Το ζήτημα της προστασίας των κλιματικών προσφύγων αναδεικνύει η ΕΟΚΕ

Τα άτομα που εκτοπίζονται κάθε χρόνο λόγω φυσικών καταστροφών είναι έως και τριπλάσια όσων εκτοπίζονται λόγω ένοπλων συγκρούσεων ή άλλων μορφών βίας και το σημερινό φαινόμενο της διεθνούς μετανάστευσης ξεκίνησε σε μεγάλο βαθμό ως εσωτερική μετακίνηση λόγω καιρικών συνθηκών. 

Παρ’ όλα αυτά, η νομική προστασία των ατόμων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια και την πατρίδα τους για περιβαλλοντικούς λόγους παραμένει προβληματική, χωρίς να υφίσταται νομικός ορισμός για το καθεστώς τους, αλλά ούτε και ειδικός διεθνής οργανισμός επιφορτισμένος να εποπτεύει την προστασία των δικαιωμάτων τους. Οι ανησυχίες αυτές εκφράστηκαν κατά τη διάρκεια ακρόασης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, η οποία διεξήχθη διαδικτυακά λόγω των μέτρων αντιμετώπισης της νόσου COVID-19. 

Οι ομιλητές δήλωσαν ότι ο εκτοπισμός για περιβαλλοντικούς λόγους θα πρέπει να θεωρείται ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι είναι σκόπιμο να υιοθετηθεί μια προσέγγιση βασισμένη στα δικαιώματα που απαιτεί ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο. Σήμερα υφίστανται ελάχιστοι, ασύνδετοι μεταξύ τους, νομικοί μηχανισμοί που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αυτόν τον σκοπό. 

Η τρέχουσα πολιτική ρητορική σχετικά με τη μετανάστευση συχνά χρησιμοποιεί τους μετανάστες και τους πρόσφυγες ως «βοηθήματα για να αναδείξει τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής», πράγμα το οποίο οδηγεί σε ξενοφοβικά επιχειρήματα που υπονοούν ότι, αν δεν μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, θα καταλήξουμε με εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες να μας χτυπούν την πόρτα.

Άλλο ένα πρόβλημα είναι ότι τα κράτη δεν αναλαμβάνουν δράση παρά μόνο μετά την εκδήλωση του προβλήματος και δεν καταβάλλουν καμία προσπάθεια να αποτρέψουν, ει δυνατόν, τους εκτοπισμούς.  

Πάνω απ’ όλα, ωστόσο, είναι θεμελιώδες να επιτευχθεί ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, πρωτίστως μέσω του ζωτικής σημασίας περιορισμού της ανόδου της θερμοκρασίας σε 1,5°C,, αλλά και μέσω της σημαντικής μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αν αποτύχουμε, αυτό θα οδηγήσει αναπόφευκτα όχι μόνο στην αύξηση της μετανάστευση, αλλά και στην ανάδυση του φαινομένου της «αναγκαστικής ακινησίας», της απέλπιδας κατάστασης όσων είναι πολύ φτωχοί για να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.