Συνηθίζοντας την οσμή του φόβου

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΡΑΒΙΑΣ

Για ακόμα μια φορά, μια τρομοκρατική επίθεση ήρθε να επισκιάσει το χριστουγεννιάτικο κλίμα, να "σκοτώσει" την χαλαρότητα που περιβάλλει αυτές τις γιορτινές μέρες, και να στρέψει – κακώς – αλλού την προσοχή μας... 

Το Στρασβούργο, τουλάχιστον από όσο μπορώ να κρίνω από διηγήσεις και σχολιασμούς φίλων που το έχουν επισκεφτεί, αποτελεί μια ιδιαίτερα όμορφη πόλη. Βρίσκεται κοντά στα γαλλογερμανικά σύνορα, είναι διάσημη για τα (πανάκριβα) κρασιά της, για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που εδρεύει εκεί, αποτελεί ιδιαίτερη πατρίδα του Γουτεμβέργιου και του Αρσέν Βενγκέρ. Και από την περασμένη Τρίτη, ήρθε να προστεθεί σε μια λίστα που χρόνο με το χρόνο όλο και μεγαλώνει… 

Αυτή του φόβου, η οσμή του οποίου – δυστυχώς – αποδεικνύεται πως δεν γνωρίζει όρια, σύνορα, φυλές, θρησκείες. Για ακόμα μια φορά μια πόλη, σίγουρα όχι η πλέον διάσημη της Γαλλίας, έρχεται στο προσκήνιο, να τραβήξει λίγη ακόμα προσοχή από τα media, το διαδίκτυο, για τον πλέον ακατάλληλο λόγο. Αρκεί ένας παρανοϊκός και μισαλλόδοξος τύπος να στρέψει τα πυρά του κατά ανθρώπων που δεν γνώριζε και δεν του έφταιγαν σε τίποτα. 

Κάτι που φυσικά – ω, τι έκπληξη – ήρθε να συμβεί εκ νέου τέτοιες μέρες, γιορτινές, όπου ο κόσμος βρίσκει όλο και περισσότερο (και το έχει μάλλον ανάγκη) την ανάγκη να βγει, να δει βιτρίνες και ψώνια, να πάρει μυρωδιές, να νιώσει λίγο χριστουγεννιάτικο κλίμα. Να βρει βρε αδερφέ την ευκαιρία, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η καθημερινότητα μας, να ξεσκάσει λίγο. Χωρίς να υπολογίζει ότι ένας μανιακός μπορεί να εμφανιστεί κάπου και να του στερήσει ακόμα και την ίδια του τη ζωή. 

Το άσχημο, δευτερευόντως πάντα μετά τις τέσσερις χαμένες ζωές στην αγορά του Στρασβούργου, είναι ότι οι πολίτες συνηθίζουν σε αυτές τις εικόνες και από ένα σημείο και μετά δεν τους προκαλείται κάποια έκπληξη ή εντύπωση. Βασικό χαρακτηριστικό της είδησης άλλωστε είναι η σπανιότητα. Τρία χρόνια μετά το Μπατακλάν, έστω και σταδιακά, το συναίσθημα αυτό έχει υποχωρήσει. Διότι έκτοτε ήρθαν το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες, η Στοκχόλμη, η Νίκαια, η Ρώμη, η Βαρκελώνη, και τελευταίο στη λίστα αυτή το Στρασβούργο. 

Όσο παράλογο και αν ακούγεται, ο στόχος αυτών που θέλουν τον κόσμο τσιτωμένο, έχει ουσιαστικά επιτευχθεί. Να σκέφτεσαι να πας κάπου, να κάνεις τους ανάλογους σχεδιασμούς, να το συζητάς με κόσμο, και σίγουρα ένας – όχι απαραίτητα άδικα – να βρεθεί να πει: "καλά ρε, δεν φοβάσαι μην χτυπήσουν εκεί"; 

Φυσικά, κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να σκέπτεται τόσο πεσιμιστικά. Η ιδέα και μόνο όμως να έχει βρεθεί εσύ ή κάποιος συγγενής ή κάποιος φίλος σου σε κάποιο από τα μέρη που πρόσφατα έχουν πληγεί, σε βάζει αυτομάτως στη θέση των άτυχων ανθρώπων που βρέθηκαν στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή. Διότι και εκείνοι δεν το σκέφτονταν αυτό, δεν θα μπορούσαν κιόλας… 

Στην Ελλάδα "τσιμπάμε" συχνά, επίσης, με την ιδέα ότι αυτά συμβαίνουν αλλού, σε άλλες χώρες της Ευρώπης, σε χώρες που για κάποιους "έχουν φταίξει και τα παθαίνουν", που "έλα μωρέ τώρα που δεν προσέχουν τώρα ποιον βάζουν μέσα", που, που, που… 

Θεωρώντας πως εμείς θα μένουμε μια ζωή στο απυρόβλητο, χωρίς να κατανοούμε πως ο κίνδυνος δεν είναι "προνόμιο" αποκλειστικά και μόνο ενός ή λίγων λαών. Δεν έχει να κάνει με το πού, έχει να κάνει με το τί, διότι ως άνθρωπος, όπου και αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, δεν γίνεται να μην επηρεάζεσαι. 

Ακόμα και στην πιο ψυχρή εκδοχή των πραγμάτων όμως, μπορεί να επέλθει η διαπίστωση πως και εμείς, νοιαζόμαστε δε νοιαζόμαστε για ό,τι συμβαίνει μακριά από την αυλή μας, ίδιοι δεν είμαστε. Ή τουλάχιστον, όπως ήμασταν μερικά χρόνια πριν. Αρκεί μια μικρή ματιά γύρω μας για να το παρατηρήσουμε. 

Μπαίνει κάποιος σε ένα μετρό και φοβάται, αγχώνεται, στραβώνει που κάποιος συνάνθρωπος του με άλλο χρώμα δέρματος, θρησκεία ή εθνικότητα, βρίσκεται δίπλα του. Βλέπει μια τσάντα σε μια αποβάθρα ή σε ένα λεωφορείο, και κάνει απίθανους συνειρμούς για το τί αυτή μπορεί να περιέχει. Γυρνώντας ένα βράδυ με τα πόδια σπίτι του, περνώντας από κάποιο σκοτεινό στενό, θα ρίξει δυο και τρία βλέμματα γύρω του για το αν τον ακολουθεί κανείς.

Πολλές, μικρές αλλά υπαρκτές εκφάνσεις του φόβου γύρω μας, έστω ως σκέψεις, ακριβώς και μόνο επειδή η όλη περιρρέουσα ατμόσφαιρα μάς κάνει φύσει πιο ψιλιασμένους. 

Όπως ο Ούινστον Τσόρτσιλ έλεγε πως η ιστορία δε γράφεται με τα αν και τα ίσως, έτσι και η ζωή σίγουρα δεν μπορεί να προχωρά με τον φόβο. Αρκεί αυτόν να βρίσκουμε το θάρρος να τον καταπολεμούμε, να τον βάζουμε στην άκρη, να τον αναγκάζουμε να κάνει ένα βήμα πίσω, μέχρι να κλειστεί στο ντουλάπι της λήθης που κουβαλάει καθένας μας νοητά στο μυαλό του. Με τα τωρινά δεδομένα, η μέρα αυτή μοιάζει ακόμα πολύ μακριά…

Χρήστος Γραβιάς