Ελληνική ελίτ: What's next?
GUEST EDITORS ΓΡΑΦΕΙ Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΙΜΠΑΣ Το κοσμικό και ακαδημαϊκό γεγονός της προηγούμενης εβδομάδας ήταν αναμφίβολα η παρ...
http://www.thecolumnist.gr/2015/04/whats-next.html
GUEST EDITORS
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΙΜΠΑΣ
Το κοσμικό και ακαδημαϊκό γεγονός της προηγούμενης εβδομάδας ήταν αναμφίβολα η παρουσία του νομπελίστα οικονομολόγου Π. Κρούγκμαν σε εκδήλωση που διοργάνωσε το ΙΝΕΡΠΟΣΤ (Ινστιτούτο Έρευνας και Πολιτικής Στρατηγικής) με θέμα "Europe: What next?". Όσοι παρακολούθησαν είτε δια ζώσης, είτε διαδικτυακά τη διάλεξη του σημαντικού αυτού Αμερικανού επιστήμονα, περίμεναν ασφαλώς δυο λόγια περισσότερα για το ελληνικό πρόβλημα και κάποιες άτυπες συμβουλές για τα επόμενα βήματα της ελληνικής κυβέρνησης. Όπως και συνέβη, καθώς η ομιλία είχε περισσότερο ιστορικές και πολιτικές αναφορές, παρά οικονομική θεωρία.
Το περιεχόμενο της ομιλίας του Κρούγκμαν, εκτός από το πολιτικό μέρος, στηρίχτηκε σε μια συνεκτική περιοδολόγηση της ευρωπαϊκής οικονομικής πορείας, μέσα στην οποία εντάχθηκε το ελληνικό πρόβλημα χρέους, χωρίς να αποτελεί ιδιαιτερότητα ή ιδιομορφία και χωρίς ασφαλώς να απομονώνεται από το παγκόσμιο περιβάλλον.
Οι βασικές πτυχές της οικονομικής που ανέπτυξε κατέληξαν σε τέσσερα σημαντικά συμπεράσματα:
- Η κατασκευή του ευρωπαϊκού νομίσματος, υπήρξε εκ θεμελίων προβληματική. Η αντανάκλαση αυτού του προβλήματος υπήρξε ισχυρότερη στις χώρες της περιφέρειας, όπως αναμενόταν και περιγραφόταν στις αρχές της δεκαετίας του '90 σε πλείστες βιβλιογραφικές αναφορές.
Ο ίδιος, άλλωστε, ως εισηγητής της θεωρίας της άριστης οικονομικής ζώνης, έχει εντοπίσει από τα πρώτες μέρες της Ευρ. Νομισματικής Μονάδας (ECU)
- Η είσοδος στο ενιαίο νόμισμα υπήρξε μια λάθος ενέργεια για τις περιφερειακές δυνάμεις της ευρωζώνης, με τον τρόπο με τον οποίο έγινε αλλά κυρίως με τη διάσταση που έλαβε η οικονομική και χρηματοπιστωτική πολιτική που εφαρμόστηκε εντός του κοινού νομισματικού πλαισίου.
- Η ευρωζώνη βρίσκεται σε μια κατάσταση μεσοχρόνιας στασιμότητας και αποπληθωρισμού που προσιδιάζει στο ιαπωνικό παράδειγμα 20ετούς στασιμότητας. Άρα, στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία, ο κίνδυνος να μετασχηματιστεί η μεσοχρόνια στασιμότητα σε μακροχρόνια είναι ορατός και μη διαχειρίσιμος. Αν δεν υπερβεί το κατώφλι στασιμότητας, οι λύσεις που θα απαιτηθούν θα τείνουν να είναι κοστοβόρες και ριζικότερες.
- Η απόπειρα επίλυσης του ελληνικού προβλήματος υπήρξε αποσπασματική, ανισόρροπη και οικονομικά ανορθολογική. Εντούτοις, μέρος της λύσης δεν μπορεί να αποτελεί στην παρούσα φάση η νομισματική καθαίρεση διότι, αντίθετα από το αναμενόμενο, θα οδηγήσει σε σημαντική υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας.
Οι παραπάνω απόψεις εμπλουτίστηκαν με πολιτικές αναφορές για τα προγράμματα λιτότητας και τις συνέπειες της αποεπένδυσης στις μικρές ανοιχτές οικονομίες.
Πολλοί θα ήταν αυτοί που θα ανέμεναν μια περισσότερο ριζοσπαστική ομιλία από έναν νομπελίστα οικονομολόγο, ειδικό στα θέματα διεθνούς οικονομικής και ανάπτυξης, ο οποίος το τελευταίο διάστημα έχει επιχειρηματολογήσει υπέρ ενός εναλλακτικού μοντέλου ανάπτυξης και ευημερίας. Όμως, μέσα στο βομβαρδισμό οικονομικής πληροφόρησης και σεναριολογίας, που έχουμε δεχτεί τα τελευταία χρόνια, θα ήταν καλό να αποδεχτούμε ότι δεν είναι η καινοτομική θέση, η επικοινωνιακότητα των προτάσεων ή το ακραίο εναλλακτικό σενάριο που χρειαζόμαστε για να λύσουμε τα προβλήματα της χώρας και πολύ περισσότερο της ευρωζώνης. Αυτό ισχύει και για τα δυο μέρη που συγκροτούν τη μετα-μεταπολιτευτική διαίρεση στην Ελλάδα της κρίσης: όσους θεωρούν αφελώς το μνημόνιο ευλογία που θα μας απαλλάξει από τις αρχέγονες παθογένειες αλλά και όσους το θεωρούν μοναδική πηγή του κακού, αγνοώντας τις εσωτερικές αντιφάσεις της ελληνικής ελίτ και του πελατειακού συστήματος που διαμόρφωσε μια μεταπολιτευτική συναίνεση.
Μπορεί τα τελευταία χρόνια η ψυχολογική ανάλυση μέσω των neuroeconomics να καθιστά την ανάγνωση της επικαιρότητας και της οικονομικής πραγματικότητας μια περισσότερη υποκειμενική διαδικασία, όμως το μακροοικονομικό πλαίσιο συνδέεται με απτές και μετρήσιμες οικονομικές δυναμικές, οι οποίες συνεχίζουν να αγνοούνται από τις δυο κατά τεκμήριο αντικρουόμενες πλευρές.
Ακόμη και σε ένα μουσικό αμφιθέατρο, στο οποίο συνωστίστηκε η αφρόκρεμα της ελληνικής πολιτικής και οικονομίας, οι επίπλαστες ιδεοληπτικές κρίσεις δεν άργησαν να εκφραστούν ως κακοφωνία απέναντι στον ορθό σταθερό λόγο του νομπελίστα "συμμάχου". Η έγκληση μερίδας κοινού επί του ομιλητή ότι δεν τολμά να εκφραστεί υπέρ μιας νομισματικής μεταβολής, Grexit, ως μίας μεθόδου απαλλαγής από τη στενή δημοσιονομική παγίδα, είναι χαρακτηριστική. Όπως και ενδεικτική είναι η αίσθηση ψυχολογικής δικαίωσης που νιώθουν οι υπερασπιστές της ευρωζώνης ακόμη και στην κακή της εκδοχή. Εκείνοι που συγχέουν την αναγκαιότητα να υπάρξει μια ριζική τομή στους διεθνείς οικονομικούς θεσμούς και το ρόλο της γερμανικής ηγεμονίας στη διαμόρφωση ενός αυστηρού πλαισίου λιτότητας και στραγγαλισμού των αδύναμων οικονομιών, με τον αφορισμό για τον ιστορικό ρόλο της Ευρώπης. Εκείνοι που παγιδεύουν και παγιδεύονται μέσα στον ολοκληρωτισμό του ειδικού ονομαστικού σκοπού «της παραμονής στο ευρώ», λες και η ατζέντα δεν αφορά αμοιβαίες ευθύνες κρατών και διεθνών θεσμών, τη σαθρή αρχιτεκτονική, την τυποποίηση οικονομικής πολιτικής, την απουσία επενδυτικής και βιομηχανικής πολιτικής και σχεδιασμού χωρίς να λαμβάνονται οι τοπικές ανάγκες των περιφερειών.
Ίσως σε αυτά έπρεπε να αναφερθεί περισσότερο ο αγαπητός Πολ Κρούγκμαν – του οποίου το εγχειρίδιο Διεθνούς Οικονομικής αποτελεί το α και ω της βιβλιογραφίας για τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις- αν ήξερε ότι το πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου όχι μόνο δεν έχει βελτιωθεί μέσα στην κρίση στην Ελλάδα αλλά μάλλον έχει συσκοτιστεί μέσα από διαδοχικές παρερμηνείες της πραγματικότητας. Ίσως γιατί η ακαδημαϊκή, πολιτική και επιχειρηματική, ας πούμε και καλλιτεχνική-πνευματική (ελέω Μεγάρου Μουσικής) ελίτ δεν έχει αναγνωρίσει τις ευθύνες της στη συγκεκριμένη κρίση, ίσως γιατί ακόμη και σήμερα οι πολίτες που βρέθηκαν εκτός Μεγάρου γνωρίζουν καλύτερα τις συνέπειες της μιας ή της άλλης πολιτικής, και απλά περιμένουν υπομονετικά ο ορθός λόγος να συναντήσει τη μουσική υπόκρουση των πόνων του τοκετού μιας δίκαιης οριστικής λύσης.
* Ο Δημήτρης Μπίμπας είναι οικονομικός αναλυτής και επιστημονικό στέλεχος ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ.
Twitter: www.twitter.com/BDimitris