O COVID-19 αλλάζει την Ευρώπη;

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΔΗΣ*  

Η αλήθεια είναι πως επειδή κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τις εξελίξεις που έλαβαν χώρα τους τελευταίους μήνες σε ολόκληρο τον πλανήτη με την πανδημία COVID-19, έχουν έρθει πραγματικά τα πάνω κάτω. Άλλαξε η καθημερινότητα μας, αλλάζει στάση σε κάποια πράγματα και η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είτε το θέλουν κάποιοι είτε όχι… 

Η πρόταση της Κομισιόν με το Next Generation EU έσπασε πολλά ταμπού, καθώς η ΕΕ στη συγκεκριμένη συγκυρία θα λειτουργήσει (εκτός εξαιρετικού απροόπτου) ως μια ενιαία φεντεραλιστική οικονομική οντότητα, δίνοντας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την ισχυρή πιστοληπτική αξιολόγησή της. Με αυτό τον τρόπο έχει σκοπό να δανειστεί από τις αγορές 750 δισ. ευρώ καθώς εγγυάται για τις επιχορηγήσεις και εγγυήσεις χρημάτων και για τα δάνεια (με πολύ χαμηλό επιτόκιο) που θα παραχωρήσει στα κράτη-μέλη. Αυτό που προσπαθεί να πετύχει η Επιτροπή είναι σε ένα βαθμό να θωρακίσει την Ευρωζώνη, παρέχοντας παράλληλα βοήθεια σε χώρες με πρόβλημα χρέους (Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα). Πρέπει βεβαίως εδώ να τονίσουμε ότι αυτά τα χρήματα είναι πολύ λιγότερα απ’ όσα ζήτησε το Ευρωκοινοβούλιο στα σχετικά ψηφίσματά του, στην πιο πρόσφατη Ολομέλεια. 

Το Next Generation EU, που βασίζεται στη λεγόμενη γαλλο-γερμανική πρόταση Μακρόν-Μέρκελ, έχει θετικά στοιχεία, καθώς παρά τις καθυστερήσεις, περιλαμβάνει πολλά από τα αιτήματα των προοδευτικών δυνάμεων ειδικά του Νότου της ΕΕ (αμοιβαιοποίηση, αλληλεγγύη). Ταυτόχρονα φαίνεται πως διαιρεί τις ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες, καθώς υπάρχουν κόμματα των Σοσιαλιστών και των Πρασίνων σε χώρες της ΕΕ τα οποία τοποθετούνται ενάντια σε λογικές αμοιβαιοποίησης, ενώ την ίδια στιγμή κόμματα της δεξιάς (ΕΛΚ) έχουν θετική στάση σε μια τέτοια εξέλιξη. 

Όλα τα παραπάνω θα έχουν νόημα και αξία, αρκεί βεβαίως να περάσει η πρόταση και από το Συμβούλιο, καθώς δεν είναι λίγες οι χώρες που διαφωνούν με το συγκεκριμένο σχέδιο. Στο ECOFIN  του Ιουνίου υπήρξε πρόοδος, όχι όμως και λύση, επομένως πολλοί δεν είναι αισιόδοξοι ότι όλα θα ξεκαθαρίσουν στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 19 Ιουνίου. Η καθυστέρηση δυστυχώς μπορεί να συνεχιστεί, ενώ οι οικονομίες χρειάζονται άμεσα ενίσχυση… 

Ελλάδα 

Σε σχέση με τη χώρα μας, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) προβλέπει στην καλύτερη περίπτωση 8% ύφεση το 2020 ενώ το 2021 αναμένεται 4,5% ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα αποφύγει η χώρα μας τις αρνητικές συνέπειες μιας νέας κρίσης. Απ’ ότι φαίνεται, τα 32 περίπου δισ. ευρώ (22,5 ως επιχορηγήσεις και 9,5 ως δάνεια) που μπορεί να λάβει η Ελλάδα θα είναι με τη μορφή προγραμμάτων αξιοποίησης. Η Κομισιόν θέλει να δοθούν χρήματα εμπροσθοβαρώς, παρ’ όλα αυτά υπολογίζει ότι λιγότερο από το 25% των χρημάτων θα μπορέσει να αξιοποιηθεί μέχρι τα τέλη του 2022. Και αυτό βεβαίως αν μπορούσε η ελληνική κυβέρνηση να πετύχει 100% απορρόφηση, πράγμα ανέφικτο – ειδικά εάν μιλάμε για κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας η οποία έχει δείξει στο παρελθόν πολλές φορές κακοδιαχείρηση… Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως είπε και ο πρόεδρός του Αλέξης Τσίπρας, είναι ότι αυτά τα χρήματα θα πρέπει να αξιοποιηθούν για να δοθεί μια αναπτυξιακή ώθηση, µε γνώμονα πάντοτε την άμβλυνση και όχι την διεύρυνση των ανισοτήτων. 

Έχοντας τα παραπάνω ως δεδομένα, η κυβέρνηση προχώρησε σε έκδοση νέου 10ετους ομολόγου για άντληση χρημάτων (περίπου 3 δις ευρώ) με επιτόκιο κοντά στο 1,57%. Ίσως να αναγκαστεί να στραφεί και προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), ο οποίος μπορεί να φέρει στη χώρα μας περίπου 3,7 δισ. ευρώ, αποκλειστικά όμως για τον τομέα της Υγείας. Αν και πολλοί είναι επιφυλακτικοί για μια τέτοια εξέλιξη, ανάμεσά τους και η αξιωματική αντιπολίτευση, δικαιολογημένα, γιατί οι προηγούμενες εμπειρίες με τον ESM δεν είναι απαραίτητα οι καλύτερες, εάν γίνει απολύτως ξεκάθαρο ότι αυτά τα κεφάλαια δεν έχουν "μνημονιακούς όρους", η κυβέρνηση ίσως αναγκαστεί να τα αξιοποιήσει άμεσα. Πολλοί όμως αμφιβάλουν για τις προθέσεις της κυβέρνησης σε σχέση με την υγεία στην πατρίδα μας…

* Ο Βασίλης Κατσαρδής είναι πολιτικός σύμβουλος της Ευρωομάδας της Αριστεράς GUE/NGL στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
* Πηγή Reformer.gr