Η ΕΕ ενέκρινε την έκτη δέσμη κυρώσεων κατά της Ρωσίας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαιρετίζει την έγκριση της έκτης δέσμης περιοριστικών μέτρων κατά της Ρωσίας τα οποία συγκαταλέγονται στις πιο ορατές, άμεσες και ισχυρές αντιδράσεις της ΕΕ στη βάναυση και απρόκλητη επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένης της συστημικής βίας και των φρικαλεοτήτων που διαπράττονται κατά του άμαχου πληθυσμού. Η δέσμη αυτή επιβάλλει επίσης περαιτέρω κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας, λαμβανομένης υπόψη της εμπλοκής της σε αυτή την επίθεση. 

Μαζί με τις πέντε προηγούμενες δέσμες, οι κυρώσεις που εγκρίθηκαν είναι άνευ προηγουμένου και έχουν σχεδιαστεί με στόχο την περαιτέρω αύξηση της οικονομικής πίεσης που ασκείται στη Ρωσία και την υπονόμευση της ικανότητάς της να διεξάγει πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Όπως και οι προηγούμενες δέσμες κυρώσεων, καταρτίστηκαν σε συντονισμό με τους διεθνείς εταίρους. 

Η συγκεκριμένη δέσμη μέτρων περιλαμβάνει πλήρη απαγόρευση των εισαγωγών από θαλάσσης ρωσικού αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου. Η απαγόρευση αυτή καλύπτει το 90 % των σημερινών εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία. Η απαγόρευση υπόκειται σε ορισμένες μεταβατικές περιόδους, ώστε να καταστεί δυνατή η προσαρμογή του τομέα και των διεθνών αγορών, καθώς και σε προσωρινή εξαίρεση για το αργό πετρέλαιο που μεταφέρεται μέσω αγωγών, για να εξασφαλιστεί η σταδιακή παύση εισαγωγής του ρωσικού πετρελαίου με ομαλό τρόπο. Αυτό θα επιτρέψει στην ΕΕ και στους εταίρους της να εξασφαλίσουν εναλλακτικούς προμηθευτές και θα ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου.

Όσον αφορά τους εξαγωγικούς περιορισμούς, η σημερινή δέσμη μέτρων περιλαμβάνει περιορισμούς στις χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή χημικών όπλων. 

Πέραν των κυρώσεων, η ΕΕ κατέστησε σαφές ότι η μείωση της εξάρτησής μας από τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Η Επιτροπή ενέκρινε το σχέδιο REPowerEU στις 18 Μαΐου 2022 για τον τερματισμό της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατόν και για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. 

Βάσει πρότασης του Ύπατου Εκπροσώπου, η ΕΕ περιέλαβε επίσης σήμερα στον κατάλογο των κυρώσεων υψηλόβαθμους αξιωματικούς του στρατού και άλλα άτομα που διέπραξαν εγκλήματα πολέμου στη Μπούτσα και που ευθύνονται για την απάνθρωπη πολιορκία της Μαριούπολης. Περιέλαβε επίσης οντότητες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον στρατιωτικό τομέα και κατασκευάζουν εξοπλισμό και λογισμικό που χρησιμοποιούνται στην επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Στις νέες καταχωρίσεις περιλαμβάνονται πολιτικές και επιχειρηματικές προσωπικότητες, πρόσωπα που ασκούν προπαγάνδα και άτομα που διατηρούν στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο. 

Η δέσμη μέτρων περιλαμβάνει τα ακόλουθα: 

1) Περιορισμοί στις εισαγωγές πετρελαίου 

Το 2021 η ΕΕ εισήγαγε από τη Ρωσία αργό πετρέλαιο αξίας 48 δισ. EUR και προϊόντα διύλισης πετρελαίου αξίας 23 δισ. EUR. Βάσει κοινής πρότασης του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και της Επιτροπής, τα κράτη μέλη αποφάσισαν σήμερα να επιβάλουν απαγόρευση εισαγωγής των προϊόντων αυτών. Οι κυρώσεις αυτές θα τεθούν σε ισχύ πάραυτα και θα έχουν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου χωρίς να προκληθούν κλυδωνισμοί. Όσον αφορά το διά θαλάσσης μεταφερόμενο αργό πετρέλαιο, οι συναλλαγές άμεσης παράδοσης στην αγορά (οι λεγόμενες «συναλλαγές spot») και η εκτέλεση των ισχυουσών συμβάσεων θα επιτρέπονται για έξι μήνες από την έναρξη ισχύος, ενώ όσον αφορά τα προϊόντα πετρελαίου θα επιτρέπονται για οκτώ μήνες από την έναρξη ισχύος. Τα κράτη μέλη που έχουν ιδιαίτερη εξάρτηση από αγωγούς από τη Ρωσία μπορούν να τύχουν προσωρινής εξαίρεσης και να εξακολουθήσουν να παραλαμβάνουν αργό πετρέλαιο που παραδίδεται μέσω αγωγών, έως ότου το Συμβούλιο αποφασίσει διαφορετικά. Ωστόσο, τα κράτη μέλη που επωφελούνται από την εξαίρεση αυτή δεν θα μπορούν να μεταπωλήσουν το εν λόγω αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα πετρελαίου σε άλλα κράτη μέλη ή σε τρίτες χώρες. Λόγω της ειδικής γεωγραφικής της έκθεσης, συμφωνήθηκε ειδική προσωρινή παρέκκλιση έως το τέλος του 2024 για τη Βουλγαρία, η οποία θα μπορεί να εξακολουθήσει να εισάγει αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου μέσω θαλάσσιων μεταφορών. Επίσης, η Κροατία θα μπορεί να επιτρέπει έως το τέλος του 2023 την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου εσωτερικής καύσης υπό κενό, το οποίο είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του διυλιστηρίου της. 

2) Υπηρεσίες μεταφοράς πετρελαίου 

Μετά από μεταβατική περίοδο 6 μηνών, θα απαγορευθεί στις επιχειρήσεις της ΕΕ να ασφαλίζουν και να χρηματοδοτούν τη μεταφορά πετρελαίου προς τρίτες χώρες, ιδίως μέσω θαλάσσιων οδών. Αυτό θα καταστήσει ιδιαίτερα δύσκολο για τη Ρωσία να εξακολουθήσει να εξάγει αργό πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου στον υπόλοιπο κόσμο, δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις της ΕΕ είναι σημαντικοί πάροχοι τέτοιων υπηρεσιών. 

3) Μέτρα για τις χρηματοπιστωτικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες

Αποκλείστηκαν από το σύστημα Swift τρεις ακόμη ρωσικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης τράπεζας της Ρωσίας, Sberbank, καθώς και μία επιπλέον λευκορωσική τράπεζα. Οι τράπεζες αυτές είναι κρίσιμης σημασίας για το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και την ικανότητα του Πούτιν να εξακολουθήσει να διεξάγει πόλεμο. Θα παγιώσει την απομόνωση του ρωσικού χρηματοπιστωτικού τομέα από το διεθνές σύστημα. Τα μέτρα για τα εμπιστεύματα έχουν βελτιωθεί και έχουν θεσπιστεί κατάλληλες εξαιρέσεις σε αναθεωρημένη έκδοση της διάταξης (π.χ. για ανθρωπιστικούς σκοπούς ή για την κοινωνία των πολιτών). Απαγορεύεται πλέον η παροχή στη ρωσική κυβέρνηση, καθώς και σε νομικά πρόσωπα, οντότητες ή φορείς εγκατεστημένους στη Ρωσία, ορισμένων υπηρεσιών που αφορούν —άμεσα ή έμμεσα— τις επιχειρήσεις, όπως η λογιστική, ο λογιστικός έλεγχος, ο υποχρεωτικός έλεγχος, οι υπηρεσίες τήρησης λογιστικών βιβλίων και παροχής φορολογικών συμβουλών, επιχειρηματικών συμβουλών και συμβουλών σε θέματα διοίκησης, καθώς και οι υπηρεσίες δημοσίων σχέσεων. 

4) Αναστολή ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης

Έχουν ανασταλεί οι ραδιοτηλεοπτικές δραστηριότητες άλλων τριών ρωσικών κρατικών πρακτορείων — Rossiya RTR/RTR Planeta, Rossiya 24/Russia 24, και TV Centre International. Τα πρακτορεία αυτά συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων μέσων παραπληροφόρησης που υποστηρίζουν το Κρεμλίνο και απευθύνονται σε ακροατήρια στην Ουκρανία και την ΕΕ διαδίδοντας προπαγάνδα υπέρ της επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Αρκετές ρυθμιστικές αρχές στα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ήδη λάβει μέτρα κατά των εν λόγω ρωσικών κρατικών ραδιοτηλεοπτικών φορέων και σταθμών, οι οποίοι θα απαγορεύεται πλέον να διανέμουν το περιεχόμενό τους σε ολόκληρη την ΕΕ, υπό οποιαδήποτε μορφή και με οποιονδήποτε τρόπο, καλωδιακά, μέσω δορυφόρου, στο διαδίκτυο ή μέσω εφαρμογών για έξυπνα τηλέφωνα. Απαγορεύθηκε επίσης η διαφήμιση προϊόντων ή υπηρεσιών σε μέσα ενημέρωσης που υπόκεινται σε κυρώσεις. 

5) Περιορισμοί επί των εξαγωγών

Η σημερινή δέσμη μέτρων προβλέπει επίσης περαιτέρω περιορισμούς στις εξαγωγές. Ο κατάλογος των ειδών προηγμένης τεχνολογίας των οποίων η εξαγωγή στη Ρωσία απαγορεύεται διευρύνθηκε ώστε να συμπεριλάβει πρόσθετες χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη διαδικασία κατασκευής χημικών όπλων, οι οποίες υπόκεινται σε ελέγχους ήδη από το 2013 για άλλους προορισμούς, όπως η Συρία. Επιπλέον, η σημερινή δέσμη μέτρων διευρύνει περαιτέρω τον κατάλογο των φυσικών και νομικών προσώπων ή οντοτήτων που συνδέονται με το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα της Ρωσίας. Τα εν λόγω φυσικά και νομικά πρόσωπα ή οντότητες δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς, όπως η ηλεκτρονική, οι επικοινωνίες, τα όπλα, τα ναυπηγεία, η μηχανική και η επιστημονική έρευνα. Με την επικαιροποίηση αυτή, η ΕΕ ευθυγραμμίζεται με τα μέτρα που έχουν λάβει οι ΗΠΑ, ενώ και άλλοι εταίροι αναμένεται να ευθυγραμμιστούν με αυτά στο εγγύς μέλλον. Η δέσμη προσθέτει το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Δημοκρατία της Κορέας στο παράρτημα των χωρών εταίρων που έχουν θεσπίσει ουσιαστικά ισοδύναμους περιορισμούς επί των εξαγωγών. Ο κατάλογος των οντοτήτων της Λευκορωσίας που υπόκεινται σε περιορισμούς έχει διευρυνθεί σημαντικά (από 1 οντότητα σε 25). Αυτό αφορά τις άδειες πώλησης, προμήθειας, μεταφοράς ή εξαγωγής αγαθών και τεχνολογιών διπλής χρήσης, καθώς και αγαθών και τεχνολογιών που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη στρατιωτική και τεχνολογική ενίσχυση της Λευκορωσίας ή στην ανάπτυξη του λευκορωσικού τομέα άμυνας και ασφάλειας.