Εργασιακό bullying: Θύτες και θύματα

ΓΡΑΦΕΙ Η ΒΑΓΙΑ ΖΙΩΓΑ 

Το bullying δεν είναι "προνόμιο" μόνο των παιδιών. Άλλωστε τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές ενηλίκων και κυρίως των γονέων τους. Το bullying μπορεί κάλλιστα να απευθύνεται από ενήλικες προς ενήλικες και να λαμβάνει χώρα σε διάφορα περιβάλλοντα, με κυρίαρχο το εργασιακό. Το εργασιακό bullying μπορεί να μετατρέψει τη δουλειά, που κάποτε αγαπούσατε, σε κάτι τρομακτικό. Είτε προέρχεται από κάποιον συνάδελφο είτε από τον προϊστάμενο σας, προκαλεί συναισθήματα ανασφάλειας και φόβου και σας κάνει να νιώθετε αβοήθητοι. Ο εργασιακός εκφοβισμός αποτελεί μία συστηματική προσπάθεια υποτίμησης της προσωπικότητάς σας, που θέτει σε κίνδυνο τόσο την υγεία σας (ψυχική και σωματική) όσο και την καριέρα σας. Είναι μία μορφή συναισθηματικής βίας, εξαιρετικά βλαβερή για την ψυχική σας ισορροπία. Το γεγονός ότι δεν αποτελεί ποινικά κολάσιμη πράξη, καθώς δεν είναι φυσική βία, καθιστά τον εργασιακό εκφοβισμό την πιο συχνή μορφή βίας στον εργασιακό χώρο, καθώς εμφανίζεται τέσσερις φορές πιο συχνά από την σεξουαλική παρενόχληση ή τις φυλετικές διακρίσεις (σύμφωνα με το Workplace Bullying Institute). 

Το προφίλ του "bully" 

Οι άνθρωποι που εκφοβίζουν προσπαθούν να χειραγωγούν τους άλλους για να πετύχουν τους στόχους τους. Συχνά δρουν μόνοι ή σε ολιγομελείς ομάδες για την επίτευξη αυτού του στόχου, αλλά δεν είναι ειλικρινείς και δίκαιοι ούτε καν μεταξύ τους. Απευθύνονται κυρίως σε συναδέλφους που εργάζονται σε κατώτερη ή ίση βαθμίδα με εκείνους. Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, είναι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση (όση αυτοπεποίθηση κι αν δείχνουν), που βιώνουν μία εσωτερική ντροπή. Πολλές φορές έχουν βιώσει και οι ίδιοι κάποιου είδους κακοποίηση. Συνήθως, επιτίθενται στους άλλους για να "ξορκίσουν" την ντροπή που νιώθουν για τον εαυτό τους και να μείνουν σε απόσταση ασφαλείας από τα συναισθήματά τους. Όσο πιο απειλητική είναι η ντροπή που νιώθουν (αν για παράδειγμα κινδυνεύουν να φανούν ανίκανοι στη δουλειά τους), τόσο πιο έντονα επιτίθενται. Εντοπίζουν τα τρωτά σημεία των θυμάτων τους και στοχεύουν σε αυτά, αλλά δεν είναι λίγες και οι φορές που προβάλλουν τις δικές τους ανασφάλειες πάνω στα θύματά τους. Αυτή η επίθεση τους δίνει μια αίσθηση ανωτερότητας που τόσο έχουν ανάγκη. 

Αυτοί που δέχονται bullying 

Τα θύματα του εκφοβισμού συνήθως έχουν ένα κοινό με τους θύτες, την εσωτερική ντροπή ή ανασφάλεια. Ωστόσο, εδώ έχουμε την ακριβώς αντίθετη αντιμετώπιση, την ενοχοποίηση δηλαδή του εαυτού για ότι του συμβαίνει. Πολλές φορές οι άνθρωποι που δέχονται bullying θεωρούν ότι φταίνε για αυτό και ότι με κάποιο τρόπο το προκαλούν ή το αξίζουν. Είναι πολύ πιθανό να είναι ιδιαίτερα εσωστρεφείς και να κρύβουν τα συναισθήματα που τους προκαλεί η ψυχολογική βία που δέχονται. Αυτή η αντιμετώπιση είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Επίσης, η παρατεταμένη έκθεση σε καταστάσεις εκφοβισμού μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα μετατραυματικού στρες (PTSD) στα θύματα, καθώς τέτοιες επιθέσεις αποτελούν τραυματικές εμπειρίες για όλους. 

Πως αντιμετωπίζεται 

Είναι πολύ σημαντικό μία συμπεριφορά εκφοβισμού να μην παραβλέπεται και να αντιμετωπίζεται άμεσα! Πολλές φορές τα θύματα θεωρούν ότι αν κάνουν ότι δεν άκουσαν ή δεν κατάλαβαν την προσβολή, αυτό θα σταματήσει και δε θα ξανασυμβεί. Ωστόσο στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Ο θύτης παίρνει την ικανοποίηση που αναζητά και συνεχίζει. Επιπλέον, τέτοιου είδους συμπεριφορές είναι καλύτερο να αντιμετωπίζονται συλλογικά, από το σύνολο των συναδέλφων. Αν όλοι οι υπόλοιποι αποδοκιμάσουν το άτομο ή τη μικρή ομάδα ατόμων που προβαίνουν σε υποτιμητικές συμπεριφορές, τότε εκείνοι θα χάσουν τη δύναμή τους και θα έρθουν αντιμέτωποι με την απομόνωση. Φυσικά, το μοίρασμα των συναισθημάτων με τους συναδέλφους θα βοηθήσει και το θύμα να νοιώσει πιο δυνατός, λιγότερο φοβισμένος και ότι δεν είναι μόνος σε αυτό. Γενικότερα, τα άτομα που έρχονται αντιμέτωπα με τον εκφοβισμό και με οποιαδήποτε άλλη μορφή βίας είναι σημαντικό να μοιράζονται τα συναισθήματά τους, πρώτα με τους δικούς τους ανθρώπους και στη συνέχεια με τους συναδέλφους τους. Έτσι θα έρθουν ένα βήμα πιο κοντά στο να αποκαλύψουν τον θύτη και να καταγγείλουν το συμβάν. 

Να θυμάστε ότι η ευθύνη για την αντιμετώπιση τέτοιων γεγονότων ανήκει σε όλους μας, δε χρειάζεται να γίνουμε θύματα για να αντιδράσουμε! Η ανοχή αποτελεί σιωπηλή συναίνεση. 

Βάγια Ζιώγα

Ψυχολόγος