Η κατάχρηση των συμβόλων σε μία κοινωνία χωρίς πυξίδα

 ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ 

Μία από τις βασικές συνέπειες της κρίσης που ταλανίζει την Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια είναι, εκτός των αυτονόητων οικονομικών και πολιτικών παρενεργειών, η επαναφορά στερεοτύπων που πολλοί θεωρούσαν ότι είχαν οριστικά ξεπεραστεί. Αυτή η παράμετρος, αν και αφορά όλη την Ευρώπη, είναι ιδιαίτερα αισθητή στο πεδίο των ελληνογερμανικών σχέσεων.

Από τη μία πλευρά, στη γερμανική κοινωνία το, προ κρίσης, θετικό πρότυπο του Έλληνα που ξέρει να διασκεδάζει, να απολαμβάνει τη ζωή και να "παρασέρνει" και τους υπόλοιπους σε αυτή τη φιλοσοφία, μετατράπηκε, σχεδόν αστραπιαία, στο πρότυπο του τεμπέλη, του μπαταχτσή και του κηφήνα που καλοπερνάει με δανεικά λεφτά. Σε αυτή τη μεταστροφή βέβαια έπαιξε καταλυτικό ρόλο μία πλειάδα κίτρινων και λαϊκίστικων γερμανικών ΜΜΕ, με ναυαρχίδα την Bild, χωρίς όμως η καγκελάριος Μέρκελ και γενικότερα η γερμανική κυβέρνηση να κάνουν οτιδήποτε για την αναστροφή αυτού του κλίματος εις βάρος της Ελλάδας, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια. Το αντίθετο μάλιστα...

Από την άλλη, σε ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης, με την αμέριστη αρωγή τόσο των εγχώριων ΜΜΕ όσο και λαϊκιστών πολιτικών από όλο το πολιτικό φάσμα, ο χρόνιος αντιαμερικανισμός αντικαταστήθηκε από το στείρο αντιγερμανισμό με σημείο αναφοράς το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας. Ένας ποταμός από σκίτσα, κείμενα, άρθρα και ομιλίες, στερούμενα ουσιαστικής πολιτικής σκέψης αλλά γεμάτα συμβολισμούς, ταύτιζαν και ταυτίζουν ακόμα και σήμερα την καγκελάριο ή τον υπουργό Οικονομικών Σόιμπλε με το Χίτλερ και τα SS, τη γερμανική κυβέρνηση με το "τέταρτο Ράιχ" κλπ.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ήταν θέμα χρόνου να επανέλθουν στην πολιτική ατζέντα το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου, με μία πανσπερμία απόψεων να κυριαρχεί έκτοτε στη δημόσια ζωή τόσο για το ύψος όσο και για τον τρόπο της αποζημίωσης. Φυσικά εξυπακούεται ότι το ύψος υπολογίζεται "πάνω από 300 δις ευρώ με σημερινά δεδομένα" και ότι είναι λογικό άρα και αναμενόμενο να δικαιωθεί δικαστικά η Ελλάδα.

Όταν βαθμιαία έγινε αντιληπτό ότι ένας ενδεχόμενος νομικός αγώνας θα είναι χρονοβόρος και ότι τα διεθνή δικαστήρια δεν είναι σαν τα περιφερειακά ειρηνοδικεία αλλά επηρεάζονται από διεθνείς πολιτικές ισορροπίες, που δεν είναι απαραίτητο να ευνοούν τις ελληνικές θέσεις, το ευρύ πεδίο της διεκδίκησης άρχισε να περιορίζεται ώσπου πλέον το κύριο ζητούμενο δεν είναι οι πολεμικές αποζημιώσεις ή το κατοχικό δάνειο εν συνόλω αλλά ένα συγκεκριμένο γεγονός: οι αποζημιώσεις από τη σφαγή του Διστόμου.

Η 10η Ιουνίου 1944 αποτελεί μία μαύρη σελίδα στην ευρωπαϊκή ιστορία και σίγουρα μία μέρα ανείπωτου πόνου και θρήνου για τον ελληνισμό, με τρεις παραμέτρους.

Η πρώτη, βασική και αυτονόητη, είναι η ηθική. Η εξόντωση εκατοντάδων αμάχων, στην πλειοψηφία τους γυναικόπαιδων και ηλικιωμένων, ο, χαρακτηριστικά, κτηνώδης τρόπος που αυτή πραγματοποιήθηκε και η πυρπόληση όλων των σπιτιών της περιοχής είναι μια πράξη που αποτελεί μνημείο διαστροφής και ηθικής κατάρρευσης του ανθρώπινου είδους. Απλά και χωρίς περιστροφές.

Η δεύτερη προσέγγιση του γεγονότος αφορά στην νομική πτυχή του, σύμφωνα με την οποία η σφαγή του Διστόμου είναι, αναμφίβολα, έγκλημα πολέμου και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αξιολογηθεί "στα πλαίσια διεξαγωγής του πολέμου", κατά την πάγια επίσημη γερμανική θέση. Από κει και πέρα, ως στήλη, δεν είμαστε σε θέση να αναλύσουμε τι και πώς μπορεί να επιτευχθεί σε νομικό επίπεδο, όμως είναι βέβαιο ότι οι διεθνείς συσχετισμοί παίζουν πάντα το δικό τους ρόλο σε μια τέτοια διαδικασία. Ειδικά ως προς το τελευταίο, ενδεικτική είναι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, στο οποίο προσέφυγε η γερμανική πλευρά το 2009 και η οποία ανέτρεπε τις θετικές αποφάσεις που είχαν εκδώσει επί του θέματος το Πρωτοδικείο Λιβαδειάς, το Εφετείο Αθηνών, ο Άρειος Πάγος, το Πρωτοδικείο της Φλωρεντίας, το Εφετείο της Φλωρεντίας και ο ιταλικός Άρειος Πάγος. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ότι είναι διεκδικήσιμο επιβάλλεται να διεκδικηθεί με σοβαρότητα, στόχευση και τεκμηριωμένη επιστημονική επιχειρηματολογία.

Η τρίτη παράμετρος είναι η πολιτική και δη εκείνη που αφορά στην χρήση ή μάλλον στην κατάχρηση του γεγονότος στα πλαίσια της εγχώριας πολιτικής σκηνής. Με οδηγό τα δεινά που περνάει η χώρα τα τελευταία πέντε χρόνια, ένα ισχυρό εγχώριο λαϊκιστικό σύστημα επιχειρεί να εκμεταλλευθεί τις δεδομένες ευθύνες του ναζιστικού κι ακολούθως του σύγχρονου γερμανικού κράτους έναντι της Ελλάδας, με σκοπό τον δήθεν συμψηφισμό των ναζιστικών ευθυνών με το ελληνικό χρέος. Ουδέν δημαγωγέστερον τούτου.

Προχωρώντας ακόμα περισσότερο, συγκεκριμένα πολιτικά και μιντιακά κέντρα που δε θέλουν να αλλάξει τίποτα στο υπάρχον διαβρωμένο πολιτικοοικονομικό status quo, καλλιεργούν συστηματικά στην ελληνική κοινή γνώμη την ανιστόρητη θεωρία της, υποτίθεται διαχρονικά, "εχθρικής" Γερμανίας, ξεκινώντας από την κατοχή και φτάνοντας στην εποχή των μνημονίων. Απώτερος σκοπός είναι η, εκ προοιμίου, δαιμονοποίηση οποιασδήποτε μεταρρυθμιστικής πρότασης ή σύγκλισης αφορά στις σχέσεις της Ελλάδας με την υπόλοιπη ευρωζώνη (της οποίας ηγείται άτυπα η Γερμανία) και γι’ αυτό οτιδήποτε συμβολίζει τη σκοτεινή πλευρά της γερμανικής ταυτότητας, όπως η σφαγή του Διστόμου, χρησιμοποιείται χωρίς ενδοιασμούς.

Όταν σε μία κοινωνία ιστορικά γεγονότα-σύμβολα με παγκόσμιο αντίκτυπο, χρησιμοποιούνται ευρέως για τέτοιου είδους σκοπιμότητες και μάλιστα αυτό γίνεται ανεκτό, τότε ποιος είναι ο κώδικας αξιών αυτής της κοινωνίας; Τι μέλλον και ποια πορεία μπορεί να έχει; Η πρωτοφανής κρίση που πλήττει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια μόνο εν μέρει μπορεί να αιτιολογήσει αυτή την εθνική τύφλωση. 

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

 Facebook

 Twitter