Οι διαφορετικές προσεγγίσεις της κάθε πλευράς για το Κυπριακό

 ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΓΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 

Το Κυπριακό είναι ένα δύσκολο πολιτικό πρόβλημα που υπάρχει εδώ και δεκαετίες. Από τότε που δημιουργήθηκε, η κάθε πλευρά που είχε ενεργό ρόλο (Ελλάδα, Τουρκία, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Μεγάλη Βρετανία) έδινε τη δική της ερμηνεία στην ανάλυση του προβλήματος. Ένας από τους πολλούς λόγους της διαιώνισης του Κυπριακού είναι και οι διαφορετικές προσεγγίσεις της κάθε πλευράς. Εξαρτάται από ποια εθνική, πολιτική, ιδεολογική και νομική πλευρά βλέπει κάποιος την κατάσταση. Αλλιώς ερμηνεύει κατά καιρούς διάφορες αποφάσεις των διεθνών οργανισμών η ελληνική πλευρά (ελληνική και κυπριακή κυβέρνηση) και αλλιώς η τουρκική (Τουρκία και Τουρκοκύπριοι). Άλλωστε τα νομικά κείμενα και οι νομικές αποφάσεις, όπως βλέπουμε στην καθημερινή μας ζωή, έχουν πολλές ερμηνείες. Ο καθένας τα ερμηνεύει όπως θέλει ή παίρνει αποσπασματικά κάποια μέρη ενός άρθρου και παραλείπει τα υπόλοιπα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν παρερμηνείες και λανθασμένη πληροφόρηση.

Σε αυτό το άρθρο, ο σκοπός μας είναι να καταγράψουμε πως βλέπει η κάθε πλευρά διάφορες πτυχές του Κυπριακού, χωρίς να κρίνουμε αν είναι σωστή ή λάθος. 

1) Για παράδειγμα, για την ελληνική πλευρά, το Κυπριακό ξεκίνησε το 1974 με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Για την Τουρκία και τους Τουρκοκυπρίους το Κυπριακό δεν ξεκίνησε το 1974, αλλά το 1963 όταν μετά τις αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ, οι Τ/Κ αποχώρησαν από τα υπουργεία που κατείχαν στην Κυπριακή Δημοκρατία καθώς και από άλλες κρατικές θέσεις.

2) Για τα γεγονότα του 1963 και τις συγκρούσεις που έγιναν μεταξύ των 2 κοινοτήτων, 3 χρόνια μόλις μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από την Μεγάλη Βρετανία, υπάρχουν επίσης διαφορετικές ερμηνείες. Για τους Ελληνοκύπριους ήταν Τουρκανταρσία, δηλ. ανταρσία των Τουρκοκύπριων εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ για τους Τουρκοκυπρίους ήταν δικοινοτικές ταραχές και επίθεση των Ε/Κ εναντίον τους. Τα γεγονότα του 1963 αναφέρονται ως δικοινοτικές ταραχές και από το διεθνή παράγοντα και από πολλούς ξένους πολιτικούς αναλυτές.

3) Άλλη μια διαφορετική προσέγγιση που υπήρχε επί χρόνια στο Κυπριακό, είναι ότι, οι Έλληνες και οι Ελληνοκύπριοι θεωρούν πως οι Τούρκοι έχουν την υποστήριξη των Αμερικανών, εξαιτίας της τουρκικής εισβολής του 1974 και της στάσης που κράτησαν τότε οι ΗΠΑ και ο Κίσινγκερ. Την ίδια άποψη έχουν και οι Τούρκοι, από την άλλη πλευρά όμως, ότι οι Έλληνες είχαν την υποστήριξη των Αμερικανών στο Κυπριακό, γιατί όταν το 1964 η Τουρκία στην ήταν έτοιμη να εισβάλλει στην Κύπρο, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζόνσον, με επιστολή του και παρέμβασή του προς τον τότε πρωθυπουργό της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού εμπόδισε την Τουρκία να εισβάλει στο νησί.

4) Η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι το κλειδί για τη λύση του Κυπριακού το έχει η Τουρκία. Η τουρκοκυπριακή πλευρά διαφωνεί με αυτήν τη θέση. Εδώ υπάρχει και μια άλλη άποψη, όπως έχουν δηλώσει κάποια άτομα που έχουν συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό. Η άποψη αυτή είναι η εξής: όσον αφορά στην εσωτερική πτυχή του Κυπριακού, δηλαδή τα θέματα που αφορούν την εσωτερική διακυβέρνηση της ενωμένης Κύπρου, την εκπροσώπηση των κοινοτήτων στα κρατικά όργανα, το διαμοιρασμό των εξουσιών, την επιστροφή περιουσιών κλπ, τον πρώτο λόγο έχει η τουρκοκυπριακή πλευρά και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης και διαπραγματευτής και όχι η Τουρκία. Για θέματα που αφορούν την αποχώρηση του τουρκικού στρατού από την Κύπρο και για το ζήτημα των Εγγυήσεων τότε έχει λόγο η Τουρκία.

5) Παλαιότερα η Τουρκία θεωρούσε ότι το Κυπριακό πρόβλημα λύθηκε το 1974. Αυτό δήλωναν επίσημα και στελέχη των τουρκικών κυβερνήσεων, την ώρα που η ελληνική και η κυπριακή κυβέρνηση δήλωναν να έρθει η Τουρκία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να λυθεί το Κυπριακό.

6) Επίσης, για την ελληνική πλευρά, το Κυπριακό είναι ένα πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Η Τουρκία διαφωνεί με αυτήν τη θέση και έχει δηλώσει πολλές φορές ότι το Κυπριακό είναι ένα δικοινοτικό πρόβλημα που θα το λύσουν μεταξύ τους οι Ε/Κ με τους Τ/Κ.

7) Άλλη μία διαφορετική προσέγγιση υπάρχει για τα γεγονότα της εισβολής του 1974. Η ελληνική πλευρά κάνει λόγο για τουρκική εισβολή, ενώ σύμφωνα με τους Τουρκοκυπρίους ήταν μια ειρηνευτική επιχείρηση. Οι Τουρκοκύπριοι έβλεπαν τότε την επέμβαση της Τουρκίας, ως επιχείρηση απελευθέρωσής τους από τους Έλληνες, αφού είχε προηγηθεί στις 15 Ιουλίου του 1974 το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας εναντίον της κυβέρνησης του Μακαρίου. Οι Τούρκοι και οι Τουρκοκύπριοι θεωρούν ότι το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας εναντίον του Μακαρίου ήταν εισβολή.

Τα αναφέρω όλα αυτά για λόγους ιστορικής καταγραφής και για να δούμε πως βλέπει η κάθε πλευρά τις διάφορες κρίσεις που έχουν υπάρξει στο Κυπριακό, πως τις ερμήνευσε και πως τις αντιμετώπισε.

Γιατί όπως είχε αναφέρει κάποτε και ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Γιάννος Κρανιδιώτης (ο οποίος ήταν κυπριακής καταγωγής και ο πατέρας του, ο Νίκος Κρανιδιώτης, ήταν πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα τη δεκαετία του ’60 και του ’70), δεν έχει σημασία να έχεις μόνο το δίκαιο με το μέρος σου, πρέπει να αποδείξεις και σε τρίτους ότι οι θέσεις σου είναι ορθές και να τους πείσεις.

Το Κυπριακό είναι πρόβλημα πολιτικό και όχι νομικό και επειδή είναι πρόβλημα πολιτικό θα το λύσουν οι πολιτικοί ηγέτες μέσα από διαπραγματεύσεις, συγκλίσεις, συμβιβασμούς και αμοιβαίες υποχωρήσεις. Το Κυπριακό δεν θα το λύσουν οι δικηγόροι στα διεθνή δικαστήρια για να πουν ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο, ούτε θα λυθεί με συζητήσεις στα τηλεοπτικά παράθυρα, με το να βγαίνει ο κάθε πολιτικός για ψηφοθηρικούς λόγους και να κάνει μαθήματα πατριωτισμού και διαπραγματεύσεων.

Λάθη στην Κύπρο έκαναν κατά το παρελθόν και η Ελλάδα και η Τουρκία και οι Ε/Κ και οι Τ/Κ. Δεν οδηγεί πουθενά με το να τσακώνονται οι 2 πλευρές ποιος έκανε περισσότερα λάθη ή μεγαλύτερα εγκλήματα. Αν μείνουν σε αυτά τότε δεν θα αλλάξει η νοοτροπία και ούτε ένα σχέδιο λύσης θα προχωρήσει. Πρέπει όλοι να δουν μπροστά το μέλλον και τις νέες προοπτικές που ανοίγονται και να μην ξανακάνουν τα λάθη του παρελθόντος. Πρέπει να δείξει ο ένας εμπιστοσύνη και εκτίμηση στον άλλον. Η κατάσταση στην Κύπρο δείχνει ότι μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο!

* Ο κ. Γιάννης Παγανόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας