Πολιτική: η μόνη απάντηση στον τυφώνα της Ακροδεξιάς

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, η οποία σόκαρε όχι μόνο την αμερικανική πολιτική σκηνή αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, συνεχίζει να προκαλεί κύματα σοβαρής ανησυχίας καθώς ήδη τα πρώτα ονόματα που έχουν ανακοινωθεί ή φέρονται ως υποψήφια για τη διακυβέρνηση κινούνται, με ελάχιστες εξαιρέσεις που απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα, στις παρυφές της ρατσιστικής ακροδεξιάς ενώ και ο ίδιος ο νεοεκλεγείς πρόεδρος είναι εξαιρετικά απρόβλεπτος ως προς τις τοποθετήσεις του. 

Αυτή η εξέλιξη, παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, επηρεάζει βαθιά και προφανώς αρνητικά τα πολιτικά τεκταινόμενα στην Ευρώπη αφού με "σημαία" την αμφισβήτηση του κατεστημένου διάφορες βαθιά συντηρητικές, ακροδεξιές και ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις βρίσκονται ένα βήμα πριν την εξουσία σε σημαντικές χώρες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος όπως στη Γαλλία το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, στην Αυστρία το Κόμμα της Ελευθερίας του Νόρμπερτ Χόφερ και στην Ολλανδία ο ομώνυμος πολιτικός φορέας υπό τον Γκέερτ Βίλντερς. Ακόμη δε κι όπου τέτοια μορφώματα δεν βρίσκονται προ των πυλών της εξουσίας ενόψει εκλογών εντούτοις είναι σε θέση να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ατζέντα και το πολιτικό κλίμα όπως το AfD στη Γερμανία ή η ετερόκλητη ευρωσκεπτικιστική αντιπολίτευση στην Ιταλία ενώ δεν πρέπει να ξεχνούμε και τις λαϊκιστικές δυνάμεις που οδήγησαν την Μεγάλη Βρετανία εκτός ΕΕ (με την αμέριστη αρωγή του παροιμιωδώς ηλίθιου Κάμερον). 

Πολλοί υποστηρίζουν ότι μια σειρά από παράγοντες όπως η οικονομική κρίση, η τρομοκρατία, η αντικειμενική δυσκολία διαχείρισης των προσφυγικών ροών εκ μέρους της Δύσης, η γραφειοκρατία των Βρυξελλών, η παγκοσμιοποίηση και η ανεργία αποτελούν τις βασικές αιτίες που αυτά τα μορφώματα γνωρίζουν ραγδαία εκλογική και πολιτική άνοδο. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι το σύνολο των ψηφοφόρων αυτών των δυνάμεων απλώς επικαλούνται όλα τα παραπάνω για να δικαιολογήσουν αυτό που πραγματικά είναι: ακροδεξιοί, μισαλλόδοξοι, ρατσιστές και σκοταδιστές. Κατά πόσο όμως ισχύει αυτό; 

Κατ’ αρχάς είναι δεδομένα τόσο ότι ένας σημαντικός όγκος του εκλογικού ακροατηρίου έτρεφε ανέκαθεν συμπάθεια προς τέτοιες δυνάμεις όσο και ότι ένα εξίσου σημαντικό μερίδιο ψηφοφόρων αισθανόμενο περιθωριοποιημένο και απογοητευμένο από την κυρίαρχη πολιτική τάξη κατευθύνεται παραπλανημένο προς οποιονδήποτε εναντιώνεται σε αυτήν. Η άποψη όμως ότι οι μισοί ψηφοφόροι αυτών των κομμάτων είναι φασίστες και οι άλλοι μισοί ανόητοι εκτός από ανιστόρητη λειτουργεί και ως άλλοθι του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος στην εμμονή του να μην αγγίζει τον πυρήνα του προβλήματος που δεν είναι άλλο από τo έλλειμμα πολιτικής και δη την ανεπάρκεια των εκπροσώπων της ευρύτερης σοσιαλδημοκρατίας. 

Το φαινόμενο δεν είναι τωρινό, απλώς σήμερα βλέπουμε τις συνέπειες. Ο σπόρος είχε ήδη ριχθεί από τη δεκαετία του ’90 όταν τα τότε κεντροαριστερά σχήματα προεξάρχοντος του Εργατικού Κόμματος υπό τον Μπλερ, επέλεξαν το λεγόμενο Τρίτο Δρόμο, σε μία προσπάθεια να συγκεράσουν το συντηρητισμό με τον κοινωνικό φιλελευθερισμό και την οικονομία της αγοράς με την εποικοδομητική κρατική παρέμβαση. 

Η προσπάθεια αυτή απέτυχε στο οικονομικό κομμάτι της καθώς η οικονομία της αγοράς υπερίσχυσε εντυπωσιακά ενώ η διαχωριστική γραμμή Κεντροδεξιάς-Κεντροαριστεράς ουσιαστικά έσβησε, με τους πολίτες να μην μπορούν να εντοπίσουν σοβαρές διαφορές μεταξύ των δύο. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την κρίση ηγεσίας στην Ευρώπη και ειδικά στο σοσιαλδημοκρατικό χώρο, είχε ως συνέπεια την βαθμιαία ιδεολογική και πολιτική κυριαρχία της Δεξιας/Κεντροδεξιάς, τη συντηρητικοποίηση της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ανάδειξη της Ακροδεξιάς περισσότερο και της άκρας Αριστεράς λιγότερο, ως το αντίπαλο δέος με σαφείς θέσεις ενάντια στην οικονομία της αγοράς και την παγκοσμιοποίηση. Μία δύναμη που εξέφραζε όλους όσους απογοητεύονταν ή θίγονταν από το νέο αυτό σκηνικό. 

Κάπως έτσι, με την Κεντροαριστερά σε κρίση ταυτότητας, το παιχνίδι πλέον παιζόταν μεταξύ παραδοσιακής Δεξιάς και λαϊκιστικής/άκρας Δεξιάς. Η εκτόξευση των ποσοστών του αυστριακού Κόμματος της Ελευθερίας υπό τον Γεργκ Χάιντερ τη δεκαετία του ’90 και το 17% των ψήφων που κέρδισε ο ηγέτης του αντισημιτικού και ρατσιστικού Εθνικού Μετώπου Ζ.Μ. Λεπέν στην κούρσα της γαλλικής προεδρίας το 2002, ένα ποσοστό που τον οδήγησε για πρώτη φορά στο β' γύρο, είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. 

Η πρωτόγνωρη όμως ευδαιμονία πολιτών και κρατών που ακολούθησε την εισαγωγή του ευρώ το 2002 άμβλυνε την επίδραση αυτών των δυνάμεων προσωρινά, για να επανέλθουν μετά το 2008 "σαν έτοιμες από καιρό" εκμεταλλευόμενες την αδυναμία της ΕΕ να απαντήσει έγκαιρα και αποφασιστικά τόσο στη δομική κρίση του ευρώ όσο και στην τεράστια πρόκληση του προσφυγικού. 

Εν έτη λοιπόν 2016 τα μέλη του ιστορικού πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης βρίσκονται αντιμέτωπα με το πολύ ρεαλιστικό σενάριο σε λίγο καιρό να έχουν στην εξουσία ακροδεξιές κυβερνήσεις έτοιμες να τινάξουν στον αέρα μία τεράστια προσπάθεια δεκαετιών η οποία όμως, κακά τα ψέματα, έχει ήδη υπονομευθεί από τα τραγικά λάθη μίας και πλέον εικοσαετίας των παραδοσιακών κομματικών σχηματισμών και ιδίως εκείνων της Κεντροαριστεράς. 

Της Κεντροαριστεράς η οποία καλείται πλέον να αναμετρηθεί με τις ιστορικές της ευθύνες απέναντι στον πολίτη, το κράτος και την κοινωνία και να λειτουργήσει ως το δημοκρατικό και προοδευτικό αντίβαρο στην κοινωνική συντήρηση και την αχαλίνωτη οικονομία της αγοράς συμβαδίζοντας με τη σύγχρονη εποχή, χωρίς όμως να προσκολληθεί στην Κεντροδεξιά, όπως τις δύο περασμένες δεκαετίες. Για να επανέλθει η πολιτική αντιπαράθεση στο επίπεδο των ιδεών, των προτάσεων και των λύσεων και να ξαναγίνει υπόθεση εκείνων των δυνάμεων, συντηρητικών και κεντροαριστερών, που πιστεύουν στο ευρωπαϊκό εγχείρημα και την προοπτική έστω κι από διαφορετική σκοπιά. Αυτό όμως προϋποθέτει δύο στοιχεία: πρώτον ότι οι ελίτ του χώρου θα αφουγκράζονται τις κοινωνίες και τις ανάγκες τους και δεύτερον ότι πολύ σύντομα θα αναδειχθούν προσωπικότητες ικανές να ηγηθούν αυτής της προσπάθειας. Προς το παρόν τίποτα από τα δύο δε φαίνεται στον ορίζοντα.

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

Facebook

Twitter