Οι βασικοί στόχοι και οι κόκκινες γραμμές των Ελληνοκυπρίων στις διαπραγματεύσεις

 ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΓΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ν. Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης κ. Μουσταφά Ακιντζί, συναντήθηκαν την Τρίτη 1η Σεπτεμβρίου στη Λευκωσία, με τον ειδικό σύμβουλο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ κ. Έϊντε. Μετά τη σύντομη διακοπή των συνομιλιών λόγω των θερινών διακοπών, Αναστασιάδης και Ακιντζί επέστρεψαν στο τραπέζι των συνομιλιών και συζήτησαν για το θέμα του περιουσιακού και της διακυβέρνησης. Όπως έχουν δηλώσει πρόσφατα κάποιοι Κύπριοι πολιτικοί και έχει γραφτεί τις τελευταίες μέρες και στον Κυπριακό Τύπο, αναμένεται ότι το φθινόπωρο και οι επόμενοι μήνες, θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι για την πορεία των διαπραγματεύσεων. 

Το Κυπριακό είναι ένα πολιτικό και ιστορικό πρόβλημα με βαθιές ρίζες, που υπάρχει εδώ και 5 δεκαετίες. Δεν είναι λίγες οι φορές που ξεκίνησαν συνομιλίες με τις καλύτερες προθέσεις και έληξαν άδοξα και χωρίς αποτέλεσμα, με την ευθύνη είτε της μίας είτε της άλλης πλευράς. Σε αυτό το κείμενο θα αναφερθώ αναλυτικά στους βασικούς στόχους των Ελληνοκυπρίων στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται. Δεν είναι και λίγοι αυτοί που λένε στην Ελλάδα, γιατί δεν λύνεται το Κυπριακό; Τι συζητάνε; Που διαφωνούνε; Τι ζητάει η ελληνική πλευρά; Ας αναφέρουμε λοιπόν αριθμητικά ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της Ελληνοκυπριακής πλευράς, τι επιθυμούν οι Ελληνοκύπριοι, ποιες είναι οι ανησυχίες τους και οι κόκκινες γραμμές που έχουν και τι θέλουν για να πουν το «ναι» σε μια μελοντική λύση του Κυπριακού.

1) Οι Ελληνοκύπριοι θέλουν την αποχώρηση όλου του τουρκικού στρατού που βρίσκεται στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο. Δεν θέλουν να υπάρχουν μετά τη λύση ούτε τουρκικά ούτε ελληνικά στρατεύματα. Δεν επιθυμούν να παραμείνει ούτε ένα μικρό μέρος των τουρκικών στρατευμάτων μετά τη λύση. 

2) Κατάργηση των Εγγυήσεων του 1960 και του δικαιώματος επέμβασης. Οι Ε/Κ δεν θέλουν Εγγυήτριες Δυνάμεις στην Κύπρο, όπως είναι η Ελλάδα, η Τουρκία και η Μεγάλη Βρετανία από τη μέρα που ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό το θέμα είναι κόκκινη γραμμή για τους Ε/Κ. Δεν θέλουν εγγυήτριες δυνάμεις, ούτε δικαίωμα επέμβασής τους στο νησί. Αυτό είναι ίσως και το πιο δύσκολο θέμα του Κυπριακού και θα συζητηθεί στο τέλος των διαπραγματεύσεων με τη συμμετοχή και των 3 χωρών που είναι Εγγυήτριες. Εδώ μπορεί να υπάρξει διαφωνία με την Τ/Κ πλευρά, που μπορεί για λόγους ασφαλείας να ζητήσει τη συνέχεια του καθεστώτος των Εγγυήσεων. Αυτό το θέμα όμως για να συζητηθεί θα πρέπει να έχουν συμφωνήσει οι Ε/Κ και οι Τ/Κ σε πολλά άλλα ζητήματα και θα συζητηθεί προς το τέλος των συνομιλιών, όπου η Τουρκία και η Τ/Κ πλευρά θα εκφράσουν ανοιχτά την άποψή τους επί του συγκεκριμένου θέματος. Έχει λεχθεί από δημοσιογράφους που παρακολουθούν το θέμα και από διπλωμάτες, ότι η διεθνής Κοινότητα και ο ΟΗΕ θα προσπαθήσουν να βρουν μια λύση για να τροποποιήσουν τη συνθήκη των Εγγυήσεων (αν δεν μπορέσουν να την καταργήσουν), ώστε να είναι όλες οι πλευρές ικανοποιημένες. Είναι νωρίς ακόμα να μιλάμε για αυτό το θέμα και να κάνουμε εκτιμήσεις. 

3) Οι Ε/Κ θέλουν την αποχώρηση των Τούρκων εποίκων από την Κύπρο μετά τη λύση. Επιδιώκουν να αποχωρήσει το μεγαλύτερο μέρος αυτών. Ωστόσο και αυτό είναι ένα δύσκολο θέμα. Γιατί πολλοί έποικοι που ήρθαν από την Τουρκία μετά την εισβολή του 1974, έχουν κάνει γάμους με Τ/Κ και κάποιοι άλλοι έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην Κύπρο. Σε αυτό το σημείο υπάρχει διαφωνία με την Τ/Κ πλευρά, αλλά και εδώ αναμένεται να βρεθεί μια μέση λύση. Έχει συζητηθεί αυτό το θέμα και έχει συμφωνηθεί από παλαιότερα, ότι ένα μέρος των εποίκων θα παραμείνουν στην Κύπρο μετά τη λύση. Δεν είναι όμως γνωστός ο αριθμός αυτών που θα παραμείνουν. Αυτό θα συμφωνηθεί στις συνομιλίες.

4) Η Ε/Κ πλευρά επιθυμεί η λύση να διασφαλίζει την ενότητα του κράτους. Ζητούν μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ένα ομοσπονδιακό κράτος που θα έχει μια διεθνή προσωπικότητα, μία κυριαρχία και μία ιθαγένεια.

5) Στόχος των Ε/Κ είναι η εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε όλο το νησί μετά τη λύση. Οι Ε/Κ δεν θέλουν να υπάρχουν μόνιμες παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Θέλουν να έχουν το δικαίωμα εγκατάστασης, κίνησης προσώπων και αγοράς περιουσίας σε όλη την Κύπρο.

6) Οι Ε/Κ θέλουν ισχυρές εγγυήσεις από τη διεθνή κοινότητα και την Τουρκία, ότι η Τουρκική πλευρά θα εφαρμόσει μετά τη λύση όσα έχουν συμφωνηθεί και έχουν υπογράψει. Ζητούν δηλαδή εγγυήσεις για την εφαρμογή της λύσης και αυτό έχει σχέση και με την ασφάλειά τους. Θέλουν η λύση να διασφαλίζει την πολιτική, οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και εθνοτική τους επιβίωση. Η συμφωνία που θα βρεθεί να τους παρέχει ειρήνη, σταθερότητα και ασφάλεια. 

7) Βασικός στόχος των Ε/Κ είναι να τους επιστραφεί η περιοχή της Μόρφου και της Αμμοχώστου και να τεθούν υπό Ε/Κ διοίκηση. 

8) Η Ε/Κ πλευρά διαφωνεί με την εκ περιτροπής προεδρία. Θέλουν ο Πρόεδρος να είναι πάντα Ελληνοκύπριος και ο αντιπρόεδρος Τουρκοκύπριος. Σε αυτό το ζήτημα διαφωνεί η Τ/Κ πλευρά. Πρόσφατα ο Τ/Κ ηγέτης Μ. Ακιντζί, δήλωσε ότι, η εκ περιτροπής προεδρία είναι κομμάτι της πολιτικής ισότητας των 2 Κοινοτήτων της Κύπρου. 

9) Οι Ε/Κ θέλουν αυτά που θα κερδίσουν στις διαπραγματεύσεις να τα πάρουν άμεσα. Δηλαδή η επιστροφή των εδαφών, η αποχώρηση του Τουρκικού στρατού, η επιστροφή των περιουσιών τους, να γίνουν άμεσα μόλις συμφωνηθεί η λύση και όχι μετά από μήνες ή χρόνια. Αν δεν γίνουν άμεσα τουλάχιστον να γίνουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και να υπάρχει μια πολύ μικρή μεταβατική περίοδος. Έτσι θα έχουν και ένα ισχυρό κίνητρο να στηρίξουν τη νέα συμφωνία. 

10) Οι Ε/Κ θέλουν επιστροφή των περιουσιών τους και επιστροφή των προσφύγων στις εστίες τους. Εδώ υπάρχει διαφωνία με τους Τ/Κ, οι οποίοι θα προτιμούσαν τη συνολική ανταλλαγή των περιουσιών, ώστε οι 2 συνιστώσες πολιτείες που θα αποτελούν το ομοσπονδιακό κυπριακό κράτος να είναι εθνικά ομοιογενείς. 

Το πιο ισχυρό κίνητρο για τους Ε/Κ για να στηρίξουν μια λύση του Κυπριακού είναι η ασφάλεια. Σε αυτή τη διαδικασία των συνομιλιών η κάθε πλευρά έχει τους στόχους της και τις ανησυχίες της. Από τη στιγμή που υπάρχει διάθεση να βρεθεί μια λύση, μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή και στα θέματα που υπάρχει έντονη διαφωνία. Θα γίνουν συμβιβασμοί και αμοιβαίες υποχωρήσεις σε κάποια ζητήματα για να φτάσουμε στη λύση. Έτσι είναι οι διαπραγματεύσεις. Όπως είχε πει κάποτε και ο Γλαύκος ο Κληρίδης, σε μία διαπραγμάτευση δεν μπορείς μόνο να πάρεις αλλά πρέπει και να δώσεις. Αυτή είναι η αλήθεια.

Γιάννης Παγανόπουλος