Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις σε δοκιμασία

 ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ 

Σε δύσβατα μονοπάτια φαίνεται να έχουν εισέλθει οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις μετά και την ψήφιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης όπου, μεταξύ άλλων, προβλέπεται η μετατροπή της εκτέλεσης της ποινής του Σάββα Ξηρού από φυλάκιση σε κατ' οίκον περιορισμό. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι ανήμερα της ψήφισης του νομοσχεδίου, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Ντέιβιντ Πιρς προχώρησε σε μία ασυνήθιστη, για τις πρακτικές της πρεσβείας, κίνηση και παραχώρησε έκτακτη συνέντευξη τύπου για το θέμα, χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα. 

Χαρακτήρισε ως "βαθιά μη φιλική ενέργεια" την έξοδο από τη φυλακή "οποιουδήποτε έχει στα χέρια του αίμα Αμερικανών διπλωματών" και επεσήμανε ότι η νομοθεσία αυτή είναι "μη συμβατή με την συνεργασία των δύο χωρών στο πεδίο της αντιτρομοκρατίας". 

Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μαρί Χάρφ, σημείωσε ότι η ανησυχία της Ουάσινγκτον έγκειται στο γεγονός ότι ακόμη και ο κατ' οίκον περιορισμός θα δώσει τη δυνατότητα σε καταδικασμένους τρομοκράτες να επαναδραστηριοποιηθούν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το αμερικανικό ΥΠΕΞ δημοσιοποίησε την καταχώριση του Χρ. Ξηρού και του Ν. Μαζιώτη στη λίστα διεθνών τρομοκρατών, ακριβώς μία μέρα μετά την συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά με τον ομόλογό του Τζον Κέρι στις ΗΠΑ, όπου ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας δήλωσε ότι "εκείνοι που προέβησαν σε τρομοκρατικές πράξεις πρέπει να παραμείνουν στη φυλακή". 

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς με τον Αμερικανό Τζον Κέρι

Όπως είναι προφανές, οι αμερικανικές ανησυχίες για την "απελευθέρωση" του Σάββα Ξηρού είναι κάτι παραπάνω από έντονες. Θα ήταν αφελές όμως να πιστεύει κάποιος ότι ένας άνθρωπος με 98% αναπηρία είναι ικανός να επανέλθει στην ενεργό τρομοκρατία.

Ο λόγος, λοιπόν, για τον οποίο υπάρχει αυτή η πίεση είναι διττός: η μία πλευρά αφορά αποκλειστικά την υπόθεση Ξηρού όπου οι Αμερικανοί θεωρούν προσβολή για τη μνήμη των θυμάτων τους την, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, πρόωρη έξοδο από τη φυλακή ενός ανθρώπου που έχει συμμετάσχει στις δολοφονίες Αμερικανών πολιτών και δη διπλωματικού προσωπικού. Είναι κάτι στο οποίο είναι εξαιρετικά και κυρίως, διαχρονικά, ευαίσθητοι.

Το άλλο σκέλος έχει σχέση με το παράδειγμα που θεωρούν οι ΗΠΑ ότι θέτει ένα τέτοιο προηγούμενο στα πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Με άλλα λόγια, αν η Ουάσινγκτον σιωπούσε ή αντιδρούσε χλιαρά στην υπόθεση Ξηρού, τότε θα έδινε την εντύπωση ότι νοούνται συμβιβασμοί ως προς την τιμωρία για τις επιθέσεις σε Αμερικανούς πολίτες και στόχους όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά ανά τον κόσμο.

Αυτό ακριβώς το νόημα είχε και η ανακήρυξη Ξηρού και Μαζιώτη σε διεθνείς τρομοκράτες, καθώς βασικός σκοπός ήταν αφενός μεν η υπενθύμιση ότι δεν υπάρχει λήθη για όποιον έχει βλάψει τα αμερικανικά συμφέροντα, αφετέρου δε η πολιτική πίεση στην ελληνική κυβέρνηση να μην προχωρήσει περαιτέρω σε ανάλογες ενέργειες και νομοθετικές πρωτοβουλίες. Η Μαρί Χαρφ αν και ξεχώρισε την υπόθεση Ξηρού από την ένταξη των δύο στην εν λόγω λίστα, με την αιτιολογία ότι η όλη διαδικασία είχε ξεκινήσει μήνες πριν καν τεθεί θέμα Ξηρού, εντούτοις δεν έπεισε ότι η χρονική συγκυρία δημοσιοποίησης της λίστας είναι τυχαία.

Η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μαρί Χαρφ

Η υπόθεση Ξηρού, όμως, είναι ένα από τα δύο αδύναμα κλαδιά του μεγάλου δέντρου των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Το άλλο είναι η πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στη Ρωσία και η συνάντησή του με τον πρόεδρο Πούτιν.

Σε αυτό το σημείο, πριν συνεχίσουμε, επιβάλλεται να γίνουν κάποιες επισημάνσεις. Η Ελλάδα ως ένας σημαντικός γεωπολιτικός παράγοντας σταθερότητας για την Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια, οφείλει να ασκεί μία πολυδιάστατη και δημιουργική εξωτερική πολιτική, ειδικά αυτήν την περίοδο όπου η ανισορροπία στην εν γένει περιοχή αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία για την αναβάθμιση του status της.

Με αυτήν την οπτική, η επιδίωξη της κυβέρνησης να μετατραπεί η χώρα σε στρατηγικό ενεργειακό κόμβο που θα συνδέει τις πηγές της Ανατολής με την αγορά της Δύσης αλλά και να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του εμπάργκο των ελληνικών αγροτικών προϊόντων είναι κάτι παραπάνω από θεμιτά. Άλλωστε, όπως δήλωσε σχετικά και ο Αλέξης Τσίπρας στη Μόσχα, "δεν μπορεί κάποιες χώρες της ΕΕ να έχουν συμφωνίες ενεργειακού προσανατολισμού και κάποιες άλλες όχι".

Αυτό όμως που δεν φαίνεται να συνειδητοποιεί ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση είναι ότι εξίσου σημαντικό ρόλο με το στόχο παίζει ο χρόνος αλλά και ο τρόπος άσκησης εξωτερικής πολιτικής.

Ο Αλέξης Τσίπρας επέλεξε να επισκεφθεί τη ρωσική πρωτεύουσα τη στιγμή  που ο πρόεδρος Πούτιν είναι πιο απομονωμένος από ποτέ ενώ προηγουμένως το Μαξίμου φρόντισε να γιγαντώσει επικοινωνιακά μία συνάντηση η οποία ήταν, απλώς, διερευνητική και στην καλύτερη περίπτωση, η απόδοση των όποιων καρπών θα γίνει σε βάθος χρόνου. Έτσι η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής αλλά και της υπόγειας κριτικής των ΗΠΑ -με Αμερικανό αξιωματούχο να δηλώνει ότι δεν είναι η σωστή στιγμή για "business as usual" με τη Ρωσία- χωρίς να έχει τουλάχιστον εξασφαλίσει κάποιο άμεσο όφελος.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός με το Ρώσο πρόεδρο

Αν η χρονική συγκυρία της επίσκεψης ήταν τουλάχιστον αμφισβητούμενη, τότε η ρητορική που χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός στη συνέντευξη τύπου με το Ρώσο πρόεδρο σε σχέση με τις κυρώσεις από την ΕΕ και τις ΗΠΑ, ήταν επιεικώς λανθασμένη. Ο Αλέξης Τσίπρας διαφώνησε ευθέως με τη "λογική αυτών των κυρώσεων" υποστηρίζοντας ότι δεν μπορεί να είναι λύση η προοπτική ενός οικονομικού πολέμου. Το πρόβλημα είναι ότι η αμερικανική διπλωματία θεωρεί ότι  η Μόσχα προσήλθε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία, ακριβώς λόγω της στρατηγικής των κυρώσεων. Ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η Ουάσινγκτον, για δικούς της λόγους, στέκεται σταθερά δίπλα στην Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια της κρίσης σε αντίθεση με τη Ρωσία που δεν δείχνει την ίδια διάθεση.

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, η ελληνική κυβέρνηση μοιάζει από την μία να αγνοεί επιδεικτικά παραδοσιακές ευαισθησίες της αμερικανικής κυβέρνησης κι από την άλλη να θέτει σε κίνδυνο την ίδια τη γεωπολιτική δυναμική της χώρας την οποία υποστηρίζει ότι προωθεί. Στρατηγικός σχεδιασμός ή χονδροειδής ερασιτεχνισμός; Αυτοπεποίθηση ή αλαζονεία;

Γιάννης Στέλιος Παπαδόπουλος
Email: jskpapadopoulos@gmail.com

 Facebook

 Twitter