Σωφρονιστικά ιδρύματα και δικαιώματα των κρατουμένων στην ΕΕ

Το 2014, στην Ευρωπαϊκή Ένωση μισό εκατομμύριο άνθρωποι (εκ των οποίων 5% γυναίκες) ήταν κρατούμενοι σε κάποιο σωφρονιστικό κατάστημα. Αν και τα δικαιώματα των κρατουμένων υπάγονται στην αρμοδιότητα της κάθε χώρας, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο συγκεντρώνει 47 ευρωπαϊκά κράτη - εκ των οποίων και τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης- και διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει επιληφθεί από καιρό του ζητήματος των φυλακών, εγκρίνοντας διάφορες συμβάσεις και συστάσεις. 

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων έχει την ίδια δεσμευτική ισχύ με τις συνθήκες και οι κρατούμενοι μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους ενώπιων των εθνικών αρχών. Με μια οδηγία του 2016, εξασφαλίζεται ότι κρατούμενοι που είναι κάτω των 18 ετών διαχωρίζονται από τους ενήλικες, εκτός εάν κρίνεται ότι αυτό δεν εξυπηρετεί το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού. 

Πέρα από τον τομέα του δικαίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση δρα με τρόπο συγκεκριμένο, χρηματοδοτώντας εκπαιδευτικές δράσεις και δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης στα σωφρονιστικά ιδρύματα, όπως είναι τα σχέδια επανένταξης των πρώην κρατουμένων. 

Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια πράσινη βίβλο για την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ σε θέματα ποινικής δικαιοσύνης στον τομέα της κράτησης. Σε αυτή, ενθαρρύνει τη δημιουργία ενός δικτύου ανταλλαγής καλών πρακτικών. Επίσης, η Επιτροπή έχει επιληφθεί του θέματος της ριζοσπαστικοποίησης στις φυλακές. 

Από την πλευρά του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θορυβημένο από τον υπερπληθυσμό στις φυλακές και ανήσυχο για τη συστηματική χρήση του μέτρου της προσωρινής κράτησης, έχει ζητήσει κατ’ επανάληψη να δοθεί προσοχή στα δικαιώματα των κρατουμένων.