Ο Κηφισός, ο Δούναβης και η μεταμοντέρνα πολιτική
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Τις τελευταίες είκοσι, περίπου, μέρες ένα από τα κυρίαρχα θέματα της πολιτικής επικαιρ...
http://www.thecolumnist.gr/2014/03/blog-post_23.html
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Τις τελευταίες είκοσι, περίπου, μέρες ένα από τα κυρίαρχα θέματα της πολιτικής επικαιρότητας είναι η ίδρυση του Ποταμιού από τον δημοσιογράφο Σταύρο Θεοδωράκη. Μέσα σε ένα, εντυπωσιακά, σύντομο χρονικό διάστημα έχει καταγραφεί και αναλυθεί ένα πλήθος απόψεων που περιλαμβάνει από "σκοτεινά συμφέροντα", που κατά κάποιους, κρύβονται πίσω από την κίνηση αυτή, μέχρι θαυμασμό και ελπίδα που, κατά κάποιους άλλους, γεννά το συγκεκριμένο εγχείρημα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, όταν η τηλεοπτική εικόνα δεν υποβοηθά απλώς τη διάδοση του πολιτικού μηνύματος αλλά υποκαθιστά απόλυτα και στο σύνολό της την ίδια την πολιτική, τότε οι όροι του παιχνιδιού αλλάζουν και προφανώς, όχι προς όφελος της ουσίας.
Υπό αυτήν την έννοια, το Ποτάμι εμφανίζεται ως φορέας μίας μεταμοντέρνας α-πολίτικης πολιτικής αντίληψης η οποία ευδοκιμεί στις, υπό κρίση, δυτικές κοινωνίες, είναι "παιδί" των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, ειδικά στο πεδίο των social media και έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά: την μετατροπή του τηλεοπτικού και διαδικτυακού μάρκετινγκ από μέσον σε αυτοσκοπό, την ρητή αποκήρυξη κάθε ιδεολογικής ταυτότητας και τέλος, τον νεο-λαϊκισμό.
Η ξαφνική ανακοίνωση της ίδρυσης του κόμματος στις 26 Φεβρουαρίου από τον γνωστό δημοσιογράφο, το ερασιτεχνικό βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο από τα γραφεία του Protagon στο οποίο ο ιδρυτής ενημέρωνε τους εργαζομένους για την πρωτοβουλία του και η απόλυτη σιγή στα media μέχρι τη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαρτίου για τα αποκαλυπτήρια του κόμματος, εξυπηρετούν όχι μόνο την δήθεν αίσθηση του αυθόρμητου και απρογραμμάτιστου της κίνησης αλλά και την ίδια την μετατροπή της εικόνας από μέσον σε αυτοσκοπό.
Παράλληλα, διακηρύξεις όπως "κλέβουμε ιδέες και από την Αριστερά και από τη φιλελεύθερη παράταξη" (Σταύρος Θεοδωράκης στην παρουσίαση του κόμματος στις 4 Μαρτίου) ή "το ότι δεν έχει ιδεολογία είναι ακριβώς ένα από τα πολύ θετικά, για μένα, πράγματα του Ποταμιού" (Νίκος Δήμου στην απογευματινή εκπομπή του Νικου Ευαγγελάτου στο ΣΚΑΪ στις 10 Μαρτίου) έχουν ως σκοπό την, εκ του πονηρού, ταύτιση της έννοιας της ιδεολογίας με εκείνη της κομματοκρατίας. Έτσι γίνεται πιο εύκολη αφενός μεν η προσέλκυση ενός ευρύτατου κι ετερογενούς εκλογικού ακροατηρίου, αφετέρου δε η οριοθέτηση μιας νοητής διαχωριστικής γραμμής με τον φαύλο παλαιοκομματισμό. Με απλά λόγια, ακολουθήστε μας γιατί δεν έχουμε ιδεολογία άρα δεν είμαστε κομματόσκυλα.
Όσο για τον νεο-λαϊκισμό, ενδεικτική είναι η δήλωση ενός ακόμη στελέχους του κόμματος, του αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα, ότι η αντιμετώπιση των προβλημάτων θα δοθεί με γνώμονα την "κοινή σοφία των πολιτών" (και αυτή στην απογευματινή εκπομπή του Νίκου Ευαγγελάτου στο ΣΚΑΪ στις 18 Μαρτίου). Δήλωση εύηχη, ιδιαιτέρως κολακευτική για τους πολίτες αλλά αόριστη κι επισφαλής ως προσέγγιση σε συγκεκριμένα, δύσκολα και περίπλοκα προβλήματα της ελληνικής κι ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Είναι, ακριβώς, όμως όλα τα παραπάνω στοιχεία που έχουν εκτοξεύσει τα δημοσκοπικά ποσοστά του Ποταμιού σε μεγέθη μεταξύ 10 και 13%.
Κλείνοντας, είναι προφανές ότι το Ποτάμι είναι ένα σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο, ένα σημείο των καιρών, γέννημα-θρέμμα της απογοήτευσης, της κούρασης αλλά και της ελπίδας για κάτι διαφορετικό σε μία κοινωνία του φαίνεσθαι που έχει ξεμείνει από εναλλακτικές. Αυτό το γεγονός, όμως, δεν το καθιστά αυτόματα αξιόπιστη και καινοτόμο πολιτική πρόταση. Κάθε άλλο. Άλλωστε, η απάντηση στον γραφειοκρατικό και πολιτικό ελιτισμό δεν είναι η μιντιακή αοριστία. Όσο όμως η πραγματική πολιτική συνεχίζει να αποτελεί υπόθεση χρεoκοπημένων κομμάτων, άλλο τόσο ο Κηφισός θα συνεχίζει να μας φαίνεται Δούναβης.
Η ξαφνική ανακοίνωση της ίδρυσης του κόμματος στις 26 Φεβρουαρίου από τον γνωστό δημοσιογράφο, το ερασιτεχνικό βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο από τα γραφεία του Protagon στο οποίο ο ιδρυτής ενημέρωνε τους εργαζομένους για την πρωτοβουλία του και η απόλυτη σιγή στα media μέχρι τη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαρτίου για τα αποκαλυπτήρια του κόμματος, εξυπηρετούν όχι μόνο την δήθεν αίσθηση του αυθόρμητου και απρογραμμάτιστου της κίνησης αλλά και την ίδια την μετατροπή της εικόνας από μέσον σε αυτοσκοπό.
Παράλληλα, διακηρύξεις όπως "κλέβουμε ιδέες και από την Αριστερά και από τη φιλελεύθερη παράταξη" (Σταύρος Θεοδωράκης στην παρουσίαση του κόμματος στις 4 Μαρτίου) ή "το ότι δεν έχει ιδεολογία είναι ακριβώς ένα από τα πολύ θετικά, για μένα, πράγματα του Ποταμιού" (Νίκος Δήμου στην απογευματινή εκπομπή του Νικου Ευαγγελάτου στο ΣΚΑΪ στις 10 Μαρτίου) έχουν ως σκοπό την, εκ του πονηρού, ταύτιση της έννοιας της ιδεολογίας με εκείνη της κομματοκρατίας. Έτσι γίνεται πιο εύκολη αφενός μεν η προσέλκυση ενός ευρύτατου κι ετερογενούς εκλογικού ακροατηρίου, αφετέρου δε η οριοθέτηση μιας νοητής διαχωριστικής γραμμής με τον φαύλο παλαιοκομματισμό. Με απλά λόγια, ακολουθήστε μας γιατί δεν έχουμε ιδεολογία άρα δεν είμαστε κομματόσκυλα.
Όσο για τον νεο-λαϊκισμό, ενδεικτική είναι η δήλωση ενός ακόμη στελέχους του κόμματος, του αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα, ότι η αντιμετώπιση των προβλημάτων θα δοθεί με γνώμονα την "κοινή σοφία των πολιτών" (και αυτή στην απογευματινή εκπομπή του Νίκου Ευαγγελάτου στο ΣΚΑΪ στις 18 Μαρτίου). Δήλωση εύηχη, ιδιαιτέρως κολακευτική για τους πολίτες αλλά αόριστη κι επισφαλής ως προσέγγιση σε συγκεκριμένα, δύσκολα και περίπλοκα προβλήματα της ελληνικής κι ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Είναι, ακριβώς, όμως όλα τα παραπάνω στοιχεία που έχουν εκτοξεύσει τα δημοσκοπικά ποσοστά του Ποταμιού σε μεγέθη μεταξύ 10 και 13%.
Κλείνοντας, είναι προφανές ότι το Ποτάμι είναι ένα σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο, ένα σημείο των καιρών, γέννημα-θρέμμα της απογοήτευσης, της κούρασης αλλά και της ελπίδας για κάτι διαφορετικό σε μία κοινωνία του φαίνεσθαι που έχει ξεμείνει από εναλλακτικές. Αυτό το γεγονός, όμως, δεν το καθιστά αυτόματα αξιόπιστη και καινοτόμο πολιτική πρόταση. Κάθε άλλο. Άλλωστε, η απάντηση στον γραφειοκρατικό και πολιτικό ελιτισμό δεν είναι η μιντιακή αοριστία. Όσο όμως η πραγματική πολιτική συνεχίζει να αποτελεί υπόθεση χρεoκοπημένων κομμάτων, άλλο τόσο ο Κηφισός θα συνεχίζει να μας φαίνεται Δούναβης.
