Ο ευρωπαϊκός ποδοσφαιρικός καπιταλισμός και το παράδειγμα των Αμερικάνων
ΣΤΙΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΡΑΒΙΑΣ Φτάνοντας αισίως στα μέσα Μαΐου, όπου πλησιάζει και το τέλος των εθνικών πρωταθλημάτω...
http://www.thecolumnist.gr/2014/05/blog-post_15.html
ΣΤΙΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΡΑΒΙΑΣ
Φτάνοντας αισίως στα μέσα Μαΐου, όπου πλησιάζει και το τέλος των εθνικών πρωταθλημάτων στην Ευρώπη. Κατά κύριο λόγο τη φετινή χρονιά, τα "θρίλερ τίτλου" ήταν λίγα: ουσιαστικά στην Αγγλία, όπου έδωσε επίλογο πρωταθλητή η Σίτι, και στην Ισπανία, που θα ξεκαθαριστεί το Σάββατο στο ντέρμπι Μπαρτσελόνα-Ατλέτικο. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, τα πράγματα ξεκαθάρισαν εύκολα. Στην Ιταλία η Γιουβέντους δεν είχε κάποιον σοβαρό αντίπαλο, στη Γερμανία η Μπάγερν έπαιζε ουσιαστικά μόνη της, όπως και στη Γαλλία η Παρί. Ακόμα και σε χαμηλότερης δυναμικότητας πρωταθλήματα, συνέβη περίπου το ίδιο σκηνικό: ο Ολυμπιακός, η Βασίλεια, η Σέλτικ, "ισόβιοι" πρωταθλητές στις χώρες τους, έκαναν απλά το καθήκον τους.
Είναι τυχαία όλη αυτή η ανισορροπία δυνάμεων - ή καλύτερα αυτή η "υπερσυγκέντρωση" τίτλων; Ίσως όχι. Κακά τα ψέματα, τα τελευταία χρόνια έχουν παγιωθεί κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Με την γιγάντωση των ΜΜΕ και των τηλεοπτικών δικαιωμάτων παγκοσμίως, το ποδόσφαιρο κατέστη ουσιαστικά τα τελευταία 20-25 χρόνια "μπίζνα", η οποία μάλιστα αποφέρει και πολύ χρήμα: στοιχηματικές εταιρίες, αθλητικά προϊόντα, σπόνσορες, μάνατζερ, όλα συμβάλλουν στην περαιτέρω εμπορευματοποίηση του αθλήματος.
Και έτσι προκύπτει και το ζήτημα του "ποδοσφαιρικού καπιταλισμού" στις μέρες μας, που ταλανίζει κιόλας τους ιθύνοντες του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου της UEFA. Οι λεγόμενοι δυνατοί δηλαδή να παίρνουν όλο και περισσότερα (και επομένως έχουν τη δυνατότητα να ξοδεύουν ακόμα περισσότερα) και να μεγαλώνει η ψαλίδα με τους μικρομεσαίους. Η πλατφόρμα του Τσάμπιονς Λιγκ αποτελεί εδώ το καταλληλότερο παράδειγμα: τα τελευταία 10 χρόνια περίπου, παραδοσιακά μια "κλίκα" 5-6, άντε 7 ομάδων, κυριαρχούν στην Ευρώπη. Ομάδες τύπου Ρεάλ, Μάντσεστερ, Μίλαν, Μπάγερν παραδοσιακά βρίσκονται π.χ. στους "8", στους "4" και διεκδικούν το τρόπαιο, χωρίς να επιτρέπουν μικρότερου βεληνεκούς ομάδες να το διεκδικήσουν. Περιπτώσεις όπως η Ατλέτικο φέτος ή η Ντόρτμουντ πέρυσι είναι απλά οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης εισήγαγε ο Μισέλ Πλατινί, πρόεδρος της UEFA, το θεσμό του Financial Fair Play, να ξοδεύουν δηλαδή οι ομάδες κατά 30 τοις εκατό λιγότερα από ό,τι κερδίζουν με έσοδά τους. Αν εφαρμοστεί (όπως λέγεται) το 2015, πολλές ομάδες θα έχουν σίγουρα πρόβλημα με την UEFA: Παρί και Σίτι, με το χρέος τους να ξεπερνά τα 300 εκατ., είναι εκ των "τρανταχτών" περιπτώσεων. Το θέμα είναι αν μπορούν οι ποδοσφαιρικές αρχές να "εναντιωθούν" σε αυτούς, λόγω του brand-name που κουβαλάνε.
Ιδιαίτερο παράδειγμα για την ανταγωνιστικότητα -αλλά και την εξυγίανση- του ποδοσφαιρικού στάτους, μπορούν να δώσουν οι Αμερικανοί. Η "κομμουνιστική" λογική του ΝΒΑ (ποίος θα το περίμενε αυτό από τους παραδοσιακά φιλελεύθερους Αμερικάνους!) δίνει γερές βάσεις ανταγωνισμού, μέσω του θεσμού του "Salary Cap" όσο και των Drafts (όπου οι μικρότερες ομάδες επιλέγουν τα καλύτερα ταλέντα που έρχονται από τα Κολλέγια). Στο ίδιο μοτίβο κινείται και η διαχείριση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων: Οι Χιτ του Μαϊάμι, πρωταθλητές τα τελευταία 2 χρόνια, έλαβαν φέτος μόλις 2,8 εκατ.!
Φαίνεται πάντως πως αυτή η λογική "πιάνει". Πολλές ανταγωνιστικές ομάδες να διεκδικούν το "δαχτύλιδι" στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, γεμάτα γήπεδα, ενδιαφέρον πρωτάθλημα μέχρι τέλους. Δεν είναι τυχαίο ότι στον πρώτο γύρο των play-offs, τα 5 από τα 8 ζευγάρια κρίθηκαν στο έβδομο και τελευταίο παιχνίδι. Όπως και τώρα, που έχουν απομείνει 8 ομάδες, σε μια φάση κατά την οποία προβλέψεις για το ποιος θα προχωρήσει και μέχρι πού, είναι αναμφίβολα επίφοβες.
Εν κατακλείδι, ασφαλώς δεν μπορούμε να εξομοιώσουμε τελείως τα δύο αθλήματα και τις διοργανώσεις τους, αφού απευθύνονται και σε διαφορετικό κοινό. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ποδοσφαιρικοί ιθύνοντες, εάν θέλουν να τονώσουν την ανταγωνιστικότητα των πρωταθλημάτων τους και επομένως και των ευρωπαϊκών διοργανώσεων, μπορούν να πάρουν ιδέες από τους Αμερικανούς ομόλογούς τους, οι οποίοι αποδεικνύονται "ειδήμονες" του μάρκετινγκ. Χαμένοι σίγουρα δεν θα βγουν...
Είναι τυχαία όλη αυτή η ανισορροπία δυνάμεων - ή καλύτερα αυτή η "υπερσυγκέντρωση" τίτλων; Ίσως όχι. Κακά τα ψέματα, τα τελευταία χρόνια έχουν παγιωθεί κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Με την γιγάντωση των ΜΜΕ και των τηλεοπτικών δικαιωμάτων παγκοσμίως, το ποδόσφαιρο κατέστη ουσιαστικά τα τελευταία 20-25 χρόνια "μπίζνα", η οποία μάλιστα αποφέρει και πολύ χρήμα: στοιχηματικές εταιρίες, αθλητικά προϊόντα, σπόνσορες, μάνατζερ, όλα συμβάλλουν στην περαιτέρω εμπορευματοποίηση του αθλήματος.
Και έτσι προκύπτει και το ζήτημα του "ποδοσφαιρικού καπιταλισμού" στις μέρες μας, που ταλανίζει κιόλας τους ιθύνοντες του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου της UEFA. Οι λεγόμενοι δυνατοί δηλαδή να παίρνουν όλο και περισσότερα (και επομένως έχουν τη δυνατότητα να ξοδεύουν ακόμα περισσότερα) και να μεγαλώνει η ψαλίδα με τους μικρομεσαίους. Η πλατφόρμα του Τσάμπιονς Λιγκ αποτελεί εδώ το καταλληλότερο παράδειγμα: τα τελευταία 10 χρόνια περίπου, παραδοσιακά μια "κλίκα" 5-6, άντε 7 ομάδων, κυριαρχούν στην Ευρώπη. Ομάδες τύπου Ρεάλ, Μάντσεστερ, Μίλαν, Μπάγερν παραδοσιακά βρίσκονται π.χ. στους "8", στους "4" και διεκδικούν το τρόπαιο, χωρίς να επιτρέπουν μικρότερου βεληνεκούς ομάδες να το διεκδικήσουν. Περιπτώσεις όπως η Ατλέτικο φέτος ή η Ντόρτμουντ πέρυσι είναι απλά οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης εισήγαγε ο Μισέλ Πλατινί, πρόεδρος της UEFA, το θεσμό του Financial Fair Play, να ξοδεύουν δηλαδή οι ομάδες κατά 30 τοις εκατό λιγότερα από ό,τι κερδίζουν με έσοδά τους. Αν εφαρμοστεί (όπως λέγεται) το 2015, πολλές ομάδες θα έχουν σίγουρα πρόβλημα με την UEFA: Παρί και Σίτι, με το χρέος τους να ξεπερνά τα 300 εκατ., είναι εκ των "τρανταχτών" περιπτώσεων. Το θέμα είναι αν μπορούν οι ποδοσφαιρικές αρχές να "εναντιωθούν" σε αυτούς, λόγω του brand-name που κουβαλάνε.
Ιδιαίτερο παράδειγμα για την ανταγωνιστικότητα -αλλά και την εξυγίανση- του ποδοσφαιρικού στάτους, μπορούν να δώσουν οι Αμερικανοί. Η "κομμουνιστική" λογική του ΝΒΑ (ποίος θα το περίμενε αυτό από τους παραδοσιακά φιλελεύθερους Αμερικάνους!) δίνει γερές βάσεις ανταγωνισμού, μέσω του θεσμού του "Salary Cap" όσο και των Drafts (όπου οι μικρότερες ομάδες επιλέγουν τα καλύτερα ταλέντα που έρχονται από τα Κολλέγια). Στο ίδιο μοτίβο κινείται και η διαχείριση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων: Οι Χιτ του Μαϊάμι, πρωταθλητές τα τελευταία 2 χρόνια, έλαβαν φέτος μόλις 2,8 εκατ.!
Φαίνεται πάντως πως αυτή η λογική "πιάνει". Πολλές ανταγωνιστικές ομάδες να διεκδικούν το "δαχτύλιδι" στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, γεμάτα γήπεδα, ενδιαφέρον πρωτάθλημα μέχρι τέλους. Δεν είναι τυχαίο ότι στον πρώτο γύρο των play-offs, τα 5 από τα 8 ζευγάρια κρίθηκαν στο έβδομο και τελευταίο παιχνίδι. Όπως και τώρα, που έχουν απομείνει 8 ομάδες, σε μια φάση κατά την οποία προβλέψεις για το ποιος θα προχωρήσει και μέχρι πού, είναι αναμφίβολα επίφοβες.
Εν κατακλείδι, ασφαλώς δεν μπορούμε να εξομοιώσουμε τελείως τα δύο αθλήματα και τις διοργανώσεις τους, αφού απευθύνονται και σε διαφορετικό κοινό. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι ποδοσφαιρικοί ιθύνοντες, εάν θέλουν να τονώσουν την ανταγωνιστικότητα των πρωταθλημάτων τους και επομένως και των ευρωπαϊκών διοργανώσεων, μπορούν να πάρουν ιδέες από τους Αμερικανούς ομόλογούς τους, οι οποίοι αποδεικνύονται "ειδήμονες" του μάρκετινγκ. Χαμένοι σίγουρα δεν θα βγουν...
Χρήστος Γραβιάς
