Μερικές σκέψεις με αφορμή την υπόθεση Γιακουμάκη
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Τον τελευταίο ενάμιση μήνα και ειδικά τις τελευταίες μέρες πολλά έχουν γραφτεί, ακουστεί κ...
http://www.thecolumnist.gr/2015/03/blog-post_18.html
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Τον τελευταίο ενάμιση μήνα και ειδικά τις τελευταίες μέρες πολλά έχουν γραφτεί, ακουστεί και αναλυθεί για την υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη και κατ' επέκταση το σχολικό εκφοβισμό, γνωστό ως bullying. Δε θεωρούμε ως στήλη ότι με αυτό το άρθρο πρωτοτυπούμε ή ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα ως προς το ζήτημα. Απλώς επισημαίνουμε κάποια πράγματα που δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Για αρχή, η όλη υπόθεση αποτελεί μνημείο αποδόμησης του μύθου της "ηθικής και φιλήσυχης ελληνικής επαρχίας" όπου οι άνθρωποι είναι αγνοί, ενδιαφέρονται για το διπλανό τους τους και προστρέχουν δίπλα του στην πρώτη δυσκολία να τον βοηθήσουν. Αυτή η εικόνα που παραπέμπει στο Μικρό Σπίτι στο Λιβάδι και βρίσκεται στο επίκεντρο όλων όσων υποστηρίζουν ότι στην ψυχοσύνθεση της ελληνικής επαρχίας βρίσκεται η καρδιά της αγνής και περήφανης ελληνικής λεβεντιάς, δεν υπάρχει. Είναι μία φενάκη. Η νοοτροπία στην ελληνική περιφέρεια είναι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, υπεύθυνη για την διατήρηση και την προώθηση του προτύπου του μαγκίτη πότη με την καραμπίνα, της συστηματικής καλλιέργειας αλλά και ταυτόχρονα απόκρυψης εγκληματικών συμπεριφορών όπως η ενδοοικογενειακή βία, η αιμομιξία, οι βιασμοί, η στοχοποίηση του ξένου, οι δολοφονίες. Κι όλα αυτά συχνά με την πατρωνία τοπικών δομών κάθε λογής τυπικής και άτυπης εξουσίας.
Το δεύτερο σημείο εστίασης είναι η αποτυχία του κράτους να ερευνήσει, να προλάβει αλλά και να καταστείλει τέτοια φαινόμενα. Αναφορικά με την έρευνα είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, είχε ανατεθεί για αρκετές μέρες στο τοπικό αστυνομικό τμήμα Κατσικά και όχι στην Ασφάλεια των Ιωαννίνων, όπως επιβαλλόταν από την σοβαρότητα της υπόθεσης. Ακόμη κι αν δεν υπήρχε το υπόβαθρο των βασανιστηρίων, της ψυχολογικής βίας κλπ που υφίστατο ο φοιτητής, η υπόθεση της εξαφάνισης ενός ατόμου είναι πολύ σοβαρή από μόνη της για να την αναλάβουν κάποιοι ντόπιοι αστυνομικοί οι οποίοι, ότι και να κάνουν, δεν έχουν ούτε την εμπειρία αλλά ούτε και την, ας το θέσουμε κομψά, ψυχική αποστασιοποίηση που χαρακτηρίζει έναν αστυνομικό από άλλη και μεγαλύτερη περιοχή. Ας θυμηθούμε και την υπόθεση Άλεξ στη Βέροια πριν κάποια χρόνια. Συνεπώς, είναι πολύ χρήσιμο τέτοιες υποθέσεις να τις αναλαμβάνουν αμέσως κεντρικές αστυνομικές υπηρεσίες.
Από την άλλη, ως προς την πρόληψη και την καταστολή, προφανώς και είναι εξαιρετικής σημασίας η κοινωνιολογική και ψυχολογική προσέγγιση του θέματος από ειδικούς επιστήμονες στις σχολικές και πανεπιστημιακές μονάδες. Το ίδιο ισχύει και για την απόδοση ποινικών ευθυνών στους δράστες bullying. Όμως εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι οι διευθύνσεις των σχολείων και των σχολών, όπως και οι διευθύνσεις και υπηρεσίες στις οποίες αυτές υπάγονται, φέρουν σοβαρές αντικειμενικές ευθύνες.
Στην υπόθεση Γιακουμάκη, σύμφωνα πάντα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, δεν υπήρχε απλώς παρενόχληση αλλά πρωτόγνωρα βασανιστήρια από ανθρώπους οι οποίοι είχαν έναν εντελώς διαφορετικό κώδικα "αξιών" από τον, κοινωνικά και πολιτισμικά, αποδεκτό. Ο διευθυντής της σχολής το γνώριζε και από ό,τι φαίνεται είχε ενημερώσει, μεταξύ άλλων και το αρμόδιο υπουργείο. Παρ' όλα αυτά, αντί οι συγκεκριμένοι σπουδαστές να αποβληθούν με συνοπτικές διαδικασίες, προκρίθηκε ως λύση απλώς και μόνο η αλλαγή δωματίου.
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η μάνα του Βαγγέλη Γιακουμάκη ανέθεσε την ασφάλεια και την ακεραιότητα του γιου της στο οικοτροφείο δηλαδή στο κράτος και όχι στον συγκάτοικο του ή στους συμφοιτητές του, οι ευθύνες έχουν συγκεκριμένα ονοματεπώνυμα με συγκεκριμένες ιδιότητες εντός κι εκτός σχολής. Η όλη συζήτηση που γίνεται αόριστα περί κοινωνίας, πολιτείας και περίγυρου έχει μεν αξία αλλά πολλές φορές γίνεται εκ του πονηρού με μόνο στόχο τη διάχυση ευθυνών προς όφελος του αποπροσανατολισμού.
Πριν κλείσουμε, πρέπει να αναφερθούμε σε κάποιες από τις αναρτήσεις, τις αναδημοσιεύσεις και τις κοινοποιήσεις στο facebook και το twitter για το θάνατο του Γιακουμάκη. Αναφορές όπως "τώρα γαλήνεψες", "θα πάψεις να βασανίζεσαι", "σε πήρε κοντά του ο Θεός" και άλλα συναφή, ξεπερνούν τα όρια των κλισέ και καθίστανται επικίνδυνες μοιρολατρίες. Και εξηγούμαστε: ο άτυχος φοιτητής δεν έπασχε από κάποια ανίατη κι επίπονη ασθένεια στην οποία η επιστήμη είχε σηκώσει τα χέρια ψηλά και όλοι περίμεναν να καταλήξει "για να μην πονάει πια".
Ο Βαγγέλης Γιακουμάκης μπορούσε να είχε βρει τη γαλήνη και την ηρεμία σε αυτή τη ζωή, τελειώνοντας τις σπουδές του σε λίγους μήνες, γυρίζοντας στην Κρήτη και ασχολούμενος με την τυροκομία. Αρκούσε απλώς αυτοί που έπρεπε, να είχαν αναλάβει τις ευθύνες που τους αναλογούσαν και να είχαν πάρει τις σωστές αποφάσεις έγκαιρα και αποτελεσματικά. Συνεπώς, το τέλος του δεν ήταν προδιαγεγραμμένο, η λύτρωσή του δεν βρισκόταν νομοτελειακά στο θάνατο και αυτοί που αναπαράγουν στα social media τέτοια τσιτάτα οδηγούν, έμμεσα, μέσα από την απύθμενη βλακεία τους, στην αποδοχή του γεγονότος και τον αποπροσανατολισμό. Δεν είναι όμως όλα selfies και duck face photos σε αυτή τη ζωή...
Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος