Με το βλέμμα στραμμένο στη Θράκη

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

 ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ 

"Ανησυχία", "αίσθηση", "ιδιαίτερος προβληματισμός": Αυτές είναι μερικές από τις φράσεις με τις οποίες ο ελληνικός τύπος υποδέχτηκε το ποσοστό που απέσπασε στη Θράκη ο μειονοτικός σχηματισμός "Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας" (DEB) στις πρόσφατες ευρωεκλογές. Πράγματι, το γεγονός ότι ένα κόμμα με σαφή προσανατολισμό προς την τουρκική διάσταση της μουσουλμανικής μειονότητας, κατάφερε να βγει τρίτο σε όλη τη Θράκη με ποσοστό 12,23% ενώ ειδικά στους νομούς Ροδόπης και Ξάνθης αναδείχθηκε σε πρώτη δύναμη με ποσοστά 41,68% και 25,89 αντίστοιχα, έχει ιδιαίτερη σημασία και στέλνει μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις. Πώς, όμως, φθάσαμε στο εκλογικό αποτέλεσμα της 25ης Μαΐου;

Η πραγματικότητα είναι ότι, αν στην περίπτωση της Π.Γ.Δ.Μ. η ελληνική διπλωματία επέδειξε διαχρονική και χαρακτηριστική αδιαφορία απέναντι στο ζήτημα, βρίσκοντας  μπροστά της αυτή την αβελτηρία της τη δεκαετία του ΄90, στην υπόθεση της μουσουλμανικής μειονότητας ήταν η ίδια η ελληνική Πολιτεία που δημιούργησε το ζήτημα.

Είναι γεγονός ότι στη Συνθήκη της Λωζάνης γίνεται σαφής αναφορά σε μία και μάλιστα θρησκευτική μειονότητα, την μουσουλμανική. Παρ’ όλα αυτά, η μειονότητα, η οποία υπολογίζεται στο 1/3 του πληθυσμού της περιοχής, δηλαδή γύρω στα 100.000 άτομα, δεν είναι εθνοτικά ενιαία γι’ αυτό και προσδιορίστηκε ως θρησκευτική. Αποτελείται από 3 εθνοτικές ομάδες: τους Τουρκογενείς, οι οποίοι είναι περίπου το 50%, τους Πομάκους που υπολογίζονται στο 35% και τους Ρομ που είναι, περίπου, το 15%.

Παρά το ότι οι Τουρκογενείς αποτελούν μόνο το 50% της μειονότητας, η ελληνική Πολιτεία από τη δεκαετία του ΄30 μέχρι και τη δεκαετία του ΄90 όχι μόνο δεν αντιμετώπιζε την μειονότητα ως θρησκευτική αλλά φρόντιζε με κάθε επίσημο τρόπο να αγνοεί τις άλλες δύο εθνοτικές ομάδες υπέρ της τουρκογενούς. Στη δεκαετία του ΄30, στα πλαίσια της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, η Ελλάδα όχι μόνο απέλασε με συνοπτικές διαδικασίες τους θρησκευτικούς ηγέτες ("παλαιομουσουλμάνους") που είχαν καταφύγει στη χώρα και αντιτάσσονταν στο νεοσύστατο κεμαλικό κράτος της γείτονος αλλά ενθάρρυνε την κεμαλική κι επομένως καθαρά τουρκική επιρροή στην μειονότητα. Η ίδρυση του τουρκικού προξενείου στην Κομοτηνή το 1930, εκτός από την επίβλεψη της εφαρμογής της Συνθήκης της Λωζάνης αλλά και της εξυπηρέτησης των Τούρκων πολιτών της περιοχής, συνέτεινε και προς αυτήν την κατεύθυνση.

Η θεσμική καθιέρωση της υφιστάμενης αυτής κατάστασης επήλθε με το Ν.Δ. 3065 (ΦΕΚ 239/10/54) της δεξιάς κυβέρνησης Παπάγου όπου οποιαδήποτε αναφορά στον μουσουλμανικό χαρακτήρα της μειονότητας αντικαταστάθηκε από τη λέξη "τουρκικός" (σχολεία, εκπαίδευση κλπ). Η συγκεκριμένη κίνηση βέβαια, οφείλει να ειδωθεί υπό του ψυχροπολεμικού πρίσματος εκείνης της εποχής όπου οι σλαβόφωνοι Πομάκοι θεωρούνταν εν δυνάμει κίνδυνος για το ελληνικό κράτος με δεδομένο ότι η περιοχή της Θράκης συνόρευε με την, τότε κομμουνιστική, Βουλγαρία. Αυτό όμως δεν αλλάζει το γεγονός ότι υποθήκευσε την στάση της ελληνικής πολιτείας έναντι της μειονότητας για τις επόμενες δεκαετίες και έβαλε γερά στο παιχνίδι την Τουρκία. Το ελληνοτουρκικό Μορφωτικό Πρωτόκολλο που υπογράφτηκε στις 20-12-1968 βάσει του οποίου το τουρκικό κράτος καθίστατο υπεύθυνο για την εκπαίδευση της μουσουλμανικής μειονότητας του 50% των Τουρκογενών μέσω αποστολής εγχειριδίων, δασκάλων και της καθιέρωσης της τουρκικής γλώσσας ως της μόνης διδασκόμενης από τις τρεις, απλώς ολοκλήρωσε την πολιτική επιλογή του 1954. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι από ελληνικής πλευράς υπογράφτηκε από ένα καθεστώς το οποίο πολλοί αυτήν την εποχή νοσταλγούν ως το μόνο που προάσπισε τα ελληνικά συμφέροντα έναντι "των ξένων δυνάμεων και των πουλημένων Ελλήνων πολιτικών".

Τα σοβαρά λάθη του ελληνικού κράτους όμως δεν τελείωσαν το 1968. Η ελληνική πολιτεία όχι μόνο εφάρμοζε ενιαία την πολιτική του εκτουρκισμού στο σύνολο της μειονότητας αλλά, επίσης, ενιαία αντιμετώπιζε τα μέλη της μειονότητας ως πολίτες τρίτης κατηγορίας. Επί δεκαετίες οι Έλληνες πολίτες μουσουλμάνοι της Θράκης υφίσταντο ένα απίστευτο πλέγμα διοικητικών περιορισμών το οποίο περιελάμβανε την απαγόρευση απόκτησης άδειας οδήγησης και όπλων για το κυνήγι, την απαγόρευση αγοράς ιδιοκτησίας και την εκτεταμένη εφαρμογή του άρθρου 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας που είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες ανιθαγενείς μειονοτικούς μουσουλμάνους. Παράλληλα, με την υποβάθμιση των μειονοτικών σχολείων, η συντριπτική πλειοψηφία αδυνατούσε να μιλήσει καλά ελληνικά με αποτέλεσμα η πρόσβαση στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση να είναι αδύνατη και η εισαγωγή σε πανεπιστήμια της Τουρκίας ο μόνος δρόμος προς την ανώτατη Παιδεία. Χαρακτηριστική περίπτωση ήταν και οι μπάρες της ντροπής στα Πομακοχώρια, όπου επιβάλλονταν ασφυκτικοί περιορισμοί και έλεγχοι κυκλοφορίας των Πομάκων κατοίκων, οι οποίοι ζούσαν ουσιαστικά σε ένα γκέτο. Κατάλοιπο της μεταξικής περιόδου, χρειάστηκε να περάσουν 60 χρόνια για να καταργηθούν μόλις τον Νοέμβριο του 1995.  

Κάπως έτσι λοιπόν, φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση της ανεξέλεγκτης δράσης του τουρκικού επεκτατισμού στην περιοχή μέσω του προξενείου της Κομοτηνής. Η τουρκική πλευρά εκμεταλλευόμενη την θεσμοθετημένη πολιτική εκτουρκισμού και την ανυπαρξία κρατικής μέριμνας που ίσχυαν επί δεκαετίες στη Θράκη, έχει καταφέρει σε βάθος χρόνου και με υπομονή να διεισδύσει οικονομικά, πολιτισμικά και πολιτικά στην μειονότητα. 

Σε πολιτισμικό επίπεδο έχουν ιδρυθεί πολλοί σύλλογοι οι οποίοι διακηρύσσουν τον τουρκικό χαρακτήρα της μειονότητας αντιβαίνοντας τόσο τις διεθνείς συνθήκες όσο βέβαια και την ίδια την πραγματικότητα στην περιοχή. Σημειώνεται δε ότι κάποιοι από αυτούς έχουν προσφύγει στο ΕΔΑΔ καταγγέλλοντας ότι το ελληνικό κράτος παρανόμως δεν τους αναγνωρίζει ως τουρκικούς και το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με τη σειρά του έχει αποφανθεί υπέρ τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της λεγόμενης "Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης".

Στο οικονομικό πεδίο ένας πακτωλός χρημάτων έχει διοχετευθεί στην περιοχή είτε σε επιχειρηματίες που, όπως καταγγέλλεται, χρηματίζουν χωρίς αιδώ μέλη της μειονότητας με την μόνη προϋπόθεση να δηλώνουν Τούρκοι, είτε σε τοπικές τουρκικές τράπεζες οι οποίες χρηματοδοτούν μουσουλμάνους κατοίκους (προφανώς όχι αυτοπροσδιοριζόμενους ως Πομάκους ή Ρομ) σε πάσης μορφής ιδιοκτησιακές συναλλαγές.

Ως προς την πολιτική διάσταση του ζητήματος δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η, πολύ καλή, εκλογική επίδοση του ΚΙΕΦ στις πρόσφατες ευρωεκλογές περιπλέκει ιδιαιτέρως τις ισορροπίες στην περιοχή καθώς αν και στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές λάβει ανάλογο ποσοστό τοπικά, με δεδομένο ότι πανελλαδικά δε θα καταφέρει να ξεπεράσει το 3%, τότε η Θράκη κινδυνεύει να έχει πρόβλημα εκπροσώπησης στην ελληνική Βουλή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δώσει την αφορμή στην Τουρκία να κάνει λόγο για αποκλεισμό της μειονότητας από τα κέντρα λήψης αποφάσεων με ότι μπορεί να συνεπάγεται ένας τέτοιος ισχυρισμός. Εξίσου, όμως, ανησυχητική είναι και η διαχρονική συμπεριφορά και ρητορική (https://www.youtube.com/watch?v=i553Vqar-c4) πολλών από τους εκάστοτε (υποδεικνυόμενους από το προξενείο) μειονοτικούς υποψηφίους με τα υπόλοιπα ελληνικά πολιτικά κόμματα οι οποίοι έχουν ως σταθερό μότο ΄΄η ψήφος του Τούρκου στον Τούρκο΄΄. Η πρόσφατη δημοσιοποίηση των φωτογραφιών του παραιτηθέντος υποψήφιου περιφερειακού συμβούλου με το ΣΥΡΙΖΑ και προέδρου της λεγόμενης ΄΄Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης΄΄ Αχμέτ Κουρτ με τον κατεξοχήν κήρυκα του τουρκικού εθνικισμού και ΄΄πατέρα΄΄ των ΄΄Γκρίζων Λύκων΄΄ Ντεβλέτ Μπαχτσελί, λένε πολλά τόσο για τα κριτήρια επιλογής υποψηφίων που έχουν τα ελληνικά πολιτικά κόμματα όσο και για το ποιοι πραγματικά κρύβονται πίσω από τους συλλόγους που προσφεύγουν στο ΕΔΑΔ.

Έχοντας όλα τα παραπάνω υπόψη, η Ελλάδα όφειλε από χθες κιόλας να προσπαθήσει με συγκεκριμένα κι άμεσα μέτρα να ανατρέψει μία κατάσταση την οποία, η ίδια με λάθη και παραλείψεις της του παρελθόντος, επέτρεψε να δημιουργηθεί και να εξαπλωθεί. Το άμεσο κλείσιμο του τουρκικού προξενείου που προκρίνεται από πολλούς όχι μόνο θα περιπλέξει ιδιαίτερα τις ήδη δύσκολες ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά, κυρίως, δε θα προσφέρει τίποτα στην προσπάθεια ουσιαστικής ενσωμάτωσης της μουσουλμανικής μειονότητας. 

 

Αντιθέτως, προς αυτήν την κατεύθυνση θα βοηθήσουν τα εξής: α) Άμεση εφαρμογή μιας στρατηγικής οικονομικής ανάπτυξης της Θράκης με ιδιαίτερα χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές για όλους τους κατοίκους, ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα των τοπικών μειονοτικών επιχειρήσεων, οικονομική και στεγαστική ενίσχυση όλων των μειονοτικών οικογενειών. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να ανακοπεί η οικονομική κι επομένως πολιτική επιρροή του προξενείου στον μουσουλμανικό πληθυσμό. β) Επιβολή και τήρηση της νομιμότητας τόσο στις οικονομικές δραστηριότητες του τουρκικού προξενείου όσο και στις αντίστοιχες όλων των τραπεζών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Η Θράκη αποτελεί τμήμα της ελληνικής επικράτειας και είναι παράνομο αλλά και παράλογο η ελληνική πολιτεία να αφήνει ανεξέλεγκτη τη φημολογούμενη ροή άδηλων πόρων, ειδικά σε αυτήν την περιοχή και για τους σκοπούς που αυτοί αξιοποιούνται. γ) Ενίσχυση των τοπικών σχολείων με προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή προσφέροντας κίνητρα στέγασης και μισθού για τους δασκάλους και τους καθηγητές που θα κληθούν να διδάξουν και δεν θα προέρχονται από την περιοχή. Η εκπαίδευση είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον των παιδιών αυτών. Καμία σχολική μονάδα της Θράκης δεν πρέπει να μείνει χωρίς εκπαιδευτικό. δ) Δικαίωμα επιλογής φοίτησης είτε σε δημόσιο είτε σε μειονοτικό σχολείο και διδασκαλία του Κορανίου στο δημόσιο και στην ελληνική γλώσσα. Παράλληλα, ανάδειξη των πολιτισμικών και γλωσσικών χαρακτηριστικών και των άλλων δύο εθνοτικών ομάδων της μειονότητας. 

 

Όπως γίνεται αντιληπτό, η κατάσταση στη Θράκη είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, απότοκος δεκαετιών λανθασμένων πολιτικών εκ μέρους του ελληνικού κράτους και η τουρκική στρατηγική δεν είναι καθόλου άσχετη με το πλούσιο υπέδαφος και  την αναβάθμιση της περιοχής σε ενεργειακό κόμβο μεταξύ Ανατολής και Δύσης που αναμένεται στο εγγύς μέλλον. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα ποσοστά του ΚΙΕΦ δημιουργούν νέα δεδομένα στην περιοχή και πλέον η παραμικρή καθυστέρηση ή παράλειψη της ελληνικής πολιτείας θα κοστίσει πολύ ακριβά.

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

 Facebook

 Twitter