Για μια χούφτα φύλλα...

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

 ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ 

"Πάνω από όλα η ελευθερία του λόγου", "je suis Αναστασίου", "οι γελοιογράφοι χρησιμοποιούν αλληγορίες, δεν κυριολεκτούν", "επιτέλους κάποιος τους τα θυμίζει". Αυτές είναι μερικές μόνο από τις αντιδράσεις που θα βρει κανείς σε άρθρα γνώμης στον τύπο αλλά και σε σχόλια στα social media σχετικά με το πρόσφατα δημοσιευθέν σκίτσο της Αυγής με πρωταγωνιστή τον Γερμανό ΥΠΟΙΚ Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Κατ' αρχήν ας ξεκαθαρίσουμε ότι η ελευθερία του λόγου είναι, αναμφισβήτητα μία κορυφαία κατάκτηση δημοκρατίας. Άλλο όμως το να μπορεί κανείς να λέει ό,τι θέλει στα πλαίσια αυτής της αξίας κι άλλο το να μην μπορεί να κριθεί και να κατακριθεί για τα λεγόμενα ή τα γραφόμενα του. Και σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να υπάρχει μια εποικοδομητική αντίληψη της ελευθερίας της έκφρασης που δε θα ευτελίζει ή θα υποβαθμίζει το ίδιο το περιεχόμενό της. Υπό αυτήν την έννοια, το εν λόγω σκίτσο δεν ήταν απλώς μια "ατυχία" αλλά μια πλήρης και οδυνηρή "αποτυχία" του Τύπου.

Σε πρώτο επίπεδο, το σκίτσο έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από αναφορές εκ μέρους της ελληνικής πλευράς του ναζιστικού παρελθόντος της Γερμανίας τόσο από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά στα πλαίσια της πρόσφατης επίσκεψής του στη Γερμανία όσο και από τον υπουργό Άμυνας Πάνο Καμμένο, ως ανταπάντηση σε μια ανεδαφική δήλωση της Γερμανίδας ομολόγου του. 

Πρέπει επιτέλους να γίνει κατανοητό ότι εθνική υπερηφάνεια και ανεξαρτησία δεν σημαίνει ψευτοτσαμπουκάς, προσβολές και υστερίες. Όταν η χώρα προσέρχεται σε μία διαπραγμάτευση στην οποία προσπαθεί να πείσει όχι μόνο κυβερνήσεις αλλά και λαούς για το ορθό των θέσεών της ζητώντας περισσότερο χρόνο και χρήματα, είναι τουλάχιστον αυτοκτονικό να πυροδοτείται με τέτοιο ανεύθυνο τρόπο η εθνική αυτή προσπάθεια. 

Οι συγκεκριμένες κινήσεις, με αποκορύφωμα το βαθιά προκλητικό σκίτσο της Αυγής, μίας εφημερίδας που άτυπα είναι η εφημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ, τορπιλίζουν τις ήδη τεταμένες ελληνογερμανικές σχέσεις, αμαυρώνουν την εικόνα της Ελλάδας τόσο στη Γερμανία όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη και στενεύουν τα περιθώρια ελιγμών της ελληνικής κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού στο ευρωπαϊκό στερέωμα. Η υπενθύμιση του ναζιστικού παρελθόντος της Γερμανίας προσβάλλει όχι μόνο το γερμανικό λαό (και φορολογούμενο) αλλά και όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά τη δημοσίευσή του συγκεκριμένου σκίτσου, υπήρξαν σκληρές και υποτιμητικές επιθέσεις στην Ελλάδα από συγκεκριμένες γερμανικές εφημερίδες που δεν μας είχαν συνηθίσει σε τέτοιες πρακτικές στο παρελθόν. Ευτυχώς ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος δε ζει, όπως, προφανώς, κάποιοι άλλοι, στον μικρόκοσμο του τριγώνου πλατεία Κουμουνδούρου-Εξάρχεια-Αγίου Κωνσταντίνου συνειδητοποίησε το διακύβευμα και φρόντισε αρχικά να πάρει απόσταση από το σκίτσο σε συνέντευξή του στο περιοδικό Stern και στη συνέχεια, στην ομιλία του στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ να δηλώσει ξεκάθαρα ότι αυτό "δεν εκφράζει ούτε την ελληνική κυβέρνηση ούτε τον ελληνικό λαό... κανείς δεν δικαιούται να παίζει με τα φαντάσμα τα του παρελθόντος".

Το δεύτερο επίπεδο αποτυχίας του συγκεκριμένου σκίτσου δεν έγκειται στη realpolitik, τις διαπραγματεύσεις με τη γερμανική και τις άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, την ευρωζώνη κλπ, αγγίζει όμως μία πολύ ευαίσθητη χορδή τόσο του ευρωπαϊκού αξιακού συστήματος όσο, προπάντων, του ιδεολογικού υποβάθρου της ίδιας της Αριστεράς: το ρατσισμό. Μέσα από αυτή την άθλια γελοιογραφία ταυτίζεται η γερμανική κυβέρνηση με το ναζισμό και μέσω της γερμανικής κυβέρνησης ο ίδιος ο λαός τον οποίον εκπροσωπεί. Με άλλα λόγια τοποθετείται, άκοπα, αυθαίρετα και ανεύθυνα μία ταμπέλα σε έναν ολόκληρο λαό την ίδια στιγμή που πολλοί Γερμανοί πολίτες, όπως και άλλοι Ευρωπαίοι, διαδηλώνουν υπέρ των ελληνικών θέσεων και προτάσεων. Η δε απάντηση του γελοιογράφου στην επιστολή διαμαρτυρίας της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών, στην οποία αναφερόταν σε "αντιλήψεις περί Untermenschen, άριας φυλής κλπ" δεν δείχνουν στοιχεία μεταφοράς ή αλληγορίας. Κάθε άλλο.

Αρκετοί αντιτείνουν ότι το ίδιο απαξιωτική για τον ελληνικό λαό είναι και μερίδα του τύπου στη Γερμανία, με πρώτα βιολιά το Focus και την Bild. Αυτό ισχύει. Είναι όμως εντελώς ανόητο να καταγγέλλει κάποιος το ρατσισμό τον οποίον βιώνει μέσω του ρατσισμού, διότι έτσι όχι μόνο χάνει το δίκιο του αλλά μετατρέπεται από θύμα σε θύτη. Σε κάθε περίπτωση οι αξίες, οι σταθερές και τα ιδανικά της Αριστεράς και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, δεν έχουν καμία σχέση με το ρατσισμό. Κι αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο.

Ο αντίκτυπος, όμως, που είχε αυτό το απαράδεκτο σκίτσο του Τάσου Αναστασίου δεν περιορίστηκε εκεί. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, εκτός από τη γερμανική κυβέρνηση και τον ίδιο τον Βολφγκανγκ Σόιμπλε, προκάλεσε και την Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών, κάτι που ο γνωστός σκιτσογράφος, κατά δήλωσή του, δεν περίμενε. Αυτό όμως αποδεικνύει και την αβάσταχτη ελαφρότητα που διακατέχει τον ίδιο τον δημιουργό του. Το Ολοκαύτωμα, στο οποίο εξοντώθηκαν εκατομμύρια άνθρωποι, όχι μόνο Εβραίοι και οι αποκρουστικές τακτικές εξόντωσης που χρησιμοποίησαν οι εγκληματίες του ναζισμού είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να παρομοιάζονται με τα μέτρα του μνημονίου, όσο επώδυνα κι αν είναι αυτά. Επίσης, μέσα από αυτό το επικά βλακώδες χιούμορ η υπόθεση του Ολοκαυτώματος υποβαθμίζεται σε κάτι συνηθισμένο, τετριμμένο με το οποίο δεν τρέχει και τίποτα να αστεϊζόμαστε. Αυτή η αντίληψη είναι βαθιά προσβλητική για τα θύματα αλλά και πολύ επικίνδυνη για τη δημοκρατία, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις από ακροδεξιές και λαϊκιστικές δυνάμεις σε κάθε γωνιά της ευρωπαϊκής ηπείρου. 

Κλείνοντας, τονίζουμε για άλλη μια φορά ότι η ελευθερία του λόγου είναι ένα ύψιστο αγαθό, μία κορυφαία κατάκτηση των σύγχρονων κοινωνιών και πρέπει να προστατεύεται. Το να επιχειρείται όμως, με το πρόσχημα της ελευθεροτυπίας, να αφυπνιστούν τα πιο ποταπά και κατώτερα ένστικτα του αναγνωστικού κοινού για μερικές πωλήσεις παραπάνω, είναι μία άλλη, πολύ διαφορετική αλλά και πολύ ριψοκίνδυνη υπόθεση.

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

 Facebook

 Twitter