Ανεργία των νέων: τα μέτρα της ΕΕ για την καταπολέμησή της

Η οικονομική κρίση οδήγησε σε δραματική αύξηση των ποσοστών της ανεργίας των νέων στην ΕΕ, με τις πολιτικές για την απασχόληση και τη νεολαία να εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Ωστόσο, στο πλαίσιο της δράσης της για μια πιο κοινωνική Ευρώπη, η ΕΕ έχει ήδη αναλάβει μια σειρά πρωτοβουλιών που έρχονται να συμπληρώσουν τις εθνικές πολιτικές. 

Η υποστήριξη αυτή επικεντρώνεται στη χρηματοδότηση προγραμμάτων για την απασχόληση των νέων, στη βελτίωση της ποιότητας των προγραμμάτων μαθητείας και πρακτικής άσκησης, στην προσφορά ευκαιριών απασχόλησης και διεθνούς εκπαίδευσης και στην ενδυνάμωση της νεολαίας μέσω έργων εθελοντισμού. 

Η ανεργία των νέων στην Ευρώπη σε αριθμούς 

H εύρεση μιας πρώτης πραγματικής θέσης εργασίας ενισχύει τη θέση των νέων, βοηθώντας τους να γίνουν ανεξάρτητοι πολίτες με αυτοπεποίθηση. Η απουσία μελλοντικών προοπτικών και η μακροχρόνια ανεργία αυξάνουν τις πιθανότητες επιστροφής των νέων στην ανεργία και παρακωλύουν την ομαλή εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους. Η ανεπιτυχής αναζήτηση εργασίας και η έλλειψη ευκαιριών κατάρτισης δημιουργούν αισθήματα απομόνωσης, εξάρτησης και αχρηστίας μεταξύ των νέων ανθρώπων. Παράλληλα, επηρεάζουν αρνητικά την οικονομία και την γηράσκουσα κοινωνία μας. 

Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2019, η ανεργία των νέων στην ΕΕ μειώθηκε από το ανώτατο επίπεδο του 2013 στο 14,6%, περισσότερο από το συνολικό ποσοστό της ανεργίας. Το ποσοστό των νέων μεταξύ 15 και 24 ετών στην ΕΕ που δεν βρίσκονται σε απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση μειώθηκε από το 13,2% το 2012 στο 10,3% στο τρίτο τρίμηνο του 2018. Παρόλα αυτά, το ποσοστό ανεργίας παραμένει υψηλότερο σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Χρηματοδότηση προγραμμάτων για την απασχόληση των νέων 

Για την καταπολέμηση του προβλήματος, τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν, το 2013, ότι όλοι οι νέοι κάτω των 25 ετών θα λαμβάνουν ποιοτική προσφορά εργασίας, συνεχή εκπαίδευση, μαθητεία ή πρακτική άσκηση εντός τεσσάρων μηνών από τη στιγμή που καθίστανται άνεργοι ή εξέρχονται από την επίσημη εκπαίδευση, σύμφωνα με το πρόγραμμα "Εγγυήσεις για τη Νεολαία". 

Το βασικό εργαλείο της ΕΕ για τη χρηματοδότηση μέτρων και προγραμμάτων είναι η “Πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων”. Ξεκίνησε με σκοπό τη στήριξη των νέων που ζουν σε περιοχές όπου το 2012 η ανεργία των νέων ήταν υψηλότερη από 25%. 

 Το 2017 συμπληρώθηκε με τις περιοχές όπου το 2016 η ανεργία των νέων ήταν υψηλότερη από 25%. 

 Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πάνω από 20 εκατ. νέοι άνθρωποι έχουν εγγραφεί σε προγράμματα παροχής εγγυήσεων για τηνεολαία από το 2014, ενώ η Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων παρείχε άμεση στήριξη σε 2,4 εκατ. νέους έως το τέλος του 2017. 

 H πλατφόρμα της Eυρωπαϊκής Συμμαχίας για θέσεις μαθητείας εγκαινιάστηκε για την υποστήριξη των προγραμμάτων παροχής εγγυήσεων και τη βελτίωση της ποιότητας των πρακτικών ασκήσεων στην Ευρώπη. 

 Μαθητείες και πρακτικές ασκήσεις υψηλής ποιότητας 

Το 2014, οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν σε ένα ποιοτικό πλαίσιο για πρακτικές ασκήσεις με συστάσεις, με στόχο να παρέχονται στους νέους εμπειρίες μαθητείας υπό ασφαλείς και δίκαιες συνθήκες, αυξάνοντας παράλληλα τις προοπτικές απασχόλησής τους. 

 Παροχή 

 Οι πολιτικές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τα συστήματα κατάρτισης εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Η ΕΕ αναλαμβάνει, από την πλευρά της, τον συντονισμό και την υποστήριξη των κρατών μελών μέσω εργαλείων πολιτικής συνεργασίας και χρηματοδότησης, όπως είναι το πρόγραμμα Erasmus+. 

Η έναρξη της διαδικασίας της Μπολόνια, το 1999, έχει διευκολύνει την αμοιβαία αναγνώριση των πτυχίων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε 48 χώρες. Σήμερα, οι πτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί τίτλοι σπουδών αναγνωρίζονται μέσω μιας μη δεσμευτικής διαδικασίας αμοιβαίας αναγνώρισης. 

Το 2018, οι ευρωπαϊκές χώρες υιοθέτησαν μία Σύσταση για την προαγωγή της αυτόματης αμοιβαίας αναγνώρισης των τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η Σύσταση καλεί τα κράτη μέλη να αναλάβουν την πρωτοβουλία αναγνώρισης των πτυχίων έως το 2025. 

 Υπάρχουν ήδη διάφορα εργαλεία στην ΕΕ που διευκολύνουν την αναγνώριση των προσόντων και τη διασυνοριακή επικύρωση των πιστοποιητικών κατάρτισης και δια βίου μάθησης: 

 - Το ευρωπαϊκό πλαίσιο επαγγελματικών προσόντων, ένα μη δεσμευτικό νομικό εργαλείο που τέθηκε σε ισχύ το 2018 και συμβάλει στη σύγκριση συστημάτων εθνικών συστημάτων επαγγελματικών προσόντων 

 - Τα έγγραφα Europass που βοηθούν τους πολίτες να παρουσιάσουν τις δεξιότητες και τα προσόντα τους με σαφή και εύληπτο τρόπο ώστε να βρουν θέση εργασίας ή ευκαιρία εκπαίδευσης 

 - Το Ευρωπαϊκό σύστημα ακαδημαϊκών μονάδων για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση που διευκολύνει την αναγνώριση και επικύρωση επαγγελματικών προσόντων και γνώσεων που αποκτήθηκαν σε διαφορετικά εθνικά πλαίσια 

Η ΕΕ στοχεύει στην οικοδόμηση ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης για να δώσει τη δυνατότητα παροχής της καλύτερης δυνατής εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και εξεύρεσης εργασίας σε όλους τους νέους, σε όλη την Ευρώπη. 

Το πρόγραμμα της ΕΕ για τη στήριξη της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της νεολαίας και του αθλητισμού στην Ευρώπη ονομάζεται Erasmus+ και επικεντρώνεται στην κινητικότητα και την διακρατική συνεργασία. Ξεκίνησε ως πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών το 1987 και μέχρι το 2014, προσέφερε ευκαιρίες για καθηγητές, ασκούμενους και εθελοντές όλων των ηλικιών.

Το Erasmus+ δίνει στους φοιτητές τη δυνατότητα να σπουδάσουν στο εξωτερικό, προσφέρει ευκαιρίες κατάρτισης και επιμόρφωσης του προσωπικού που απασχολείται στον τομέα της εκπαίδευσης, και παρέχει υποστήριξη για προγράμματα ανταλλαγής νέων και πρακτικές ασκήσεις. 

Το πρόγραμμα προσφέρει, επίσης, χρηματοδότηση σε οργανώσεις (π.χ. σχολεία, πανεπιστήμια, οργανώσεις νεολαίας...κλπ.), δίνοντάς τους έτσι την ευκαιρία να οικοδομούν στρατηγικές εταιρικές σχέσεις και οργανώσεις άλλων χωρών. 

Το Erasmus + (2014-2010) προσφέρει ευκαιρίες κινητικότητας σε πάνω από 4 εκατ. άτομα ενώ έχουν διαμορφωθεί πάνω από 25.000 στρατηγικές συμπράξεις. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνει τον τριπλασιασμό του προϋπολογισμού για το επόμενο πρόγραμμα Erasmus + της περιόδου 2021-2027.