Ο εχθρός του διπλανού δωματίου

 ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΝΝΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ 

Θα την αναγνωρίσεις από τον τρόπο που θα προσπαθεί να καλύψει πρόχειρα τα σημάδια στο σώμα της. Θα τη δεις αγέλαστη, μελαγχολική, μ’ ένα βλέμμα μόνιμου πόνου και αγωνίας. Θα είναι νευρική, αγχωμένη, πάντα σε στάση άμυνας σαν και να είναι η επίθεση το μόνο που περιμένει. Δεν επιτρέπει σε κανέναν να τη λυπηθεί, μα ούτε και να την βοηθήσει. Πάντα θα έχει μια δικαιολογία για τις μελανιές της ή για τη θλίψη στα μάτια τη , ένα οποιοδήποτε φανταστικό περιστατικό για να μην προδώσει την πραγματική αιτία… εκείνον.

Το 7% των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση τον σύντροφο/σύζυγο της ενώ 1 στις 5 έχει υποστεί σωματική, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα. Ο όρος κακοποίηση είναι ευρύς και καλύπτει όλο το φάσμα των βίαιων εκδηλώσεων σε μια γυναίκα. Η βία μπορεί να λάβει τρεις κύριες μορφές: τη σωματική, την ψυχολογική και τη σεξουαλική. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, και οι τρείς μορφές συνυπάρχουν, κατακερματίζοντας το θύμα που αδυνατεί να ξεφύγει από τον δυνάστη του. Η αδυναμία αυτή πηγάζει από το αίσθημα ενοχής που νιώθει, καθώς θεωρεί πως κι η ίδια φέρει ευθύνη, έχοντας προκαλέσει με τη συμπεριφορά της την οργή του συντρόφου της.

Αργά και σταδιακά, η ίδια δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο βίας. Αρχικά υποτιμά περιστατικά λεκτικής ή ψυχολογικής κακοποίησης, θεωρώντας πως είναι περιστασιακά και άνευ σημασίας. Ο θύτης, που εκμεταλλεύεται αυτή την ανεκτική στάση, δεν αργεί να περάσει και σε πιο έντονα επεισόδια κι εκεί ακριβώς είναι το σημείο όπου θα ασκήσει σωματική πλέον βία, συχνά με σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική της υγεία. Η ανειλικρινής έκφραση μεταμέλειας του, αργότερα, θα της δώσει την ψευδαίσθηση πως έχει πραγματικά αλλάξει και δεν προτίθεται να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος. Τότε ξεκινά το βασανιστήριο που μπορεί να κρατήσει μήνες, ίσως και χρόνια, στην διάρκεια του οποίου θα υπάρχουν διαστήματα έξαρσης και ύφεσης. Κι ενώ ο περίγυρος, που θα έχει –αναπόφευκτα- αντιληφθεί τι συμβαίνει, αδυνατεί να καταλάβει γιατί το θύμα διαιωνίζει μια νοσηρή κατάσταση αντί να εγκαταλείψει δια παντός το σύντροφο, η ίδια παραμένει παγιδευμένη σε μια σχέση εξάρτησης.

Το αξιοσημείωτο, μαζί και αντιφατικό, που προκύπτει από τα στοιχεία των ερευνών, είναι πως τόσο ο θύτης όσο και το θύμα ανήκει, σε αρκετές περιπτώσεις, σε μια καλή κοινωνική τάξη, έχοντας καλή οικονομική κατάσταση και υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Το στερεότυπο πως σε τέτοιες σχέσεις βίας εμπλέκονται μόνο άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου, που προέρχονται από κατώτερα κοινωνικά στρώματα έχει προ πολλού καταρριφθεί. Για την ακρίβεια, το προφίλ τόσο του θύτη όσο του και θύματος περιλαμβάνει χαρακτηριστικά όπως την χαμηλή αυτοεκτίμηση, την εξαρτητικότητα, αλλά και κάποιες παλαιότερες εμπειρίες κατά τις οποίες υπήρξαν θύματα βίας ή μάρτυρες κακοποίησης κοντινών οικογενειακών προσώπων (συνήθως της μητέρας).

Δυστυχώς η ελλιπής ενημέρωση για το φαινόμενο, το κοινωνικό στίγμα αλλά και το υποτυπώδες υποστηρικτικό πλαίσιο οδηγούν στην αύξηση του αριθμού των κακοποιημένων γυναικών που δεν προβαίνουν σε καταγγελία. Το κράτος οφείλει να μεριμνήσει γι’ αυτές, δημιουργώντας κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας των κακοποιημένων γυναικών (και των παιδιών τους, εάν υπάρχουν) καθώς και κέντρα ψυχικής υγείας, στα οποία θα παρέχεται ψυχολογική υποστήριξη στα θύματα και ψυχοθεραπεία στους θύτες. Ριζικά επίσης πρέπει να αλλάξει το ελλιπές μέχρι σήμερα νομικό πλαίσιο για την προστασία της κακοποιημένης γυναίκας και τις ποινές που θα πρέπει να επιβάλλονται στους θύτες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 παρέχει 24ωρη βοήθεια σε επείγοντα περιστατικά βίας καθώς και υπηρεσίες ενημέρωσης και συμβουλευτικής σε γυναίκες-θύματα όλων των μορφών βίας.

Κάθε γυναίκα – θύμα κακοποίησης πρέπει ν΄ αντιληφθεί ότι η δύναμη βρίσκεται στα χέρια της. Μόνο εκείνη μπορεί να επαναφέρει τη ζωή της στους φυσιολογικούς ρυθμούς και το χαμόγελο στα χείλη της. Μόνο με τη δική της θέληση θα κερδίσει αυτό τον άνισο αγώνα με τον δυνάστη της και θα δείξει τον δρόμο προς την ελευθερία και σε άλλες γυναίκες. Μέχρι η κακοποίηση ν' αποτελεί απλά μια λέξη…

Άννα Ευσταθίου