Το κάθε τι πρέπει να εκπληρώνει το σκοπό του

ΓΡΑΦΕΙ Η ΖΩΗ ΑΛΕΞΟΥΛΗ 

Το κάθε είδος θεάτρου καλείται να εκπληρώσει ένα σκοπό. Η προσπάθεια εννοείται ότι μετράει. Αλλά κρινόμαστε από το αποτέλεσμα. Σεβαστή η πρόθεση, αλλά δεν κάνει πάντα τη διαφορά.

Για παράδειγμα, αν ο σκοπός ενός είδους θεάτρου είναι να ψυχαγωγήσει, να διασκεδάσει, να σατιρίσει καταστάσεις και να προβληματίσει με τους δικούς του κώδικες και το καταφέρνει, τότε λογικά εκπληρώνει το σκοπό του. Αν ο κόσμος περάσει ευχάριστα και δεν "κλαίει" στο τέλος τα λεφτά του, γελάσει με την ψυχή του, τότε μιλάμε για μία επιτυχημένη παράσταση. Ή κάνω λάθος; Ακόμη κι αν το θέαμα θεωρείται "ελαφρύ". Αλλά το θέμα είναι από ποιους θεωρείται ελαφρύ, για ποιο λόγο και με ποιο κριτήριο. Αλλά όπως και να έχει όλα χρειάζονται.

Υπάρχουν λοιπόν λαϊκά θεάματα. Αυτό για ποιο λόγο θα έπρεπε να είναι αρνητικό; Στο λαό δεν απευθύνονται τα διάφορα θεάματα; Φαντάζομαι στον κόσμο απευθύνονται. Από το χώρο της επιθεώρησης π.χ. έχουν περάσει πολύ μεγάλοι (όχι ηλικιακά) κωμικοί ηθοποιοί και η επιθεώρηση δεν είναι καθόλου εύκολο είδος. Αλλά έχει χρέος να εκπληρώνει το σκοπό της. Αν ο κόσμος δε γελάσει, δε διασκεδάσει, δεν προβληματιστεί μέσα από τις διάφορες κωμικές καταστάσεις δε γίνεται δουλίτσα. Είναι άλλη μία κακή επιθεώρηση. Το αν θα είναι καλή η παράσταση εξαρτάται από το πόσο καλά θα παίξουν οι ηθοποιοί και από το πόσο θα το απολαύσει ο κόσμος. Νομίζω. Μπορεί να κάνω και λάθος.

Από την άλλη μεριά, μπορεί κάποιος να έχει την καλύτερη πρόθεση ο άνθρωπος να ανεβάσει το έργο του πιο ψαγμένου, διανοούμενου συγγραφέα στο πιο εναλλακτικό και κουλτουροσαμπανιζέ πολυχώρο τέχνης, δε σημαίνει όμως απαραίτητα ότι η πρόθεση του αυτή θα οδηγήσει και στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ίσως η τέχνη τελικά να μη βρει λόγο ύπαρξης παρά την καλή διάθεση και προσπάθεια. Μπορεί τελικά το αποτέλεσμα να αφορά μόνο τους ίδιους τους ανθρώπους που "ανεβάζουν" την παράσταση  και  ίσως τελικά καταφέρει  να ικανοποιήσει τις δικές τους ανάγκες.

Μπορεί όμως (διότι έχει συμβεί αρκετές φορές) τσιρίζοντας στα διάφορα υπόγεια οι ηθοποιοί υπό την καθοδήγηση κάποιου σκηνοθέτη (ο οποίος μπορεί να είχε καλή πρόθεση ο άνθρωπος, δεν έχω προσωπικά μαζί του) και παριστάνοντας ότι κλαίνε, χωρίς δάκρυα και υποφέροντας πάνω στη σκηνή περισσότερο επειδή ο ρημάδης ο ρόλος δεν τους "βγαίνει" (δεν τους είχε μπει μάλλον, δεν εξηγείται αλλιώς) παρά για τον ίδιο το ρόλο, και από τους δέκα θεατές οι μισοί πνίγουν το γέλιο τους από διακριτικότητα, οι άλλοι μισοί δεν κατάλαβαν τίποτα όμως αισθάνονται μία υπερηφάνεια -χωρίς προκατάληψη- διότι παρακολούθησαν τέχνη και στο τέλος πίνουν το κρασάκι τους και συζητούν για ό,τι ακριβώς δεν κατάλαβαν με μεγάλη επιτυχία. Αυτό είναι τέχνη για κάποιο λόγο; 

Κι αυτό το είδος κρίνεται από το αποτέλεσμα. Έπαιξαν καλά οι ηθοποιοί; Κατάλαβαν γιατί παίζουν; Κατάλαβαν τι λέει το κείμενο; Κατάφεραν να το μεταδώσουν; Κατάλαβε τίποτα το κοινό; Επειδή γέμισε το χωρητικότητας σαράντα ατόμων θέατρο από συγγενείς και φίλους κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν αποδεικνύει κάτι. Χωρίς αυτό να σημαίνει όμως, ότι σε κάτι αποθήκες  που δεν τις "πιάνει το μάτι σου", δεν κρύβονται διαμάντια. Άγνωστοι ηθοποιοί, ταλαντούχοι, που ενδέχεται ποτέ να μην τους μάθεις, άνθρωποι με άποψη, με φαντασία και λόγο ύπαρξης οι οποίοι τιμούν την τέχνη τους.

Τι μπορεί να σημαίνει όμως το γεμάτο θέατρο; Και μιλάμε για κόσμο, όχι αστεία. Λέει κάτι αυτό; Χμ, μπορεί και να λέει. Μπορεί. Εννοώ ότι κάποιος λόγος θα υπάρχει. Κυκλοφορεί μια άποψη... περί εμπορικότητας. Ότι το τάδε είναι πολύ εμπορικό και απευθύνεται στο λαό και το παρακολουθούν άνθρωποι, πως να το πούμε, ... χωρίς "επίπεδο". Είναι βέβαιο ότι οι καλοί ηθοποιοί, τους οποίους θαυμάζουμε και χαίρουν αναγνώρισης ευτυχώς (σχεδόν) από όλους μας, είναι πολλές φορές και εμπορικοί. Με την καλή την έννοια. Εννοώ ότι το γεμίζουν το θεατράκι και ο κόσμος τους απολαμβάνει και είναι και καλλιτεχνάρες και λάμπουν μέσα στους διάφορους χώρους τέχνης και κατά τη γνώμη μου το θέατρο χάρη σε αυτούς τους ανθρώπους διατηρεί ακόμη την αίγλη του.

Σχετικά με τον κόσμο, με τους θεατές: Μέσα στους πολλούς, πάρα πολλούς ανθρώπους που παρακολουθούν θεάματα πιο "λαϊκά" για τα γούστα κάποιων, είναι και πολλοί επιστήμονες, γιατροί, οικογενειάρχες, καθηγητές, άνθρωποι σεβαστοί από όλα τα στρώματα, που απλά δεν έχουν το κόμπλεξ ότι θα τους "κατεβαίνει το επίπεδο" έτσι και γελάσουν με μια επιθεώρηση. Οι ίδιοι άνθρωποι προχθές παρακολούθησαν και συναυλία στο Ηρώδειο και τις προάλλες πήγαν οικογενειακώς εκδρομή στην Επίδαυρο. Τόσο απλά.

Και υπάρχουν και άνθρωποι που τρέχουν στα εθνικά και στα κρατικά με τη γούνα την τιγρέ (ωραιότατη η τιγρέ, γιατί όχι), τη ροζ τη ζώνη, το φούξια κραγιόν και την πράσινη σκιά και βγάζουν selfie με τον κακομοίρη τον καλλιτέχνη και αισθάνονται πολύ περήφανοι κι ας μην πολυκατάλαβαν, ή μπορεί και να κατάλαβαν τι παίχτηκε στο εργάκι, αλλά αυτό δεν έχει τόση σημασία όση έχει το γεγονός ότι είναι ρε παιδί μου κουλτουριάρηδες. Έχουν ένα επίπεδο. Ψήλωσαν τρεις πόντους τώρα το καλοκαίρι που πήγαν και στην Επίδαυρο και τα συζήτησαν όλα με τη φίλη τους τη Νινέτα. Και υπάρχουν και άνθρωποι που παρακολούθησαν την παράσταση γιατί εκτιμούν το συγγραφέα και τους ηθοποιούς της, πέρασαν ευχάριστα το βράδυ τους, ούτε ανέβασαν επίπεδο, ούτε τίποτα. Ούτε θα σνόμπαραν ποτέ ανθρώπους που παρακολουθούν πιο "εμπορικά" είδη θεάτρου.

Τέτοιου είδους συμπεριφορές,  δεν είναι του "επιπέδου" τους...

Ζωή Αλεξούλη