Κυπριακό: Τι σημαίνει λύση βιώσιμη και λειτουργική

 ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΓΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 

Όσοι παρακολουθούν τα τελευταία χρόνια το Κυπριακό, θα έχουν ακούσει δηλώσεις πολιτικών αρχηγών, υπουργών, προέδρων κυβερνήσεων της Ελλάδος και της Κύπρου, να λένε ότι ο στόχος είναι μια δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική λύση του ζητήματος. Αυτό συνήθως λέγεται επίσημα και από τους Έλληνες πολιτικούς, χωρίς να εξηγούν τι σημαίνει δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Μπορεί μια λύση του Κυπριακού να είναι δίκαιη και πώς; Τι σημαίνει να είναι βιώσιμη και λειτουργική; Γιατί το τονίζουν αυτό;

Σήμερα, 41 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και ύστερα από πολλές πρωτοβουλίες του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού που έχουν αποτύχει, όπως έχουν τονίσει πολλοί αναλυτές και διπλωμάτες αλλά και κάποιοι Κύπριοι πολιτικοί που ανήκουν στη ρεαλιστική σχολή, είναι πολύ δύσκολο το νέο σχέδιο επίλυσης που θα έρθει να είναι δίκαιο και πολύ ικανοποιητικό. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν θα διαπραγματευτείς για να πετύχεις ότι καλύτερο μπορείς. Από τη στιγμή λοιπόν που έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο, 41 χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, αν το επόμενο σχέδιο λύσης, αυτό που διαπραγματεύεται η κυπριακή κυβέρνηση τώρα, δεν είναι και τόσο δίκαιο ή ιδανικό, θα πρέπει να είναι σίγουρα βιώσιμο και λειτουργικό.

 Όταν λέμε ότι το σχέδιο πρέπει να είναι λειτουργικό, εννοείται να μην έχει π.χ. τις δυσλειτουργίες και τα αρνητικά στοιχεία που είχαν οι Συμφωνίες της Ζυρίχης - Λονδίνου του 1959. Δηλαδή, να μην υπάρχουν στο νέο Κυπριακό Σύνταγμα εκείνα τα σημεία που θα μπλοκάρουν και θα εμποδίζουν τη λειτουργία του Κυπριακού κράτους ή να μην υπάρχουν στοιχεία που θα δυσκολεύουν την καθημερινή συνεργασία των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων στην ενωμένη Κύπρο. Για αυτό το λόγο και οι διαπραγματευτικές ομάδες των 2 κοινοτήτων εργάζονται σκληρά, ώστε το νέο σχέδιο λύσης να είναι λειτουργικό. Σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να εργαστεί και ο ΟΗΕ.

Επίσης, ως προς τη βιωσιμότητα της λύσης του Κυπριακού. Αυτό δηλαδή που λέμε η λύση να είναι βιώσιμη. Για να είναι μια λύση βιώσιμη θα πρέπει πρώτα από όλα να είναι λειτουργική. Αν δεν είναι λειτουργική δεν μπορεί να είναι βιώσιμη. Όταν λέμε βιώσιμη, σημαίνει αυτή η λύση που θα υπάρχει στην ενωμένη Κύπρο (η οποία θα είναι Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία) ότι θα κρατήσει μόνιμα και δεν θα καταρρεύσει όπως η Συμφωνία της Ζυρίχης, που κράτησε μόνο 3 χρόνια από το 1960 έως το 1963.

Θα ήθελα παράλληλα να προσθέσω σε αυτό το σημείο, ότι μια λύση του Κυπριακού όσο καλή και να είναι, όσο λειτουργική και να είναι, για να προχωρήσει και να επιβιώσει θα πρέπει να υπάρχει καλή διάθεση, συνεργασία και εμπιστοσύνη ανάμεσα στους Ε/Κ και τους Τ/Κ. Διαφορετικά δεν πρόκειται να πετύχει. Γιατί τα όποια αρνητικά ή μη λειτουργικά σημεία μπορεί να υπάρχουν στο νέο σχέδιο λύσης (που λογικό είναι να υπάρχουν), αν υπάρχει κλίμα συνεργασίας και καλή διάθεση από τις δύο κοινότητες, κάθε δυσκολία μέσα από το διάλογο και τους συμβιβασμούς θα ξεπεραστεί. Αυτό το κλίμα δεν υπήρχε μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ μετά τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου του 1959, για αυτό το λόγο και οι Συμφωνίες αυτές κατέρρευσαν μετά από 3 χρόνια με τους Τουρκοκύπριους να αποχωρούν από τα υπουργεία και τη διοίκηση της Κυπριακής Δημοκρατίας μετά τις αιματηρές συγκρούσεις που έγιναν μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων το Δεκέμβριο του 1963.

Τώρα λοιπόν είναι η ώρα του ρεαλισμού και της σκληρής αλήθειας. Θα πρέπει τα Κυπριακά κόμματα να πουν υπεύθυνα στον κυπριακό λαό, βάση της σημερινής κατάστασης και πραγματικότητας, τι μπορούν να κερδίσουν μέσα από αυτήν την διαπραγμάτευση, ποια θετικά στοιχεία έχει η λύση του Κυπριακού και τι συνέπειες θα υπάρχουν αν αποτύχουν αυτές οι συνομιλίες. Εδώ είναι που η ελληνική κυβέρνηση και τα ελληνικά πολιτικά κόμματα πρέπει να βοηθήσουν την κυπριακή κυβέρνηση προς την κατεύθυνση της λύσης και της επανένωσης της Κύπρου, χωρίς να κάνουν δηλώσεις που είναι επικοινωνιακά πυροτεχνήματα και εθνικιστικού περιεχομένου και θα χαλάνε το καλό κλίμα που υπάρχει μεταξύ του Προέδρου Αναστασιάδη και του ηγέτη των Τ/Κ κ. Μ. Ακιντζί. 

Πρέπει να σταματήσει το Κυπριακό να είναι μια ιστορία χαμένων ευκαιριών, όπως ήταν και ο τίτλος του βιβλίου του πρώην Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Ευάγγελου Αβέρωφ. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι να ενισχυθούν οι προσπάθειες των Ε/Κ και των Τ/Κ για τη λύση και να εργαστούν για μια Κύπρο ενωμένη, ειρηνική, ευρωπαϊκή και ομοσπονδιακή. Άλλωστε είναι αποδεδειγμένο, ότι όταν απορρίπτεται ένα σχέδιο επίλυσης, το επόμενο που έρχεται είναι χειρότερο. 

Για αυτό λοιπόν ο στόχος είναι να βρεθεί μια λύση του Κυπριακού, η οποία αν δεν είναι και τόσο ικανοποιητική ή δίκαιη, να είναι τουλάχιστον βιώσιμη (που θα κρατήσει για πάντα και θα εγγυάται την ασφάλεια της κάθε κοινότητας) και λειτουργική (που δεν θα βάζει εμπόδια στη συνεργασία Ε/Κ και Τ/Κ καθώς και στη λειτουργία του κυπριακού κράτους). Μην ξεχνάμε ότι για το δίκαιο και τη δίκαιη λύση αγωνίζονται όλοι και οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι. Το βασικότερο όμως όλων είναι ότι είμαστε σε μια διαπραγμάτευση και όταν κάνεις διαπραγμάτευση, όπως είχε δηλώσει κάποτε και ο Γλαύκος ο Κληρίδης, δεν μπορείς μόνο να πάρεις αλλά πρέπει και να δώσεις. 

* Ο κ. Γιάννης Παγανόπουλος είναι πολιτικός επιστήμονας.