Γιόχαν Κρόιφ: Ένας Βαν Γκογκ του παγκοσμίου ποδοσφαίρου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΛΟΥΣΑΡΗΣ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΡΑΒΙΑΣ

Υπάρχουν φορές που οι λέξεις δεν φτάνουν για να περιγράψουν καταστάσεις, ιστορίες, συναισθήματα, τα πάντα. Γιατί οι εικόνες είναι δυνατότερες, πιο ζωντανές και πιο μαγευτικές. Όπως ακριβώς τις έκανε ο Γιόχαν Κρόιφ να μοιάζουν, μεγάλες ποδοσφαιρικές εμπνεύσεις της στιγμής, πινελιές πάνω στον καμβά των γηπέδων. Ο "Ιπτάμενος Ολλανδός" έχασε σήμερα, στα 68 του χρόνια, την άνιση μάχη με την επάρατη νόσο, αφήνοντας ωστόσο πίσω του μια μεγάλη ποδοσφαιρική παρακαταθήκη και μια τεράστια ιστορία...

Ο Χέντρικ Γιοχάνες Κρόιφ (όπως ήταν το πλήρες όνομά του) γεννήθηκε στις 25 Απριλίου 1947 στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας. Με τον ερχομό του θα ερχόταν και η ολική αλλαγή στο ποδόσφαιρο μιας χώρας που μέχρι την ενηλικίωσή του, τη δεκαετία του '60, βρισκόταν στα αζήτητα. Με το πατρικό του σπίτι να βρίσκεται δυο βήματα από το "Ντε Μέερ", τη θρυλική έδρα του Άγιαξ, αλλά και με ένα ταλέντο πραγματικά σταλμένο από τον ποδοσφαιρικό Θεό, δε γινόταν να μην αγαπηθεί με τη στρογγυλή θεά! Χρειάστηκε ωστόσο και η τύχη (ή οι συγκυρίες, αν προτιμάτε), καθώς ο μικρός Γιόχαν, πιτσιρικάς ακόμα και .. κοντούλης στο μπόι το 1959, έπεισε τους ανθρώπους του "Αίαντα" να τον δοκιμάσουν μέσω της μητέρας του, η οποία εργαζόταν ως καθαρίστρια στις εγκαταστάσεις του συλλόγου! Και από εκεί και πέρα, η ιστορία άρχισε να γράφει... 

Μαζί με τον ίδιο μεγάλωνε και ο Άγιαξ, ως όνομα και ως σύλλογος, στα χρόνια της ποδοσφαιρικής επανάστασης της Ολλανδίας και του "Total Football". Παίζοντας ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο (μαζί φυσικά με μια εξαιρετική γενιά παικτών όπως ο Νέεσκενς, ο Χάαν και ο Κρολ), και πηγαίνοντας από νίκη σε νίκη, πανηγύρισε το πρώτο του πρωτάθλημα το 1966 - ακολούθησαν άλλα 7 συνολικά - ενώ η κυριαρχία σύντομα να επεκτάθηκε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο: τα 3 σερί Κύπελλα Πρωταθλητριών (1971-73) είναι αδιάψευστοι μάρτυρες! Ήταν τέτοια η επιρροή του παίκτη με το 14 στη φανέλα, που ο αθλητικογράφος Ντέιβιντ Μίλερ τον αποκάλεσε "Πυθαγόρα με ποδοσφαιρικά παπούτσια", εξαιτίας της ιδιαίτερης ποδοσφαιρικής του ευστροφίας. 

Ο Κρόιφ κατέκτησε τη Χρυσή Μπάλα το 1971, το 1973 και το 1974, χρονιά μάλιστα που πανηγύρισε τον τίτλο με τη Μπαρτσελόνα και ενώ είχε αποχωρήσει ήδη ένα χρόνο πριν από το Άμστερνταμ. Η μεταγραφή του κόστισε τότε 1 εκατομμύριο δολάρια, ποσό-ρεκόρ για τα δεδομένα της εποχής για μια ομάδα μάλιστα που είχε 13 χρόνια να φτάσει σε μεγάλο τίτλο. Με τον Γιόχαν πάντως πρωτεργάτη, ούτε αυτό ήταν δύσκολο. Την ίδια περίοδο, έλαμψε με τη φανέλα της Ολλανδίας, καθιστώντας την μια εκ των μεγαλύτερων εθνικών δυνάμεων παγκοσμίως. Παρότι μαζί της δεν κατέκτησε κάποιο τρόπαιο, το ότι οι "Οράνιε" έφτασαν στον τελικό του Μουντιάλ του 1974 ήταν τεράστιο βήμα γι' αυτούς ( θα ακολουθούσε αργότερα και ο τελικός του '78 αλλά χωρίς τον Κρόιφ). Μετά τη Μπάρτσα, ακολούθησε ένα πέρασμα από τις ΗΠΑ, σε Λος Άντζελες Άζτεκς και Ουάσινγκτον Ντίπλοματς, η Λεβάντε το 1981, μέχρι να έρθει η επιστροφή στην πατρίδα. Αρχικά στον Άγιαξ για δυο χρόνια και μια τελευταία σεζόν στη Φέγενορντ, μια πρόκληση για τον ίδιο η οποία όμως αντιμετωπίστηκε πολύ εχθρικά από τους (ενάντιους με τη Φέγενορντ, ομάδα του λιμανιού του Ρότερνταμ) οπαδούς του Αίαντα. Εκεί έκλεισε και την καριέρα του στα 37 του χρόνια. 

Όμως δεν έμεινε εκεί. Το 1985, ξεκινάει την καριέρα του ως προπονητής, επιστρέφοντας για άλλη μια φορά στην ομάδα που τον ανέδειξε και που αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο κανείς άλλος. Ήταν μια περίεργη κατάσταση, καθώς ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» δεν είχε το απαραίτητο πιστοποιητικό εξάσκησης του επαγγέλματος του προπονητή. Παρ’ όλα αυτά, ο Κρόιφ εφαρμόζει τακτικές που επιτρέπουν στον Άγιαξ να αποδώσει ένα άκρως επιθετικό ποδόσφαιρό, με πρωταγωνιστές τα νέα του μεγάλα ταλέντα Μάρκο φαν Μπάστεν και Φράνκ Ράικαρντ. 

Το 1987 σηκώνει το κύπελλο Κυπελλούχων κόντρα στη Λοκομοτίβ Λειψίας, ενώ την επόμενη χρονιά υπερασπίζεται τον τίτλο του κόντρα στην Μαλίν, χωρίς ωστόσο να το καταφέρει αφού ηττάται με 1-0. Λίγο αργότερα, το εκρηκτικό ταπεραμέντο του τον οδηγεί στην έξοδο από το σύλλογο εν μια νυκτί. 

Για καλή του τύχη, η Μπαρτσελόνα του χτυπάει την πόρτα. Έτσι το 1988 αναλαμβάνει τα ηνία του συλλόγου και τον οδηγεί στην κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων το 1989, κερδίζοντας στον τελικό τη Σαμπντόρια με 2-0. Ωστόσο το απωθημένο των ανθρώπων της "Μπάρτσα" ήταν ν’ αποτινάξουν από πάνω τους το στίγμα του «δεύτερου» τη τάξει συλλόγου της Ισπανίας, αφού δεν είχαν καταφέρει ως τότε να σηκώσουν το πολυπόθητο Κύπελλο Πρωταθλητριών, με τελευταία αποτυχία τον τελικό της Αθήνας όπου διασύρθηκαν από την Μίλαν με 4-0. Ο Κρόιφ αναλαμβάνει ν’ αλλάξει αυτήν την "αδικία" και τα καταφέρνει, αφού το 1992 με αντίπαλο ξανά τη Σαμπντόρια, η ομάδα της Βαρκελώνης κερδίζει με 1-0 με γκολ του Κούμαν, και κατακτά επιτέλους το βαρύτιμο τρόπαιο. 

Ο Κρόιφ λίγο αργότερα προσθέτει στο ενεργητικό του και τον τίτλο του Ευρωπαϊκού Σούπερ Καπ νικώντας με συνολικό σκορ 3-2 την Βέρντερ Βρέμης και συνεχίζει κατακτώντας το Κύπελλο Ισπανίας το 1990, τέσσερα διαδοχικά πρωταθλήματα τις σεζόν 1991- 1994, καθώς και τρία Σούπερ Καπ Ισπανίας το 1991, το 1992 και το 1994. Κάπου εκεί οι ιθύνοντες του συλλόγου, αρχίζουν να πιέζουν τον Κρόιφ για περισσότερες επιτυχίες, πράγμα που του δημιουργεί φοβερό άγχος το οποίο σε συνδυασμό με το πολύ κάπνισμα του Ολλανδού, τον οδηγεί στο χειρουργείο με πρόβλημα στην καρδιά. 

Το 1996, έπειτα από δυο απανωτές και αναπάντεχες εντός έδρας ήττες, ο Ολλανδός τεχνικός απομακρύνεται από την ηγεσία του συλλόγου, για χάρη του Μπόμπι Ρόμπσον. Λαμβάνει μεγάλη αποζημίωση και δεν θα ξανακαθίσει ποτέ ξανά σε πάγκο άλλης ομάδας, φοβούμενος ίσως και περαιτέρω επιδείνωση της υγείας του. Το 1999 αναδεικνύεται κορυφαίος Ευρωπαίος ποδοσφαιριστής του αιώνα και κορυφαίος Ολλανδός αθλητής του αιώνα, ενώ το 2007 το Ολλανδικό Σούπερ Καπ θα πάρει τ’ όνομα του, προς τιμήν αυτού του σπουδαίου ποδοσφαιριστή. Παράλληλα, ο Άγιαξ θ’ αποσύρει τη φανέλα με το νούμερο 14. 

Όπως κάθε μεγάλη προσωπικότητα, έτσι και ο Κρόιφ είχε τις δικές του ιδιαιτερότητες ως χαρακτήρα, που τον έκαναν ωστόσο να ξεχωρίζει από τους άλλους. Φανατικός καπνιστής (ίσως αυτό να ήταν το μεγαλύτερο ελάττωμά του), ευθύς πάντοτε στο λόγο του, αλλά και με εκρηκτικό ταμπεραμέντο, ο Κρόιφ εμφανιζόταν αρκετές φορές στα ολλανδικά μέσα ως αιρετικός στις απόψεις του. 

Πως μπορείς όμως να χαρακτηρίζεις έτσι έναν αληθινό τεχνίτη της μπάλας, έναν 'μπον-βιβέρ' του ωραίου θεάματος; ''Το να παίζεις ποδόσφαιρο είναι πολύ απλό. Το να παίζεις όμως απλό ποδόσφαιρο, είναι το πιο δύσκολο πράγμα που υπάρχει'' έλεγε, κάτι που για τον ίδιο είχε βαρύνουσα σημασία, βλέποντας το ποδόσφαιρο που απέδιδε τότε ο Άγιαξ και η εθνική Ολλανδίας, δείγμα μεθοδικότητας, υπομονής και φυσικά πολλής και σκληρής δουλειάς. Μάλιστα, το μότο '' Υπάρχει μόνο μια μπάλα, οπότε πρέπει να την έχεις στην κατοχή σου' συμπυκνώνει ακριβώς όλο το νόημα του "total voetball" για τους Ολλανδούς. Συνεχές πρέσινγκ δηλαδή, ώστε να περιορίσεις τον χώρο στον αντίπαλο, κατοχή μπάλας και γρήγορη εναλλαγή για να κινείς εσύ τα νήματα της επίθεσης. 

Κάτι που δεν έκανε ακριβώς ... έτσι η Ολλανδία, στο Μουντιάλ του 2010 στα γήπεδα της Νότιας Αφρικής. Παρά το γεγονός ότι είχαν φτάσει στον τελικό, όπου θα αντιμετώπιζαν την Ισπανία, η αμυντικογενής διάταξη του Φαν Μάαρβαικ, τα 3 αμυντικά χαφ και το πολύ.. ξύλο έκαναν τον Κρόιφ να ξεσπάσει, μια μέρα πριν τον μεγάλο τελικό: "Σήμερα, θα είμαι με την Ισπανία, γιατί παίζει ωραίο ποδόσφαιρο και το αξίζει. Αυτή η Ολλανδία απεναντίας έχει ξεχάσει τις ποδοσφαιρικές της ρίζες, πως να είμαι μαζί της;" Μόνο ο Ιπτάμενος Ολλανδός θα είχε τα κότσια να πει κάτι τέτοιο για την εθνική της χώρας του, το οποίο πάντως ήταν πέρα για πέρα αληθινό..Τα λόγια καθώς και οι μεγάλες του ατάκες προκάλεσαν πάταγο και αποτέλεσαν οδηγό για τους νεότερους. "Τι είναι η ταχύτητα; Βλέπετε, πολλοί δημοσιογράφοι μπερδεύουν την ταχύτητα με την διαίσθηση. Αν αρχίσω να τρέχω λίγο πιο πριν από τους υπόλοιπους θα φαίνομαι γρηγορότερος.", "Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι λαθών. Όποιος κάνει τα λιγότερα κερδίζει" και πολλά ακόμα έχουν αφήσει το ανεξίτηλο σημάδι τους και είναι μια πολύ καλή απόδειξη του τεράστιου ποδοσφαιρικού αλλά και γνωστικού επιπέδου.

Ημέρα 23 Νοεμβρίου 2015. Η διάγνωση είναι καρκίνος στον πνεύμονα. Ήταν σοκ, ακόμη και για όσους είχαν απλώς ακουστά τα κατορθώματά του. Γι' αυτούς που είχαν δει στιγμές από τις ανεπανάληπτες παραστάσεις του σε εικόνες αρχείου ή στο διαδίκτυο, για να σιγουρευτούν πως αυτό το μυθικό τέρας του ποδοσφαίρου δεν έζησε μόνο στη φαντασία των παλαιότερων. Πολύ περισσότερο, ήταν σοκ για εκείνους που ευτύχησαν να θαυμάσουν τον αέρινο καλπασμό του στο τερέν, χωρίς να μπουν στη μηχανή του χρόνου: ο Γιόχαν Κρόιφ, που κανένας αντίπαλος δεν κατάφερε να τον σταματήσει, πρέπει να ντριμπλάρει και τον καρκίνο του πνεύμονα, για να νικήσει και πάλι. Τον θάνατο, αυτή τη φορά. Πάλεψε με θάρρος έως το τέλος… 

Σαν σήμερα πριν από ένα χρόνο, σε ένα σπίτι στην Βαρκελώνη η καρδιά αυτού του σπουδαίου άντρα σταμάτησε να χτυπάει. Ήρεμος, αξιοπρεπής και ξέροντας ότι είχε δώσει ακόμη μια μάχη. Αγαπημένος και αιώνια εγκλωβισμένος στις καρδιές και την εκτίμηση όλων όσων αγαπούν το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό. Σκορπίζοντας θλίψη σε ολόκληρο τον κόσμο. Γιατί ο Γιόχαν Κρόιφ ήταν πολλά παραπάνω από ένας απλός ποδοσφαιριστής. Και όπως και ο ίδιος είχε δηλώσει. "Κατά μια έννοια, είμαι αθάνατος". Και είχε απόλυτο δίκιο... ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΙΠΤΑΜΕΝΕ ΟΛΛΑΝΔΕ!