Υπάρχει στις μέρες μας σεβασμός;

 ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 

Είναι αυτονόητο ότι μια πολύ σημαντική και θεμελιώδης αρχή που πρέπει να διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις και αναγκαίος όρος για μια υγιή και στέρεα κοινωνία είναι ο σεβασμός. Ο σεβασμός είναι ευρεία έννοια. Ξεκινά από τον εαυτό μας και είναι αναγνώριση της δικής μας ανθρωπιάς. Εκδηλώνεται στους άλλους και σημαίνει αποδοχή της προσωπικότητας και των ιδιαιτεροτήτων της. Υπάρχει όμως στις μέρες μας σεβασμός;

Το επιστημονικό και τεχνολογικό θαύμα γκρέμισε παλιές αντιλήψεις και εμπόδια. Με την ορμή, όμως, της προόδου παρασύρθηκαν ή ξεχάστηκαν αξίες που διείπαν τον άνθρωπο και συγκροτούσαν τον πολιτισμό του. Στις μέρες μας, η αυτοεκτίμηση, η αναγνώριση του άλλου και η αποδοχή καθολικών αξιών υποχωρούν, σχεδόν εκλείπουν. Αντίθετα επικρατεί η αυθάδεια, το θράσος, η ανευλάβεια, ο κυνισμός. Η αναίδεια και η ασέβεια, υπό τον μανδύα της αμφισβήτησης και του χιούμορ, καταργούν κάθε όριο και κάθε αξία. Σπιλώνουν πρόσωπα και γελοιοποιούν αξίες, καταστρέφουν ηθικές σταθερές και προωθούν τον κυνισμό.

Η αθέτηση των υποχρεώσεών μας, η παραβίαση των δικαιωμάτων του άλλου, η απεμπόληση ιδανικών, ακόμη και η προδοσία θεωρούνται ευφυΐα και δύναμη. Η εξουσία ευνοεί τη χλεύη, το σαρκασμό, την καταρράκωση προσώπων και ιδεών γιατί έτσι στερεί τους ανθρώπους από ήρωες και σύμβολα. 

Τα ΜΜΕ και τα καταναλωτικά πρότυπα επιβάλουν τις δικές τους σταθερές. Η βωμολοχία, η πορνογραφία, η διαπόμπευση ονομάζονται απελευθέρωση. Η επιβολή της υπακοής σε κάθε μορφή εξουσίας ονομάστηκε ευσέβεια και διαστρεβλώθηκε έτσι η πραγματική ουσία του σεβασμού. Όλα αυτά δεν είναι παρά τα αποτελέσματα μιας γυμνής από αξίες και ιδανικά εποχής. Όνειρα διαψεύστηκαν, ελπίδες χάθηκαν. Σε έναν τέτοιο κόσμο οι άνθρωποι αλλοιώνονται, χάνουν τις αντιστάσεις τους.

Γι 'αυτό λοιπόν θα πρέπει να αμυνθούμε. Και η καλύτερη άμυνα είναι η αξιοπρέπεια και ο γνήσιος σεβασμός. Το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να γεννήσει αυτή τη στάση ζωής. Όταν ο γονιός διαπαιδαγωγεί και διαπαιδαγωγείται κερδίζει την εκτίμηση του παιδιού και δυναμώνει την πίστη του στη ζωή με την αληθινή και γνήσια συμπεριφορά του. Το ίδιο συμβαίνει και με το σχολείο. Ο δάσκαλος ενθαρρύνει, καθοδηγεί, ελέγχει και ελέγχεται και μέσα από τη συνεργασία δασκάλου και μαθητή καλλιεργείται ο σεβασμός και η υπευθυνότητα. Επίσης, η γνώση για τους αγώνες και το έργο των προηγούμενων γενεών προσδιορίζει και το μέτρο της δικής μας ευθύνης.

Ο σεβασμός στην αντιμετώπιση του άλλου δεν σημαίνει άρνηση της κριτικής και της αμφιβολίας. Όμως κριτική και αμφισβήτηση δεν είναι το γκρέμισμα, η λοιδορία, ο κυνισμός. Πραγματικά δημιουργική είναι η αμφισβήτηση που γίνεται δίκαια και αποβλέπει στη βελτίωση και όχι στην ισοπέδωση.

Οφείλουμε, λοιπόν, να βρούμε τα τελευταία κομμάτια αυτοσεβασμού, να τα θρέψουμε και να τα αναδείξουμε καθώς είναι η μόνη μας προστασία και αντίσταση απέναντι σε μια κοινωνία που απειλεί την ανθρώπινη υπόστασή μας.

Πέτρος Παπανικολάου