 26 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας. Ωστόσο, η επιτυχία δεν μπορεί να μετρηθεί μόνο με γνώμονα τα οικονομικά οφέλη. Η διεύρυνση οδήγησε εν τέλει στο άνοιγμα των συνόρων, παρέχοντας σε εκατομμύρια ανθρώπους την ελευθερία να ταξιδεύουν, να εργάζονται και να ζουν απανταχού της ΕΕ. Κάτι που παλαιότερα αποτελούσε προνόμιο μόνον ορισμένων μετατράπηκε σε δικαίωμα όλων. Έως σήμερα, πάνω από 2,7 εκατομμύρια φοιτητές προερχόμενοι από αυτά τα 10 κράτη μέλη έχουν λάβει μέρος σε κάποιο πρόγραμμα ανταλλαγών Erasmus+. Η διευρυμένη ΕΕ παρείχε σε όλους ίσες ευκαιρίες ευημερίας. 

Η επιτυχία δεν σημαίνει όμως ότι δεν υπήρξαν διδάγματα να αντληθούν. Επρόκειτο για την πρώτη διεύρυνση αυτού του είδους και του εύρους, ενώ υπάρχουν σίγουρα πολλοί τομείς στους οποίους η ΕΕ θα μπορούσε και θα όφειλε να επιτύχει περισσότερα. 

Πρώτον, η ΕΕ πρέπει να αρχίσει να εντάσσει τις υποψήφιες χώρες στις εργασίες της το συντομότερο δυνατόν. Η σταδιακή ενσωμάτωση δεν αποτελεί υποκατάστατο της πραγματικής προσχώρησης. Παρέχει σε αμφότερες τις πλευρές ένα μέσο για τη δημιουργία μιας στέρεης βάσης με την αμοιβαία απόκτηση γνώσεων και την ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων. Αποτελεί δε μέσο για την οικοδόμηση ανθρώπινων σχέσεων και την καλλιέργεια αμιγώς ευρωπαϊκού πνεύματος. 

Δεύτερον, οι βασικές ενωσιακές αρχές της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών είναι μη διαπραγματεύσιμες και δεν μπορούν να αγνοηθούν. Μολονότι το εγχειρίδιο προσχώρησης στην ΕΕ εμπεριέχει σαφή κριτήρια όσον αφορά τις «θεμελιώδεις αρχές», υπάρχουν ωστόσο ορισμένες πτυχές που υπερβαίνουν κάθε εγχειρίδιο. Ως οίκος της κοινωνίας των πολιτών, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι μια δυναμική κοινωνία των πολιτών και ένας ισχυρός κοινωνικός διάλογος αποτελούν βασικά συστατικά για την εύρυθμη λειτουργία των δημοκρατιών. Η σταδιακή ενσωμάτωση της κοινωνίας των πολιτών των υποψηφίων χωρών στην ΕΕ θα τους δώσει τη δυνατότητα να καταστούν τόσο ισχυρές όσο θα έπρεπε να ήταν κατά τη στιγμή της προσχώρησης. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η ΕΟΚΕ εγκαινίασε την πρωτοβουλία της όσον αφορά την ενσωμάτωση των υποψηφίων προς ένταξη στην ΕΕ χωρών. Τα «υποψήφια μέλη από τις χώρες της διεύρυνσης» συνεργάζονται πλέον με τα μέλη της ΕΟΚΕ, καταρτίζοντας γνωμοδοτήσεις επί θεμάτων μείζονος σημασίας για τους μελλοντικούς γύρους διεύρυνσης.

Αυτός είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο τα μέλη της ΕΟΚΕ συζήτησαν σχετικά με την εικοστή επέτειο της διεύρυνσης της ΕΕ κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Μαΐου, προβαίνοντας σε απολογισμό του παρελθόντος και προσβλέποντας σε ένα κοινό μέλλον για μια πιο ανθεκτική, δημοκρατική και ενωμένη ΕΕ.

Ο Oliver Röpke είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ)