ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων

 ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ  Εδώ και δύο δεκαετίες, το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων συνεχίζει να παραμένει ένα βασικό και...


 ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ 

Εδώ και δύο δεκαετίες, το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων συνεχίζει να παραμένει ένα βασικό και άλυτο πρόβλημα για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Αν και κανείς δεν μπορεί να πει ότι στη σημερινή εποχή παρατηρείται ο φρενήρης εθνικιστικός παροξυσμός που κυριαρχούσε στην ελληνική κοινωνία κατά τη δεκαετία του '90, ακόμη εκφράζονται απόψεις που κάθε άλλο παρά βασίζονται σε πραγματική και ουσιαστική ανάλυση της διαμορφωμένης κατάστασης. Για να γίνει αυτό κατανοητό, καλό θα ήταν να γίνει μία μικρή ιστορική αναδρομή και ανάλυση.

Το κρατίδιο της Μακεδονίας δημιουργήθηκε από τον ηγέτη της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας Τίτο, τη δεκαετία του '40 στα γεωγραφικά πλαίσια του βόρειου κομματιού της Μακεδονίας. Ο Τίτο ήθελε με αυτόν τον τρόπο να δημιουργήσει μία επίπλαστη εθνότητα για να μπορεί να ελέγχει καλύτερα τις μειονότητες που συνυπήρχαν στα πλαίσια του κράτους του. Ενδεχομένως να διάλεξε τον όρο Μακεδονία όχι τυχαία αλλά και για να μπορεί -παντελώς αυθαίρετα- να συνδέσει την αρχαία Μακεδονία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με όλο το κράμα των Αλβανοσλάβων που ζούσαν στην εν λόγω περιοχή. Άλλωστε, η δεδομένη γεωγραφική ονομασία προσφερόταν και για έναν εξελισσόμενο εθνικό προσδιορισμό. Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας είχαμε μία εθνοτική, ιστορική, πολιτιστική και πολιτική ταύτιση των αρχαίων Μακεδόνων με τους δικούς του "Μακεδόνες". Αυτό εκφραζόταν μέσω της διδασκόμενης στα σχολεία ιστορίας, της δράσης διαφόρων πολιτιστικών συλλόγων και οργανώσεων αλλά και συχνών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων με αναφορές από κρατικούς αξιωματούχους σε "μακεδονική μειονότητα" σε Ελλάδα και Βουλγαρία κλπ. Η συγκεκριμένη πολιτική συνεχιζόταν αδιάκοπα εώς και την κατάρρευση της ενωμένης σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας, υπό το πρίσμα μίας πιθανής διεκδίκησης εδαφών για τη δημιουργία μίας "Μακεδονίας" που θα περιελάμβανε όλους τους "αλύτρωτους αδελφούς" σε ελληνική και βουλγαρική Μακεδονία. Σε αυτό το σημείο, ελάχιστοι θα αμφέβαλλαν ότι ειδικά το ελληνικό κομμάτι της Μακεδονίας που βρεχόταν από το Αιγαίο, ένα σταυροδρόμι με υψηλότατη γεωγραφική, εμπορική και στρατιωτική σημασία, αποτελούσε το διαχρονικό διακαή πόθο όλων των βόρειων γειτόνων μας. Όπως γίνεται αντιληπτό, όλα ήταν γνωστά και καλά σχεδιασμένα. Ήρθε η ώρα λοιπόν να εξαχθούν τα πρώτα συμπεράσματα.

Πρώτα από όλα, καμμία ελληνική κυβέρνηση εώς τη δεκαετία του '90, δεν είχε θέσει θέμα ονόματος. Η συντριπτική πλειοψηφία των παγκόσμιων χαρτών ανέφεραν εκείνο το κομμάτι γης ως "Μακεδονία". Προφανώς, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις από τη δεκαετία του '40 εώς τη δεκαετία του '90, θεωρούσαν εντελώς απίθανη τόσο την αλλαγή συνόρων στην περιοχή όσο και την περίπτωση η κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία να θέσει θέμα "Μακεδονίας". Ήταν δηλαδή πεπεισμένες ότι ο όρος "Μακεδονία" χρησιμοποιούνταν μόνο για λόγους εσωτερικής συνοχής και επομένως, εσωτερικής κατανάλωσης. Το δεύτερο στοιχείο που συμπεραίνεται είναι ότι απλώς και μόνο η χρήση του όρου "Μακεδονία" δεν ήταν παράλογη, εφόσον όμως ο προσδιορισμός ήταν γεωγραφικός και όχι ιστορικά και εθνολογικά συνδεδεμένος με την αρχαία Μακεδονία. Το τρίτο συμπέρασμα είναι ότι γενιές και γενιές γειτόνων μας μεγάλωσαν με την αυταπάτη ότι είναι όντως απόγονοι του Μ. Αλεξάνδρου.

Έχοντας υπ' όψη όλα τα παραπάνω, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε τα εξής: α) Κανείς ξένος διπλωμάτης δεν μπορεί να εξηγήσει για ποιο λόγο θυμηθήκαμε το ζήτημα της "Μακεδονίας" ύστερα από 50 χρόνια μη διαμαρτυρίας. β) Κανείς ξένος διπλωμάτης δεν μπορεί να καταλάβει το περίφημο "Macedonia is Greek". Κι αν εμείς αναφερόμαστε στο ελληνικό κομμάτι της περιοχής, κάποιος άλλος μπορεί να διακρίνει ότι αναφερόμαστε στο μικρό αυτό κρατίδιο και πιο συγκεκριμένα ότι εμείς έχουμε επεκτατικές βλέψεις. γ) Είτε το θέλουμε είτε όχι, φαίνεται εξαιρετικά άκομψο και παράλογο από την μία να εμφανίζεται η Ελλάδα ως παράγοντας σταθερότητας της ειρήνης και υπέρμαχη της ελευθερίας στα Βαλκάνια κι από την άλλη η ίδια χώρα να απαγορεύει σε μία γείτονα το δικαίωμα να ονομάζεται όπως θέλει. δ) Δεν κατανοείται στη χώρα μας (τουλάχιστον επαρκώς) ότι η περιοχή στην οποία ζούμε έχει εξαιρετικά ρευστή πολιτική και συνοριακή προοπτική κι ενδεχομένως οι "κακοί ξένοι" να έχουν υπόψη μία ευρύτερη γεωπολιτική στρατηγική (π.χ. η συγκράτηση της ιδέας της Μεγάλης Αλβανίας που αφορά εξίσου την ελληνική εξωτερική πολιτική) κι όχι πώς να αμφισβητήσουν την ελληνική Μακεδονία και την ελληνικότητα του Μ. Αλεξάνδρου. Βέβαια, είναι γεγονός ότι μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο, οι Σκοπιανοί δρουν με βάση τις δικές τους επιδιώξεις. ε) Το γεγονός ότι γενιές Σκοπιανών μεγάλωσαν με τη φενάκη ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων, πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη. Κι αν η εύκολη και κλασσικά ελληνική αντίδραση στην παραπάνω παρατήρηση είναι "και τί μας νοιάζει εμάς; Όπως έμαθαν να ξεμάθουν", ας τονιστεί, για πολλοστή φορά, ότι συγκεκριμένες γεωπολιτικές καταστάσεις δεν είναι δυνατόν να ανατραπούν σε μία νύχτα. Ειδικά όταν η κατάσταση στα Βαλκάνια μυρίζει μπαρουτοκαπνισμένο εθνικισμό και οι ισορροπίες κρέμονται από μία λεπτή κλωστή. Άλλωστε, όταν όντως η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να δώσει μία και καλή λύση στο ζήτημα (όταν και οι γείτονες ήταν σε εξαιρετικά ευάλωτη διαπραγματευτική θέση), κάποιοι, όπως και τώρα, μιλούσαν για "προδοσία" και χρησιμοποιούσαν τον ελληνικό λαό για καθαρά δημαγωγικούς, λαϊκιστικούς, μικροκομματικούς σκοπούς. Ας μην λησμονείται ότι ολόκληρες πολιτικές καριέρες ακόμη και κόμματα, χτίστηκαν πάνω στο λεγόμενο "Σκοπιανό".

Κλείνοντας, η καλύτερη δυνατή λύση, με βάση τους διαμορφωμένους διεθνείς συσχετισμούς και την ορθολογική προσέγγιση που απαιτείται στα πλαίσια μίας σοβαρής εξωτερικής πολιτικής, διαφαίνεται η σύνθετη ονομασία που δε θα αναφέρεται σε εθνολογικό – εθνοτικό επίπεδο και που θα χρησιμοποιείται από το σύνολο της παγκόσμιας κοινότητας. Εξάλλου, είναι μάλλον απίθανο να απαληφθεί πλήρως ο όρος "Μακεδονία" από μία ενδεχόμενη συμφωνία. Φυσικά, θεωρείται δεδομένο ότι η Ελλάδα θα πρέπει όχι μόνο να απαιτήσει τη ρητή δέσμευση της άλλης πλευράς για παύση κάθε ίχνους πολιτικής αλυτρωτισμού αλλά και να φροντίσει κάτι τέτοιο να εφαρμοστεί απαρέγκλιτα στα πλαίσια της διεθνούς κοινότητας. Κι αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό από την ίδια την ονομασία.

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

Related

Σκοπιανό 8668826490921511161

Δημοσίευση σχολίου

Έχετε άποψη; Μοιραστείτε τη μαζί μας.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Σχόλια με υβριστικό και προσβλητικό περιεχόμενο θα διαγράφονται.

emo-but-icon

Recent Posts Widget

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

ΑΡΘΡΟ ΜΑΝΩΛΗ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ HERBERT DORFMANN

ΑΡΘΡΟ ΜΑΝΩΛΗ ΚΕΦΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ HERBERT DORFMANN
"Ο πρωτογενής τομέας είναι η λύση, όχι το πρόβλημα"

FACEBOOK

TWITTER

item