Ευρωπαϊκή Ένωση: Οι υπαρξιακές προκλήσεις, η γεωπολιτική σκακιέρα και το κρίσιμο σταυροδρόμι

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ 

Το Στρασβούργο εκτός από έδρα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι γνωστό και ως το "σταυροδρόμι της Ευρώπης" όχι μόνο λόγω της τοποθεσίας του στα σύνορα Γαλλίας και Γερμανίας αλλά και εξαιτίας της μοναδικής ιδιότητάς του να συνδυάζει αρμονικά το ιστορικό, πολιτισμικό, αρχιτεκτονικό και βεβαίως…γαστρονομικό υπόβαθρο των δύο αυτών χωρών. Κρίσιμο όμως είναι και το σταυροδρόμι στο οποίο βρίσκεται η ΕΕ, η οποία καλείται μέσα στην επόμενη πενταετία να σχεδιάσει και να δώσει πειστικές και ολοκληρωμένες απαντήσεις σε υπαρξιακές προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, το μεταναστευτικό, η ανταγωνιστικότητα και η ασφάλεια. 

Υπό αυτό το πρίσμα, η Ολομέλεια του Σεπτεμβρίου στην γραφική πρωτεύουσα της Αλσατίας αποτέλεσε το πρώτο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση τόσο με τις υποψηφιότητες των νέων Επιτρόπων όσο και με την ομιλία του Μάριο Ντράγκι, μίας αναμφίβολα κορυφαίας προσωπικότητας των ευρωπαϊκών θεσμών, ο οποίος τόνισε χωρίς περιστροφές ότι "Ευρώπη πρέπει να διαλέξει μεταξύ διάλυσης, παράλυσης ή ολοκλήρωσης".

Ως προς την εκλογή των Επιτρόπων, η διαδικασία αποτελεί παραδοσιακά μία πολύ δύσκολη εξίσωση για τους εκάστοτε επικεφαλής καθώς οι ισορροπίες μεταξύ κρατών αλλά και εντός της ίδιας της Κομισιόν κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι. Με την ανάθεση στον Απόστολο Τζιτζικώστα του χαρτοφυλακίου των Βιώσιμων Μεταφορών και του Τουρισμού, ο οποίος διαθέτει σημαντική εμπειρία στους ευρωπαϊκούς θεσμούς αρχικά ως Πρόεδρος και στη συνέχεια ως Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, η Ελλάδα αναλαμβάνει έναν τομέα ο οποίος μπορεί να αποτελέσει προνομιακό πεδίο για εκείνη. Λειτουργώντας ήδη ως ένα πολυεπίπεδο οικονομικό, εμπορικό και ενεργειακό hub που συνδέει την Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία με την Ευρώπη, μπορεί μέσα στην επόμενη πενταετία να ενισχύσει ακόμη περισσότερο το γεωπολιτικό αποτύπωμά της στην περιοχή, να συμβάλει στην προσπάθεια σύγκλισης της περιφέρειας με το κέντρο της ΕΕ και να προωθήσει την καινοτομία σε πεδία όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία. Με κονδύλια ύψους 26 δισ. στη διάθεσή του, θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε πώς ο νέος Επίτροπος θα μπορέσει να συνδυάσει εποικοδομητικά τις στρατηγικές επενδύσεις σε μεταφορές, ενεργειακή μετάβαση, κλίμα και τουρισμό προς όφελος τόσο της Ένωσης όσο και της χώρας.

Καμπανάκι κινδύνου για την περαιτέρω πορεία της ΕΕ σήμανε πάντως ο πρώην τραπεζίτης της ΕΚΤ, πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας και ειδικός σύμβουλος του Προέδρου φον ντερ Λάιεν, Μάριο Ντράγκι, στην βαρυσήμαντη ομιλία του ενώπιων της Ολομέλειας. Αναφερόμενος στην σχετική έκθεση που συνέταξε για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, τόνισε ότι απαιτούνται τουλάχιστον 800 δισ. για την γεφύρωση του χάσματος της καινοτομίας με τις ΗΠΑ και την Κίνα, την ανάπτυξη κοινού σχεδίου για την απαλλαγή από τον άνθρακα και την ενίσχυση της ασφάλειας της ΕΕ που θα οδηγήσει στην απεξάρτησή της από ξένες δυνάμεις. Υπογράμμισε την ανεξέλεγκτη εκροή ανθρώπων και επιχειρήσεων προς τις ΗΠΑ τονίζοντας ότι τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και τα κέντρα έρευνας οφείλουν να παράγουν ιδέες εκμεταλλεύσιμες εμπορικά για να μπορούν να κρατήσουν το ανθρώπινο και το επιχειρηματικό κεφάλαιο. Ως προς την Τεχνητή Νοημοσύνη δήλωσε υπέρμαχος της προσπάθειας κατανόησης και όχι του περιορισμού της, έδωσε μεγάλη βαρύτητα στην εκπόνηση ενός συνεκτικού σχεδίου για την απανθρακοποίηση της ΕΕ, την οποία αποκάλεσε "ευκαιρία" καθώς ήδη το ⅕ των καθαρών και βιώσιμων τεχνολογιών παγκοσμίως παράγεται στην Ευρώπη, ενώ ως προς την ασφάλεια προέταξε την διαλειτουργικότητα, τον κοινό αμυντικό σχεδιασμό και τις βιομηχανικές συμμαχίες στις τεχνολογίες άμυνας. Όλα αυτά, σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι, αφορούν επενδύσεις που θα απαιτήσουν "διπλάσιες προσπάθειες από ότι το Σχέδιο Μάρσαλ", σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αλλά και θέσπιση κοινού χρέους μεταξύ των κρατών-μελών όχι για την τρέχουσα οικονομική διαχείριση αλλά για τους κοινούς μακροπρόθεσμους στόχους. 

Ποιος είναι όμως ο αντίκτυπος όλων αυτών των δεδομένων και ποια η θέση της Ελλάδας σε αυτό το πλαίσιο; Το "The Columnist" είχε μία μακρά και πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ και μέλος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Κοινοβουλίου Νίκο Παπανδρέου επί του θέματος. 

Πιο συγκεκριμένα, ο Έλληνας ευρωβουλευτής του S&D τόνισε ότι ο κ. Ντράγκι δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να επιβεβαιώσει το ποσό που απαιτείται για τις ήδη συμφωνηθείσες μεταρρυθμίσεις μεταξύ των κρατών μελών. Παράλληλα, έδωσε έμφαση στην ανάγκη ενίσχυσης της ενωσιακής βιομηχανίας και επιχειρηματικότητας με ίδιους πόρους από την ΕΕ ώστε να μην μείνουμε οριστικά πίσω στον παγκόσμιο ανταγωνισμό απέναντι σε Κίνα και ΗΠΑ οι οποίες ήδη επενδύουν τεράστια ποσά στην καινοτομία. Αυτό, σύμφωνα με τον κ. Παπανδρέου, πρακτικά σημαίνει ότι η ΕΕ πρέπει να αλλάξει άμεσα δομή και λειτουργία, να γίνει περισσότερο ευέλικτη, ειδικά ως προς το θέμα του veto, ώστε επενδύοντας σε καινοτομία και νέες τεχνολογίες να καταφέρει δημιουργήσει τους δικούς της τεχνολογικούς κολοσσούς μέσα στα επόμενα χρόνια. 

Ο Νίκος Παπανδρέου τόνισε ότι προτιμά να αγοραστεί ένα F-16 λιγότερο για να προσληφθεί ένας γιατρός του Ε.Σ.Υ. σε κάποιο νησί του Αιγαίου

Η απορρόφηση των κονδυλίων από το Ταμείο Μετάβασης ήταν άλλο ένα ζήτημα που έθιξε ο Έλληνας ευρωβουλευτής εκτιμώντας ότι οι πολύ εξειδικευμένοι τεχνικοί όροι και τα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα που έθεσαν οι Βρυξέλλες αποτέλεσαν αξεπέραστο εμπόδιο για πολλές χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης. Παρ’ όλα αυτά, ως προς τη χώρα μας στηλίτευσε έντονα τόσο τη γραφειοκρατία όσο και την λανθασμένη κατανομή των διαθέσιμων κεφαλαίων, στοιχεία που οφείλονται αποκλειστικά στην ανεπάρκεια της ελληνικής πλευράς. Ως προς την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής υποστήριξε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση δεδομένων των γεωπολιτικών συνθηκών, όμως δεν παρέλειψε να τονίσει δεν νοείται κάτι τέτοιο να επιτευχθεί εις βάρος του κοινωνικού κράτους και των δομών υγείας. Και σε αυτό το σημείο τόνισε ότι προτιμά να αγοραστεί ένα F-16 λιγότερο για να προσληφθεί ένας γιατρός του Ε.Σ.Υ. σε κάποιο νησί του Αιγαίου. Άλλωστε, όπως συμπλήρωσε, η ΕΕ χρηματοδοτεί τριμερείς συμπαραγωγές αμυντικού υλικού και υπό αυτή την οπτική η Ελλάδα μπορεί κερδίσει από τη σύμπραξη με μεγαλύτερες χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Τέλος, σχολιάζοντας την ελληνική πολιτική σκηνή, θεωρεί ότι η κυβέρνηση πορεύεται χωρίς να μπορεί να προσφέρει κάποιο μεγάλο όραμα στους πολίτες και με δεδομένο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται υπό κατάρρευση, το ΠΑΣΟΚ θα κληθεί σύντομα να αποτελέσει το αντίπαλο δέος στην ΝΔ με σαφή κυβερνητική προοπτική. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εσωκομματικές εκλογές στηρίζει τον Παύλο Γερουλάνο, ως ένα υποψήφιο μορφωμένο, καταρτισμένο, ευγενή και σταθερά δίπλα στο κόμμα σε όλες τις δοκιμασίες. 

Πολλές συζητήσεις, επίσης, πυροδότησε η κίνηση της γερμανικής κυβέρνησης να ξεκινήσει εντατικούς ελέγχους στα ταξιδιωτικά έγγραφα όσων ταξιδεύουν από χώρες της ΕΕ, καταργώντας ουσιαστικά τη συνθήκη Σένγκεν και κατ’ επέκταση έναν βασικό πυλώνα της λειτουργίας της Ένωσης, την ελεύθερη μετακίνηση. "Κάπως έτσι, μετακυλίει το ζήτημα της αντιμετώπισης της παράτυπης μετανάστευσης στις χώρες υποδοχής, όπως η Ελλάδα και όλα αυτά μάλλον για λόγους εσωτερικής πολιτικής", εκτίμησε και ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Σάκης Αρναούτογλου μιλώντας στην εκπομπή "24 Ώρες Ευρώπη". Πιο συγκεκριμένα, κ. Αρναούτογλου θεωρεί ότι η εκτόξευση των ποσοστών της ακροδεξιάς στις πρόσφατες τοπικές εκλογές στην Ανατολική Γερμανία είναι η βασική αιτία αυτής της πρωτοβουλίας, χωρίς να υπάρχει κάποιος μακροπρόθεσμος σχεδιασμός. Άλλωστε οι δίοδοι που χρησιμοποιούνται από τους παράτυπους μετανάστες δεν αφορούν καν στα σημεία στα οποία εφαρμόζονται οι νέοι κανονισμοί. 

Από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Τσιόδρας έθεσε ζήτημα αποτροπής και καλύτερου ελέγχου συνολικά στα σύνορα των κρατών-μελών αλλά και σκληρής τιμωρίας των διακινητών, ενώ υπογράμμισε ότι κλειδιά στην υπόθεση της ενσωμάτωσης προσφύγων και μεταναστών αποτελούν η εκπαίδευση και η στήριξή τους σε αγορά εργασίας και στέγαση. Όπως δε δήλωσε και εκείνος στην εκπομπή "24 Ώρες Ευρώπη" η λύση βρίσκεται όχι σε εθνικές πολιτικές αλλά σε συνολικές πρωτοβουλίες με την σημαντική οικονομική ενίσχυση εκ μέρους της ΕΕ να αποτελεί μονόδρομο. 

Όπως γίνεται αντιληπτό από όλα τα παραπάνω, το ισχύον μοντέλο λειτουργίας της ΕΕ έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις καθώς απαιτούνται άμεσα κοινές δράσεις, κολοσσιαίες επενδύσεις και διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα λήψης αποφάσεων. Το μέλλον θα δείξει αν η Ευρώπη έχει διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος ώστε να μην καταλήξει ουραγός της παγκόσμιας οικονομικής και γεωπολιτικής σκακιέρας.

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

 Facebook

 Twitter